| Kỹ sư Đồng Tháp biến đất khó thành vườn OCOP 4 sao Sợi miến dong "vàng ròng" và hành trình xây dựng thương hiệu OCOP 5 sao Chuyển đổi số – Đòn bẩy đưa sản phẩm OCOP vươn ra thế giới |
 |
| Tại Lào Cai, mô hình du lịch cộng đồng kết hợp với sản phẩm địa phương giúp người dân vừa tăng thu nhập, vừa giới thiệu văn hóa bản làng. Ảnh: Kim Thoa. |
Tiềm năng OCOP và giá trị kinh tế nông thôn
Tại hệ thống siêu thị Go! Tops Market thuộc Tập đoàn Central Retail Việt Nam, các sản phẩm OCOP được trưng bày nổi bật, thu hút người tiêu dùng nhờ thiết kế, màu sắc và câu chuyện đằng sau từng sản phẩm. Ông Lê Mạnh Phong, Giám đốc điều hành Go! Tops Market, chia sẻ: “Sản phẩm OCOP mang lại giá trị thực tế. Nhiều sản phẩm trở thành mặt hàng được người tiêu dùng tìm kiếm và yêu thích. Chúng tôi xem đây là nhóm hàng đặc trưng, tạo sự khác biệt rõ rệt cho hệ thống bán lẻ của mình”.
Người tiêu dùng ngày nay không chỉ quan tâm đến chất lượng hay xuất xứ, mà còn bị thu hút bởi giá trị văn hóa, câu chuyện truyền thống và phương pháp sản xuất đặc trưng của từng địa phương. Việc bố trí sản phẩm OCOP tại những vị trí trưng bày đẹp còn là cách tôn vinh nông sản Việt, đưa hình ảnh vùng miền đến gần hơn với đô thị. Trên phạm vi cả nước, tính đến hết tháng 9/2025, Việt Nam có hơn 17.300 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, với hơn 9.300 hợp tác xã, tổ hợp tác và doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia chương trình.
OCOP không chỉ phát triển sản phẩm mà còn là công cụ chuyển đổi tư duy sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông thôn. Ông Ngô Trường Sơn, Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương, nhấn mạnh: “OCOP không chỉ là chương trình hỗ trợ sản phẩm, mà là sự chuyển đổi từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông thôn. Mục tiêu là khai thác hiệu quả tiềm năng nông nghiệp, làng nghề, văn hóa và sinh thái của từng địa phương, góp phần nâng cao đời sống người dân và phát triển bền vững”.
OCOP còn giúp gắn kết du lịch nông thôn và bảo tồn văn hóa bản địa. Tại Lào Cai, mô hình du lịch cộng đồng kết hợp với sản phẩm địa phương giúp người dân vừa tăng thu nhập, vừa giới thiệu văn hóa bản làng. Ở vùng đồng bằng sông Hồng, hơn 6.400 sản phẩm OCOP được khai thác song song với các mô hình du lịch sinh thái, làng nghề và di sản văn hóa. Khu vực duyên hải miền Trung và Tây Nguyên phát triển mạnh các sản phẩm đặc trưng như cà phê, hồ tiêu, kết hợp du lịch cộng đồng, tạo nên bức tranh kinh tế – văn hóa đa sắc màu.
OCOP cũng thúc đẩy nông sản Việt Nam vươn ra thị trường quốc tế. Trà Shan tuyết cổ thụ của HTX Hệ sinh thái Du lịch Suối Giàng (Lào Cai) là minh chứng sống động. Sau khi đạt chứng nhận OCOP, sản phẩm được tiêu chuẩn hóa, áp dụng công nghệ hiện đại và xuất khẩu ra nước ngoài, đồng thời trở thành quà tặng ngoại giao. Mỗi buổi pha trà là câu chuyện về thiên nhiên, con người và triết lý sống hòa hợp với đất trời, khiến du khách trong và ngoài nước lưu luyến. Những trải nghiệm này không chỉ tạo giá trị vật chất mà còn tăng giá trị văn hóa, lan tỏa bản sắc Việt.
Tại Cao Bằng, chương trình OCOP đã tạo bước chuyển lớn trong tư duy sản xuất nông nghiệp, khơi dậy tinh thần sáng tạo của người dân. Tỉnh hiện có 171 sản phẩm OCOP, gồm 10 sản phẩm 4 sao và 161 sản phẩm 3 sao, với 117 chủ thể tham gia, bao gồm hợp tác xã, tổ hợp tác, doanh nghiệp và hộ sản xuất. Chương trình hỗ trợ phát triển nhãn hiệu, bao bì, đăng ký sở hữu trí tuệ, truy xuất nguồn gốc, áp dụng mã số mã vạch và công bố tiêu chuẩn chất lượng. Các sản phẩm tiêu biểu như hạt dẻ Trùng Khánh, miến dong Phja Đén, mật ong Nguyên Bình hay thảo dược Hà Quảng đã trở thành thương hiệu nông sản uy tín, góp phần nâng cao thu nhập và thúc đẩy kinh tế nông thôn bền vững.
Giải pháp nâng tầm sản phẩm OCOP bền vững
 |
| Các sản phẩm OCOP thường xuyên được giới thiệu tại hội chợ, triển lãm trong và ngoài nước, tiếp cận hệ thống phân phối hiện đại, sàn thương mại điện tử và chuỗi cửa hàng đặc sản. |
Để khai thác hiệu quả tiềm năng OCOP, Cao Bằng và nhiều địa phương đã triển khai đồng bộ các giải pháp: chuẩn hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng, ứng dụng khoa học – công nghệ, phát triển chuỗi giá trị và gắn kết du lịch cộng đồng. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng nhận định: “Chương trình OCOP và phát triển du lịch nông thôn đang là hai mũi nhọn chiến lược trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, gia tăng giá trị nông sản và khơi dậy nội lực nông thôn. Đây cũng là nền tảng để xây dựng nền kinh tế nông nghiệp hiện đại, xanh và hội nhập”.
Các ví dụ thực tiễn cho thấy hiệu quả rõ rệt. Miến dong Tân Việt Á (xã Minh Tâm) từ sản phẩm thủ công truyền thống đã được chuẩn hóa quy trình, đầu tư công nghệ, bao bì và truy xuất nguồn gốc. Sản phẩm đạt OCOP 3 sao năm 2020, nâng hạng 4 sao năm 2023, xuất khẩu lô hàng 4 tấn sang Mỹ đầu năm 2025, mở ra hướng đi quốc tế cho nông sản Cao Bằng. Nếp hương Bảo Lạc cũng được liên kết sản xuất với nông dân, chuẩn hóa canh tác, đầu tư bao bì và tem nhãn, trở thành thương hiệu uy tín trên thị trường. Những ví dụ này cho thấy, khi có sự đồng hành từ chính quyền và cộng đồng, nông sản địa phương hoàn toàn có thể vươn tới thị trường lớn, nâng cao thu nhập và giá trị kinh tế.
Chuyển đổi số và xúc tiến thương mại đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển OCOP. Cao Bằng đã đưa 28 sản phẩm lên sàn thương mại điện tử Bưu điện, quảng bá trực tuyến và phát triển câu chuyện thương hiệu gắn với văn hóa bản địa. Các sản phẩm OCOP thường xuyên được giới thiệu tại hội chợ, triển lãm trong và ngoài nước, tiếp cận hệ thống phân phối hiện đại, sàn thương mại điện tử và chuỗi cửa hàng đặc sản. Nhiều sản phẩm đã có mặt tại siêu thị như lạp sườn và thịt xông khói HTX Tâm Hòa, bún khô HTX Ba Sạch Hưng Đạo, thạch đen Lê Thùy hay bún khô Cao Tuyền.
Bà Cao Xuân Thu Vân, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, nhận định: việc gắn kết OCOP với du lịch nông thôn không chỉ mang lại sinh kế, mà còn tạo chuyển biến trong tư duy phát triển nông nghiệp. Nhiều HTX chủ động xây dựng thương hiệu, tạo chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất – tiêu thụ – dịch vụ du lịch. Bộ sẽ tiếp tục xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về OCOP, thúc đẩy chuyển đổi số, hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu và quảng bá sản phẩm. Với cách tiếp cận đồng bộ này, OCOP không chỉ giúp nâng tầm giá trị nông sản Việt một cách hiệu quả mà còn trở thành “thương hiệu Việt toàn cầu”, lan tỏa văn hóa, tạo thu nhập bền vững và góp phần phát triển kinh tế nông thôn.
