Từ vườn hữu cơ đến siêu thị Mỹ: Hành trình xanh của vú sữa Việt

Để vào được thị trường khó tính như Mỹ, mỗi trái vú sữa phải đáp ứng tiêu chuẩn nghiêm ngặt: trọng lượng trên 250g, không tì vết, không sâu bệnh.

Từ dự án đặc sản đến thương hiệu xuất ngoại

Việt Nam là quốc gia đầu tiên được Mỹ cấp phép nhập khẩu vú sữa tươi. Tháng 10/2017, Cục Kiểm dịch động thực vật Mỹ (APHIS) – thuộc Bộ Nông nghiệp Mỹ – chính thức đồng ý cho phép quả vú sữa Việt Nam vào thị trường này sau hơn 10 năm đàm phán. Chỉ hai tháng sau, vào tháng 12/2017, lô hàng vú sữa đầu tiên gồm hai giống vú sữa tím và vú sữa Lò Rèn được xuất sang Mỹ, mở ra bước ngoặt lớn cho trái cây Việt Nam.

Thành công ấy gắn liền với Dự án Phát triển cây ăn trái đặc sản tỉnh Sóc Trăng (cũ, nay thuộc Cần Thơ), triển khai giai đoạn 2018 - 2021 và định hướng đến 2025. Mục tiêu của dự án là tổ chức lại sản xuất, hình thành các vùng trồng cây ăn trái đặc sản tập trung – trong đó có vú sữa bơ hồng, vú sữa tím – hai loại quả đã được thị trường Mỹ đón nhận.

Dự án tập trung chuyển đổi, cải tạo và nâng cấp các vườn cây ăn trái, xây dựng chuỗi giá trị sản xuất, mở rộng hợp tác xã, đồng thời kêu gọi đầu tư các nhà máy chế biến để hình thành chuỗi liên kết bền vững. Đến nay, diện tích cây ăn trái của Sóc Trăng đã tăng từ 28.000ha (năm 2018) lên hơn 30.000ha, nhiều loại trái cây đã được xuất khẩu, góp phần nâng cao giá trị kinh tế cho địa phương.

Tại Hợp tác xã Nông nghiệp Xóm Đồng 2 (xã Thới An Hội, huyện Kế Sách), những vườn vú sữa bơ hồng nổi tiếng với cơm dày, thơm mùi bơ sữa, vị ngọt thanh đã trở thành sản phẩm chủ lực. Nhờ áp dụng quy trình canh tác hữu cơ, mỗi ký vú sữa được doanh nghiệp thu mua với giá 50.000–55.000 đồng/kg, cao hơn 10.000–15.000 đồng so với thị trường trong nước. Bình quân lợi nhuận đạt 250–300 triệu đồng/ha.

Theo Cục Hải quan, riêng tháng 7/2025, kim ngạch xuất khẩu rau quả sang Mỹ đạt 261,6 triệu USD (hơn 6.800 tỉ đồng), tăng 66% so với cùng kỳ. Trong nhóm trái cây được ưa chuộng tại Mỹ có xoài, chuối, thơm, vú sữa, nhãn, thanh long và chanh dây – minh chứng cho sức hút của nông sản Việt khi đạt chuẩn chất lượng. Để vào được thị trường khó tính như Mỹ, mỗi trái vú sữa phải đáp ứng tiêu chuẩn nghiêm ngặt: trọng lượng trên 250g, không tì vết, không sâu bệnh.

Nông dân chỉ dùng phân bón hữu cơ và thuốc sinh học, từng quả được bao hai lớp, chèn xốp chống trầy xước khi vận chuyển. HTX còn lập bộ phận kiểm soát kỹ thuật, kiểm tra đất, nước, mẫu trái định kỳ. Sau thu hoạch, trái được phân loại, làm sạch, xử lý hơi nước nóng (VHT) trước khi xuất sang Mỹ. Nhờ liên kết với Công ty Vina T&T Group, trái vú sữa bơ hồng Sóc Trăng - Cần Thơ đã có mặt tại các siêu thị lớn ở Mỹ, được người tiêu dùng đánh giá cao nhờ vị ngọt thanh, hương thơm đặc trưng và độ mọng sữa hấp dẫn.

Canh tác hữu cơ tạo nền xanh cho xuất khẩu bền vững

Trái vú sữa Việt không chỉ “xuất ngoại” thành công mà còn trở thành biểu tượng của hành trình xanh, nơi mỗi người nông dân là “đại sứ” góp phần gìn giữ thương hiệu nông sản Việt trên thị trường quốc tế.

Thành công của trái vú sữa Việt còn đến từ sự thay đổi trong tư duy canh tác của nông dân địa phương. Ông Nguyễn Hữu Chính, xã Phú Hữu, huyện Long Phú (Sóc Trăng) – người có 7.000m² trồng bưởi da xanh – chia sẻ: “Trước đây tôi trồng theo cách truyền thống, dùng phân bón vô cơ và thuốc bảo vệ thực vật. Dù bón phân nhiều nhưng năng suất không tăng, đất ngày càng cứng, cây yếu dần. Từ khi được Dự án hỗ trợ phân bón hữu cơ Quế Lâm và hướng dẫn trồng theo quy trình hữu cơ, cây bưởi xanh tốt, trái ngon hơn, năng suất cao. Toàn bộ sản lượng còn được Tập đoàn Quế Lâm bao tiêu đầu ra ổn định.”

Cũng từ Dự án này, ông Trần Văn Phương – Giám đốc HTX Nông nghiệp Xóm Đồng 2 – cho biết: “Tôi rất tâm đắc với Dự án Phát triển cây ăn trái của tỉnh, bởi không chỉ nhà vườn được hỗ trợ cây giống, phân bón, kỹ thuật mà các HTX còn được kết nối doanh nghiệp, cấp mã số vùng trồng, giúp trái cây dễ dàng tiêu thụ và xuất khẩu.”

HTX do ông Phương quản lý chuyên trồng vú sữa bơ hồng và vú sữa tím, diện tích 38ha, trong đó hơn 21ha được cấp 2 mã số vùng trồng. Nhờ liên kết với doanh nghiệp, HTX ký hợp đồng bao tiêu toàn bộ sản lượng hơn 210 tấn mỗi vụ, trong đó hơn 30 tấn vú sữa bơ hồng được xuất khẩu sang Mỹ với giá 55.000–60.000 đồng/kg. Vườn của gia đình ông còn được công nhận cây đầu dòng, phục vụ nhân giống và bảo tồn nguồn gen đặc sản. Không chỉ với vú sữa, Dự án phát triển cây ăn trái đặc sản Sóc Trăng còn hỗ trợ hàng loạt mô hình bưởi, nhãn, vú sữa tứ quý, liên kết các doanh nghiệp xuất khẩu, giúp nâng cao thu nhập và ổn định đầu ra.

Tính riêng năm 2024 – đầu 2025, dự án đã: Xây dựng 25 mã số vùng trồng (bưởi, vú sữa, nhãn, mãng cầu, sầu riêng), đạt 66,7% kế hoạch; Cải tạo 61ha cây ăn trái đặc sản, hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung; Tổ chức 22 lớp tập huấn cho nông dân và hợp tác xã; Thực hiện 7 mô hình cải tạo, 7 mô hình trồng mới, 7 mô hình ứng dụng kỹ thuật và 10 mô hình trồng rải vụ để giảm chi phí, tăng năng suất; Tổ chức 1 hội nghị xúc tiến liên kết tiêu thụ với hơn 100 đại biểu tham dự, cùng đánh giá tiềm năng và thách thức trong phát triển cây ăn trái đặc sản giai đoạn tới.

Đồng chí Quách Thị Thanh Bình – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Sóc Trăng (trước sáp nhập) khẳng định: “Dự án đã xây dựng hàng loạt mô hình sản xuất đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hỗ trợ kỹ thuật, giống cây trồng, góp phần tăng năng suất và ổn định đầu ra. Đồng thời tạo việc làm, thu nhập ổn định, giúp giảm nghèo, hạn chế di cư lao động, từng bước hình thành thương hiệu cây ăn trái đặc sản Sóc Trăng.”

Ngoài ra, dự án còn chú trọng đào tạo tay nghề, kỹ thuật canh tác, chế biến và bảo quản, giúp nông dân thích ứng với yêu cầu thị trường. Việc hình thành chuỗi liên kết nông dân – doanh nghiệp – nhà khoa học tạo nền tảng phát triển bền vững, hướng đến nền nông nghiệp hữu cơ, truy xuất nguồn gốc rõ ràng, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của thị trường Mỹ và EU. Nhờ sự đồng hành ấy, trái vú sữa Việt không chỉ “xuất ngoại” thành công mà còn trở thành biểu tượng của hành trình xanh, nơi mỗi người nông dân là “đại sứ” góp phần gìn giữ thương hiệu nông sản Việt trên thị trường quốc tế.

Nông sản Việt và hành trình “ghi dấu” tại thị trường EU

Chuyển đổi số - 'chìa khóa vàng' nâng tầm sản phẩm OCOP

Định giá lại nông sản Việt: Doanh nghiệp đề xuất xây dựng Sàn giao dịch hàng hóa quốc gia

Chứng nhận Halal – “Hộ chiếu” giúp sản phẩm Việt hội nhập toàn cầu

Từ ưu đãi thuế quan đến ưu thế niềm tin: Hành trình mới của nông sản Việt