![]() |
| 9 tháng đầu năm 2025, trị giá xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam giảm 1,7% so với cùng kỳ, đạt 2,76 tỉ USD. |
Minh bạch hóa kiểm nghiệm – Điều kiện tiên quyết để tăng trưởng ổn định
Theo Cục Hải quan, tính chung 9 tháng đầu năm 2025, trị giá xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam giảm 1,7% so với cùng kỳ, đạt 2,76 tỉ USD. Tuy nhiên, tín hiệu phục hồi đã rõ rệt: riêng tháng 9/2025, xuất khẩu đạt 972 triệu USD, tăng 44,6% so với cùng kỳ 2024 và lập kỷ lục mới theo tháng. Đà tăng trưởng này chỉ có thể duy trì khi các khâu kiểm soát chất lượng và minh bạch thị trường được siết chặt.
Năm 2025, nhiều phân tích trong nước và quốc tế đều nhấn mạnh vai trò sống còn của kiểm nghiệm trong chuỗi xuất khẩu sầu riêng. Trung Quốc – thị trường tiêu thụ lớn nhất – liên tục cập nhật yêu cầu về dư lượng hóa chất như Cadimi, Auramine O, cũng như tăng tần suất kiểm tra. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải nâng cao năng lực phòng kiểm nghiệm, cải thiện tốc độ và giảm giá thành kiểm nghiệm để hỗ trợ doanh nghiệp.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Việt Nam hiện có 24 phòng kiểm nghiệm được phía Trung Quốc công nhận, với năng lực xử lý khoảng 3.200 mẫu/ngày. Tuy nhiên, nhiều phòng tạm ngừng hoạt động trong thời gian qua để bảo trì hoặc chờ tái đánh giá, gây ra tình trạng tắc nghẽn kiểm nghiệm. Hệ quả là gần 2.000 container sầu riêng bị ùn ứ tại kho, trên đường vận chuyển và tại khu vực cửa khẩu, làm tăng chi phí lưu kho, ảnh hưởng uy tín doanh nghiệp.
Không chỉ vậy, việc 8 giám đốc cùng 9 người bị khởi tố vì mua bán mã vùng trồng và giấy kiểm nghiệm đã phơi bày thực trạng gian lận trong ngành. Những hành vi này gây tổn hại trực tiếp tới hình ảnh quốc gia và khiến phía nhập khẩu siết chặt kiểm soát hơn nữa.
Ông Nguyễn Đình Tùng – Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Vina T&T Group – cho biết nếu sầu riêng Việt Nam được quản lý tốt, tuân thủ đúng các yêu cầu kỹ thuật, sản phẩm hoàn toàn có thể giữ vững chỗ đứng tại thị trường Trung Quốc. Ông nhấn mạnh kiểm nghiệm là “khâu sống còn”, đòi hỏi vừa chính xác, vừa phải có chi phí hợp lý để doanh nghiệp không bị đội giá thành.
Nhiều đánh giá trong năm 2025 cũng ghi nhận Việt Nam đang tích cực cập nhật tiêu chuẩn quốc gia cho sầu riêng và tăng cường quản lý mã vùng trồng như nền tảng để minh bạch hóa toàn chuỗi sản xuất – xuất khẩu.
Chuẩn hóa vùng trồng và quy trình kiểm soát: Nền tảng của xuất khẩu bền vững
Trong giai đoạn mở cửa thị trường Trung Quốc từ cuối năm 2022 đến nay, sầu riêng Việt Nam tăng trưởng mạnh nhưng cũng bộc lộ nhiều điểm nghẽn. Một số doanh nghiệp làm giả mã vùng trồng, dẫn tới nguy cơ bị đình chỉ xuất khẩu, kéo theo ảnh hưởng đến các đơn vị làm ăn nghiêm túc.
Các phân tích chuyên ngành chỉ ra rằng để duy trì lợi thế cạnh tranh, Việt Nam buộc phải nâng cấp toàn chuỗi: vùng trồng – đóng gói – vận chuyển – kiểm nghiệm – truy xuất nguồn gốc. Trung Quốc đặc biệt yêu cầu sự nhất quán trong quản lý mã số vùng trồng và thông tin minh bạch trong hồ sơ kiểm nghiệm. Việc thiếu minh bạch chỉ cần xuất hiện ở một khâu cũng đủ khiến cả lô hàng bị chậm thông quan hoặc bị siết kiểm tra, gây thiệt hại lớn.
Ông Nguyễn Đình Tùng cho biết doanh nghiệp mong muốn cơ quan chức năng tạo điều kiện mở rộng mã số vùng trồng, nhưng điều quan trọng hơn là nông dân và doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm các yêu cầu bắt buộc. “Không thể giả mạo mã số vùng trồng – đó là gian lận”, ông khẳng định.
Đầu năm 2025, xuất khẩu sầu riêng từng giảm mạnh 80% trong một giai đoạn do yêu cầu kiểm tra dư lượng Cadimi và Auramine O được siết chặt, khiến nhiều lô hàng bị chậm thông quan. Đây là minh chứng rõ ràng rằng chỉ cần một mắt xích thiếu tiêu chuẩn hoặc thiếu minh bạch, toàn chuỗi xuất khẩu sẽ bị ảnh hưởng nặng nề.
Các đánh giá chuyên môn cũng cho thấy việc đầu tư nâng cao năng lực kiểm nghiệm – từ máy móc, nhân sự đến quy trình – cần đi kèm mục tiêu giảm chi phí để doanh nghiệp có thể cạnh tranh bền vững. Chi phí kiểm nghiệm quá cao làm đội giá thành, trong khi kiểm nghiệm chậm kéo dài thời gian lưu container, gây thiệt hại kép.
Trong bối cảnh đó, Việt Nam đang đi đúng hướng khi nâng cấp tiêu chuẩn xuất khẩu, chuẩn hóa quy trình kỹ thuật và phối hợp chặt giữa các bộ ngành. Cùng với đó, thị trường đang được “làm sạch” sau đợt xử lý gian lận vừa qua, tạo môi trường cạnh tranh công bằng và minh bạch hơn.
Xuất khẩu sầu riêng Việt Nam vẫn còn dư địa tăng trưởng rất lớn, đặc biệt tại thị trường Trung Quốc. Tuy nhiên, để tận dụng được cơ hội này, ngành cần xây dựng một hệ thống minh bạch – từ mã vùng trồng, chứng nhận kiểm nghiệm đến quy trình thông quan. Minh bạch không chỉ bảo vệ uy tín quốc gia mà còn là đòn bẩy giúp sầu riêng Việt Nam tăng trưởng bền vững, xứng tầm với thị trường tỷ đô.











