| Trái cây có múi: "Vũ khí" tự nhiên giúp ổn định huyết áp và bảo vệ tim mạch Trung Quốc săn lùng "siêu trái cây" của Việt Nam Trái cây Việt trên đường chinh phục thị trường Mỹ |
 |
| Dù kim ngạch giảm, mít vẫn nằm trong top 5 loại quả xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. |
Thách thức từ chất lượng và tiêu chuẩn xuất khẩu
Theo Tổng cục Hải quan, trị giá xuất khẩu mít Việt Nam trong quý III/2025 đạt 17,7 triệu USD, tăng hơn 52% so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, lũy kế 9 tháng đầu năm 2025, nước ta chỉ thu về hơn 141 triệu USD, giảm khoảng 20% so với cùng kỳ năm trước. Dù kim ngạch giảm, mít vẫn nằm trong top 5 loại quả xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chỉ sau sầu riêng, thanh long, chuối và xoài. Trung Quốc tiếp tục là thị trường chính, nhập khẩu chủ yếu giống mít Thái (Chanrai) ruột vàng và một số loại ruột đỏ, phục vụ nhu cầu ăn tươi hoặc chế biến thành bột và các sản phẩm sấy khô.
Sau chuyến thăm Trung Quốc của cố Tổng Bí thư vào tháng 11/2022, nhiều nghị định thư xuất khẩu rau quả được ký kết, trong đó sầu riêng và mít được hưởng lợi sớm nhất, giúp mít Việt Nam thâm nhập sâu vào chuỗi tiêu thụ rau quả tại Trung Quốc. Tuy nhiên, sản xuất mít tại Việt Nam vẫn mang tính tự phát. Nông dân nhân giống theo phương pháp tự nhiên và chăm sóc chưa theo quy trình chuẩn, dẫn đến phẩm chất quả không đồng đều, độ ngọt và độ dày múi thay đổi, gây khó khăn trong đóng gói và xuất khẩu.
Thêm vào đó, thời gian thu hoạch không đồng đều, quả chín quá lứa hoặc bị kích thích bằng hóa chất đã khiến nhiều lô mít bị tạm giữ hoặc trả về, khi Trung Quốc siết chặt kiểm tra các hoạt chất như ethephon và paclobutrazol. Khác với Thái Lan hay Malaysia – nơi mít được quy hoạch thành vùng chuyên canh, kiểm soát theo lô và mã số vùng trồng – Việt Nam chưa áp dụng đầy đủ các tiêu chuẩn này.
Việc truy xuất nguồn gốc khó khăn, phẩm chất quả không đồng đều và các yêu cầu về an toàn thực phẩm cao là những rào cản lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín hàng Việt trên thị trường quốc tế. Bên cạnh đó, sự chưa đồng bộ trong kỹ thuật chăm sóc – từ bón phân đến cắt tỉa cành – cũng khiến năng suất và chất lượng quả biến động mạnh. Điều này không chỉ ảnh hưởng tới lợi nhuận của nông dân mà còn khiến doanh nghiệp xuất khẩu khó dự báo nguồn hàng ổn định.
Giải pháp nâng tầm xuất khẩu và mở rộng thị trường cho mít Việt Nam
 |
| Mít còn được xem là cây trồng tiềm năng nhờ khả năng sinh trưởng linh hoạt, chống chịu sâu bệnh, chịu nhiệt cao và hạn hán tốt. |
Một số doanh nghiệp đã chủ động đầu tư công nghệ chế biến sâu, nâng cao giá trị xuất khẩu. Điển hình, Công ty TNHH Chế biến trái cây Cầu Kè (Trà Vinh) và Vina T&T đã triển khai dây chuyền tách múi, cấp đông và xuất khẩu sang Mỹ, Canada, giúp giá bán cao gấp ba lần so với mít tươi. Đây là hướng đi hiệu quả, vừa đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường quốc tế, vừa giảm rủi ro từ việc trái cây bị trả về.
Đến cuối năm 2023, diện tích mít tập trung của Việt Nam đạt hơn 25.000 ha, chủ yếu ở Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ, trong đó mít Thái chiếm 85% tổng diện tích. Năm 2024, xuất khẩu đạt khoảng 146 triệu USD, nhờ việc mở rộng cửa khẩu phụ và nhu cầu tăng từ Quảng Tây, Trung Quốc. Thị trường cao cấp như Nhật Bản, Hàn Quốc hay các nước Trung Đông vẫn còn nhiều dư địa, khi người tiêu dùng quan tâm đến trái cây nhiệt đới giàu chất xơ, vị ngọt tự nhiên và lợi ích sức khỏe.
Mít còn được xem là cây trồng tiềm năng nhờ khả năng sinh trưởng linh hoạt, chống chịu sâu bệnh, chịu nhiệt cao và hạn hán tốt. Khi cây trưởng thành, việc chăm sóc trở nên nhẹ nhàng, đồng thời cây thích nghi tốt với biến đổi khí hậu. Tại Mỹ, một số giống mít đã được nhân giống thành công tại bang Florida. Theo chuyên gia Ấn Độ Padre, nông dân trồng mít có thể thu về khoảng 151 USD/cây, bao gồm trái chính và các bộ phận đi kèm, cho thấy giá trị kinh tế đáng kể của loại cây này.
Để nâng tầm xuất khẩu, Việt Nam cần xây dựng các vùng trồng quy hoạch, chuẩn hóa quy trình chăm sóc, tăng cường truy xuất nguồn gốc và áp dụng công nghệ chế biến sâu. Kết hợp với chiến lược mở rộng thị trường quốc tế, đây là bước đi quan trọng giúp mít Việt Nam khẳng định vị thế, vươn ra thế giới với giá trị triệu đô và đồng thời nâng tầm thương hiệu nông sản Việt Nam trên bản đồ toàn cầu. Đầu tư đồng bộ từ giống, chăm sóc, chế biến đến tiêu thụ sẽ giúp Việt Nam chủ động kiểm soát chất lượng, gia tăng lợi nhuận và mở rộng cơ hội xuất khẩu bền vững. Thêm vào đó, việc đào tạo nông dân, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế và tăng cường hợp tác giữa doanh nghiệp và nông dân sẽ tạo ra chuỗi giá trị bền vững, góp phần nâng cao uy tín và thương hiệu mít Việt Nam trên thị trường thế giới.
