 |
Đặc điểm sâm đại hành
Cây có tên là “Sâm đại hành” là do trong dân gian, người dân thường hay gọi những cây thuốc bổ, có nhiều công dụng là sâm, đồng thời phần thân của cây này lại phình ra trông khá giống củ hành, nên được người dân gọi là Sâm đại hành.
Sâm đại hành còn có nhiều tên gọi khác khác như là hành lào, tỏi lào, tỏi đỏ, kiệu đỏ... Tên khoa học của cây sâm đại hành là Bulbus Eleutherinis subaphyllae. Cây thuốc này khá dễ trồng, bạn có thể dễ dàng nhìn thấy trong các vườn cây gia đình hoặc các vườn thuốc Nam.
Sâm đại hành là thực vật thân thảo, có hoa, sống lâu năm, cao trung bình từ 30-60 cm. Chúng có đặc điểm: lá hình mũi mác dài, trên lá có các gân chạy song song nhau, có bé ôm sát thân cây, tập trung ở nhiều gốc; phần thân phình ra giống củ hành tím; bên ngoài có vảy màu đỏ nâu hợc màu hồng; củ có độ dài khoảng 4-5 cm và đường kính chừng 2-3 cm; hoa mọc thành chùm, có 3 cánh và màu vàng nhạt hoặc trắng, thường trổ bông vào tháng 4-6 hàng năm; quả có nhưng rất hiếm khi thấy.
 |
Sâm đại hành có nguồn gốc từ châu Mỹ rồi nhu nhập vào Việt Nam, chủ yếu xuất hiện ở các nơi có nhiều ánh sáng và ẩm ướt. Vì thế vào mùa khô sẽ lụi tàn nên tập trung chủ yếu ở khu vực miền Bắc và miền Trung: Hòa Bình, Hà Nội, Nghệ An, Hà Tĩnh...
Loại cây này phát triển từ 1-2 năm. Vào mùa đông, người ta lấy củ về sửa sạch, bóc lớp vỏ bên ngoài và thái dọc sau đó đem đi phơi khô. Ngoài ra, họ ghiền củ thành bột để cất giữ rồi sử dụng.
Bộ phận nào của sâm đại hành cũng có thể sử dụng được, song củ được người tiêu dùng “ưa chuộng” hơn cả. củ của sâm đại hành vừa có thể phơi khô làm thuốc hoặc dùng làm rau xào ăn, hầm chân giò, nấu nước, ngâm rượu uống. Trong đó sâm đại hành hầm chân giò là món ăn nổi tiếng hơn cả.
Củ sâm đại hành tươi rửa sạch, bóc lớp vỏ ngoài. Chân giò rửa sạch, chặt thành miếng vừa ăn rồi chần qua nước sôi có bỏ chút muối, sau đó rửa lại bằng nước lạnh một lần nữa để khử mùi hôi. Tiếp theo xào chân giò với gia vị, nêm vừa ăn, cho thịt săn lại rồi đổ nước xâm xấp, nước sôi thì hạ lửa nhỏ liu riu, hầm trong 30 - 40 phút.
 |
Sau khi chân giò chín mềm, cho củ sâm đại hành vào nấu cùng 20 - 25 phút, nêm nếm lại gia vị ngon là được.Thịt chân giò giàu dinh dưỡng, chứa hàm lượng canxi, sắt và nhiều vitamin giúp giảm suy nhược thần kinh, ngủ ngon giấc. Ngoài ra, chất keo trong chân giò còn giúp các tế bào da không bị khô, nhăn, nhờ đó làn da luôn căng bóng.
Món chân giò hầm sâm hành có màu tím thẫm lạ mắt cùng mùi thơm riêng biệt. Từng củ sâm đại hành quyện với thịt chân giò ngon mềm rất thích hợp cho bữa ăn gia đình hoặc tiếp đãi khách.
Hiện sâm đại hành được coi là cây thuốc quý, chữa trị được nhiều bệnh mà không phải ai cũng biết. Do đó muốn mua loại củ này không phải dễ, người tiêu dùng chỉ có thể mua ở những nơi trồng hoặc các nhà thuốc đông y, chợ mạng với giá khá cao, từ 100.000 – 150.000 đồng/kg sâm tươi, chừng 200.000 đồng/kg sâm khô.
Công dụng của sâm đại hành như thế nào?
 |
Theo các chuyên gia của Thảo Dược nhận định, sâm đại hành có vị ngọt nhạt, tính hơi ấm có tác dụng tư âm dưỡng huyết, chỉ khái, chỉ huyết sinh co. Dùng trong các trường hợp như:
Sâm đại hành giúp an thần, chữa mất ngủ
Người bị mất ngủ hoặc hay bồn chồn, lo lắng, khó đi vào giấc ngủ nên dùng sâm đại hành. Ngâm rượu vị thuốc này, sau đó mỗi tối rót uống 1 ly trước khi ngủ, đảm bảo giấc ngủ của bạn sẽ ngon, ngủ sâu hơn và không còn cảm giác bất an hay lo lắng gì nữa.
Nếu vì lý do nào đó bạn không thể uống rượu, có sắc nước sâm đại hành với cây lạc tiên sẽ mang lại hiệu quả chữa bệnh mất ngủ rất cao.
Tác dụng của sâm đại hành chữa đau nhức xương khớp
 |
Để điều trị đau nhức xương khớp, có thể uống rượu sâm đại hành khô. Hoặc giã sâm đại hành tươi đắp vào vùng bị đau nhức rồi bó lại.
Sâm đại hành có tác dụng kháng viêm, diệt khuẩn
Theo nghiên cứu của y học hiện đại, sâm đại hành có chứa 4 loại hoạt chất quý đó là lzoeleutherin, eleutherola, eleutherin và Ex.
Những hoạt chất này có tác dụng khánh sinh với vi khuẩn tụ cầu vàng Staphyllococ-cus aureus – đây là một loại vi khuẩn xâm nhập và phá hủy mô của vật chủ, khiến cho vết thướng bị lỡ loét.
Tác dụng này được ứng dụng ở người để chữa lỡ loét, chốc đầu, chàm, dị ứng da, mẩn ngứa,…
Cách sử dùng sâm đại hành
 |
Dùng tươi
Sắc uống: Dùng 20-30g sâm đại hành tươi,rửa sạch, sắc mỏng, sắc với 0,5 lít nước chia làm 2 lần uống trong ngày trước bữa ăn 15 phút.
Làm thức ăn: Xâm đại hành tươi rửa sạch, sắc mỏng, xào chung với thịt bò hoặc thịt heo tương tự như các mòn xào khác.
Dùng khô
Dùng 10-12g (5-6g đối với trẻ em) sắc với 0,5 lít nước, sắc lại còn 300ml, chia làm 2 lần uống trong ngày, trước bữa ăn 15 phút.
 |
Rượu sâm đại hành
Dùng 3kg tỏi đỏ khô đã sắc mỏng, rửa sạch, cho vào bình thủy tinh 10 lít, rồi đổ 7 rượu trắng vào.
Ngâm trong 20 ngày là dùng được.
Mỗi lần uống khoảng 30ml trước khi ăn, mỗi ngày uống 2 lần.
Rượu Sâm đại hành có màu đỏ tươi rất bắt mắt và mùi vị rất thơm và rất dễ dùng.
Bài thuốc chữa bệnh từ cây sâm đại hành
 |
Theo dược lý hiện đại, sâm đại hành kháng với một số vi khuẩn gây viêm đường hô hấp và đường ruột, kích thích tiêu hóa và an thần. Sau đây là một số bài thuốc đơn giản mà hiệu nghiệm.
Bài thuốc chữa đau lưng, nhức mỏi, kém ăn
Tỏi đỏ, Đảng sâm, Đương qui, Sanh địa, Huỳnh ky: mỗi vị 20g
Đỗ trọng, Bạch truật: mỗi vị 10g
Câu kỳ tử, Lộc nhung: mỗi vị15g
Nhục quế, Đại hồi: mỗi vị 5g
Đại táo:10 quả
Tất cả đem ngâm với 3 lít rượu trắng trong khoảng 10-15 ngày là dùng được. Mỗi lần uống 1 ly khoảng 30-50ml.
Bài thuốc chữa viêm họng, viêm phổi, sưng amidan
 |
Sâm đại hành: 3g
Cỏ nhọ nồi, vỏ rễ cau, sài đất, bách bộ, mạch môn: mỗi vị 12g
Tất cả các vị thuốc đem rửa sạch, sắc cùng với 1 lít nước, đun sôi cho đến khi cạn còn 500ml. Chia làm 3 phần để uống trong ngày.
Bài thuốc chữa mụn nhọt sưng tấy
Sâm đại hành: 4g
Bông trang, đơn tướng quân, bồ công anh, sài đất: mỗi vị 16g
Tất cả những bị thuốc trên cho vào ấm cùng với 1 lít nước. Đun sôi trong vòng 15 -20 phút thì tắt bếp. Nước sắc thu được dùng uống trong ngày.
Rượu bổ huyết trị tê thấp
Sâm đại hành, cốt toái bổ, đương quy, bạch chỉ, độc hoạt, cẩu tích: mỗi vị 50g
Rượu: 2 lít
Cho tất cả các nguyên liệu vào bình ngâm rồi đổ 2 lít rượu vào. Ngâm sâm đại hành trong vòng 1 tháng là có thể dùng được.
Bài thuốc điều trị mất ngủ, thiếu máu
 |
Sâm đại hành: 30g
Lạc tiên: 14g
Đem hai vị thuốc này sắc chung với 1 lít nước, thuốc sắc thu dùng uống trong ngày.
Bài thuốc chữa thiếu máu, sa trực tràng
Sâm đại hành, đảng sâm, hoàng kỳ: mỗi vị 15g
Xuyên khung: 6g
Tất cả các vị thuốc đem rửa sạch sắc cùng với 1.5 lít nước, đun sôi trong vòng 15-20 phút thì tắt bếp. Nước sắc thu được dùng uống trong ngày thay nước lọc.
Lưu ý khi dùng thuốc
 |
Sâm đại hành có thể gây dị ứng. Những trường hợp cơ thể máu nóng hay lở ngứa không dùng.
Sâm đại hành là một vị thuốc dễ trồng, rất gần gũi với người dân. Cây có rất nhiều công dụng, tuy nhiên không phải ai cũng biết cách dùng. Do đó, khi bị bệnh, người dân vẫn cần có sự thăm khám và sử dụng thuốc theo chỉ định của thầy thuốc, tránh trường hợp tự ý sử dụng để phải chịu các tác dụng không mong muốn.
