Hà biển - đặc sản của vùng đất than
 |
Khi nhắc đến những món hải sản hảo hạng của vùng biển Hạ Long mà bỏ qua hà biển thì quả thật là một sự thiếu sót không hề nhỏ. Mặc dù không phải là một loại hải sản đắt tiền hay khó tìm tuy nhiên hà biển là một thực phẩm được sử dụng rất nhiều trong những món ăn bình dị của người dân nơi đây và được rất nhiều du khách đi du lịch Hạ Long yêu thích.
Hà biển (Chthamalus stellatus) là loài động vật chân khớp đặc biệt (do chân đã bị tiêu biến) thuộc cận lớp Cirripedia trong phân ngành giáp xác, có họ hàng với cua và tôm hùm, chứ không phải động vật thân mềm như con hàu.
Hà biển sinh sống ở trong tự nhiên, sau khi trưởng thành thì sẽ cố định, không còn di chuyển giống như lúc mới sinh nữa. Hà biển có hình giáng tương đối giống như con trai tuy nhiên nó có phần vỏ sần sùi và sắc nhọn hơn con trai, chúng chỉ sinh sống ở vùng nước mặn, đặc biệt là ở khu vực các ghềnh đá nằm ven biển.
 |
Hà được mệnh danh là "đệ nhất ăn bám" ở đại dương khi khắp các nơi như vỏ tàu sắt, vách đá, đê chắn sóng, chân cầu tàu hay thậm chí cả vỏ của các loài động vật khác đều bị chúng bám vào rất chắc. Hình dạng đặc trưng của chúng là một lớp vỏ cứng bên ngoài, có một lỗ hở nhỏ, hình giống như những núi lửa tí hon.
Hà biển tuy nhỏ nhưng là loài động vật siêu phá hoại đối với ngành hàng hải. Hà bám vào bề mặt kim loại tiết ra chất kết dính cực kỳ bền chặt làm hỏng lớp sơn bảo vệ bề mặt kim loại gây ra ăn mòn và rỉ sét. Một chiếc tàu bị hà bám kín thân thì tốc độ sẽ giảm đi 50%.
 |
Chúng là nguyên nhân hình thành tên địa danh Bãi Cháy ở Việt Nam. Tương truyền, để tránh mối đe dọa của hà biển với thuyền bè, ngư dân ở vùng này mỗi khi đi biển về lại phải lật úp thuyền đốt lửa để chống hà bám, làm cả bãi biển trong như bốc cháy.
Từ chất kết dính mà con hà tiết ra khi bám vào tàu thuyền người ta đã chế tạo ra loại keo hà dùng để vá tàu khi bị thủng. Không chỉ gây hại cho tàu thuyền, con hà cũng gây ra nhiều chấn thương cho các cư dân vùng biển vì vỏ của chúng rất sắc nhọn, dễ dàng cắt đứt da thịt người nếu dẫm phải.
Nếu như muốn bắt được hà biển, người ta sẽ phải sử dụng loại búa mỏ nhọn để cậy chúng từ các tảng đá ra rồi đem đập bỏ phần vỏ, lấy phần thân trong. Công đoạn bắt hà này rất cầu kì và tốn thời gian, tuy nhiên đổi lại phần thịt của con hà rất thơm ngon và hấp dẫn.
 |
Tại Việt Nam, con hà có ở các vùng biển miền Bắc, đặc biệt là đặc sản mà người dân Quảng Ninh rất tự hào. Nếu xưa chúng được ít người biết đến thì giờ đây đã là đặc sản nức tiếng, được khách du lịch ghé tới xứ than “săn lùng”. Thậm chí người ta còn mua về làm quà cho người thân, bạn bè thưởng thức cùng. Vì thế giá thành của loài hải sản này cao hơn, lên tới 130.000 đồng/kg đã lột sạch vỏ.
Người dân Hạ Long cho biết, hà biển có quanh năm nhưng để tìm mua ở Hà Nội, TP.HCM hoặc các tỉnh khác không phải dễ. Ở đó người ta chỉ bán hà đông lạnh hoặc hà đóng hộp về chế biến. Khi đó hà không còn tươi, béo và đã mất đi phần nào hương vị thơm, ngọt đặc trưng của nó. Vì thế ai muốn thưởng thức đúng vị hà hãy đến Quảng Ninh.
Các món ăn đặc sản từ hà biển
 |
Hà biển có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon như riêu hà, cháo hà, hà biển tráng trứng, hà trộn bột rán, … Song hà nấu canh chua là ngon nhất, vừa béo vừa thơm vừa mang đậm hương vị biển cả. Vào giữa những ngày hè oi ả của tháng 6, tháng 7 thì quả thực chẳng còn gì tuyệt vời hơn là được thưởng thức một bát canh riêu hà trong bữa cơm gia đình.
Canh riêu hà được nấu từ hà biển, cùng với khế chua, mùi tàu, rau răm và một số loại gia vị khác. Con hà vốn đã có vị ngon ngọt sẵn rồi, vì thế khi nấu canh riêu thì không cần thiết phải nêm nếm quá nhiều gia vị. Đối với những người dân bản địa nơi này, đặc biệt là những người con xa quê thì có lẽ canh riêu hà là một món không thể quên.
 |
Bên cạnh đó, món hà trộn bột rán nhiều du khách sau khi thưởng thức đã đưa ra nhận xét rằng mùi vị của món ăn này còn ngon hơn món bánh tôm Hồ Tây rất nhiều. Có thể dùng nhiều loại hà từ hà sú, hà đá đến hà cồn để làm bánh, những con hà được rửa sạch, để cho ráo nước, đem xào qua để hà ra bớt nước.
Tiếp theo đó là đổ những con hà vào bát bột rán bánh đã được pha loãng trước đó, thả lên trên một chút hạt tiêu và trộn sao cho thật đều. Khi chín, món hà trộn bột rán có một màu vàng vô cùng bắt mắt và lan tỏa ra một mùi thơm khó cưỡng. Ăn hà trộn bột rán kèm với rau sống và chấm với dấm ớt thì mới thực sự cảm nhận hết được hương vị của nó.
Trong ẩm thực, con hà là một loại thực phẩm ngon và giàu dinh dưỡng. Chúng thậm chí còn là một đặc sản ở biển Hạ Long của Việt Nam. Con hà rất giàu kẽm nên được coi là món ăn rất tốt cho sinh lý đàn ông. Nhưng đây là loài động vật rất "chảnh", chúng ta không thể nuôi chúng theo phương thức nhân tạo mà chỉ có thể khai thác từ tự nhiên.
