Tại sao nói "Nam bất thiểu trần bì, nữ bất ly hương phụ"

Trong y học cổ truyền có một lý thuyết dược lý rằng "Nam bất thiểu trần bì, nữ bất ly hương phụ". Câu nói này có ý nghĩa khi dùng thuốc chữa bệnh nam giới không thể thiếu trần bì, nữ giới chữa bệnh không thể thiếu hương phụ. Hai dược liệu này có tác dụng gì mà lại được lý giải như thế?
Thương hiệu bánh tẻ OCOP 4 sao nổi tiếng gắn liền với chuyện tình buồn Phú Nhi Vì sao người xưa nói ‘sắc trà hương mộc’ cây sản vật tiến vua gây sốt ngày xuân Học phụ nữ Nhật bí quyết làm đẹp với loại rau củ bán đầy ngoài chợ
Tại sao nói
Vỏ quýt phơi khô làm dược liệu trần bì

Trần bì và hương phụ là hai vị thuốc dân dã, rất hiệu quả và an toàn từ xưa tới nay. Trần bì là vỏ quýt phơi khô. Hương phụ là loài cỏ gấu khó diệt, có bộ rễ chằng chịt bám sâu trong đất, phát triển khắp mọi nơi.

Trần bì (vỏ quýt) và hương phụ (củ gấu) là hai vị thuốc trong nhóm thuốc hành khí giải uất, có tác dụng chữa khí trệ ở tỳ (lá lách) và khí uất kết ở can (gan). Mỗi vị thuốc này có mức độ, tính chất, tác dụng và ưu tiên chữa bệnh khác nhau.

Trần bì nghiêng nhiều về chữa bệnh cho nam giới tốt hơn, còn hương phụ lại nghiêng nhiều về chữa các bệnh cho nữ giới tốt hơn. Tuy nhiên, có những khi cần thiết thì cả hai vị thuốc này đều có thể dùng chữa bệnh cho cả nam và nữ.

Tại sao nói
Củ của cây cỏ gấu được thu hoạch làm dược liệu hương phụ

Nam bất thiểu trần bì

Theo đông y, cơ thể con người có hai phần đặc biệt quan trọng, bảo đảm cho sự sống đó là phần khí (thuộc dương) và phần huyết (thuộc âm). Nam giới thuộc dương và nam giới thường thích ăn các đồ cay nóng, các món chiên xào, dai, rắn, xương xẩu, béo ngậy, đắng, ngọt...

Nam giới cũng hay uống rượu, bia và hay dùng các chất kích thích như chè, cà phê, thuốc lá, thuốc lào... mà theo đông y, những đồ ăn thức uống như thế, nếu dùng quá độ dễ làm cho tỳ vị bị hư tổn, không làm chủ được vận hóa thức ăn. Thức ăn bị đình trệ lâu ngày, hóa thành thấp, rồi sinh ra đờm. Vào những ngày thời tiết lạnh càng ảnh hưởng nhiều đến hệ hô hấp, khiến họ cảm thấy như trong họng lúc nào cũng vướng đờm, khó thở.

Nói đến trần bì thì đó là vị thuốc có vị cay, tính ôn, không độc. Quy vào kinh phế, can, tỳ, vị. Tác dụng: hạ khí, trừ ho, trừ bàng quang nhiệt, lợi tiểu tiện, chống buồn nôn, cầm ỉa chảy.

Tại sao nói

Nữ bất ly hương phụ

Cũng theo đông y, nữ giới lấy huyết làm gốc. Những vấn đề liên quan tới phụ nữ như: kinh nguyệt, huyết trắng, mang thai, sinh đẻ đều mất huyết, nếu cơ thể yếu thì rất dễ sinh bệnh. Cổ nhân có câu: Phụ nữ khí thường hữu dư, huyết thường bất túc (nghĩa là ở người phụ nữ, thừa khí nhưng thiếu máu). Bình thường phụ nữ đã ở trạng thái huyết không đủ, khí lại thừa nghĩa là khí huyết không điều hòa, mà khi khí huyết không điều hòa thì có thể gây bệnh.

Hương phụ vị cay, hơi đắng, ngọt hậu, tính bình, bổ vào kinh can và tam tiêu. Hương phụ có tác dụng sơ can lý khí, điều kinh chỉ thống.

Hiểu nôm na, Hương Phụ rất bổ cho huyết, có khả năng điều hoà khí trong cơ thể nữ giới, giúp hỗ trợ Rối loạn chu kì kinh nguyệt; Màu kinh đen, xấu; Khí hư nhiều, hôi; Đau bụng kinh trước, và trong kỳ kinh; Giảm lạnh tay chân, tiêu tan hàn khí; và thêm nhiều vấn đề của chị em phụ nữ khác.

Thế nên, tiền nhân mới có câu đó: nữ bất ly hương phụ.

Cây hương phụ dùng cả thân rễ và củ. Không có sẵn loại tươi thì dùng khô

Tại sao nói

Một số cách dùng bài thuốc có trần bì, đơn giản và hiệu quả

Chữa đầy bụng khó tiêu: Lấy vài miếng trần bì, rửa qua nước ấm cho sạch, bỏ vào cốc nước sôi, hãm trong 15 - 20 phút là có thể dùng được. Chú ý chỉ uống nước lúc còn đang nóng, bỏ bã.

Trị ho viêm họng, viêm phế quản nhẹ: Vỏ quýt khô 6g, cát cánh 6g, lá tía tô 6g, cam thảo 4g, sắc uống trong ngày.

Trị ho mất tiếng: Vỏ quýt khô 12g, thêm nắm lá húng chanh, vài miếng vỏ cây hoa hòe, sắc với 200ml nước còn 100ml thêm chút đường hoặc mật ong, chia uống nhiều lần trong ngày, từng ngụm nhỏ ngậm lâu trong miệng và nuốt dần từng ít một.

Trị ho có đờm (do cảm lạnh): Trần bì 6g, bạch linh 12g, bán hạ chế 6g (loại bán hạ mua ở hiệu thuốc nam bắc đã được bào chế), cam thảo 4g, gừng tươi 2 lát, sắc uống ngày 1 thang.

Các món ăn có vỏ quýt

Vỏ quýt dùng làm gia vị: Món rươi thì nhất thiết không thể thiếu vỏ quýt, nhưng nếu ta dùng vỏ quýt khô sao vàng cho thật thơm rồi tán nhỏ cho vào thì có mùi thơm đặc trưng (Thực chất rươi là món ăn giàu đạm, có tính chất hàn, đàm và hay gây dị ứng nên các cụ xưa đã dùng vỏ quýt, vừa tiêu thực, vừa giải độc, vừa tạo mùi thơm, át đi vị tanh của rươi nên rất hợp khẩu vị).

Đôi khi không có rươi mà ta muốn có hương vị rươi thì chỉ cần băm thịt vai lợn, đánh với trứng gà, hành băm, hạt tiêu và thêm bột vỏ quýt sao vàng rồi đem chiên là được món giả rươi rất ngon.

Vỏ quýt dùng tra vào món thịt kho tầu cũng tạo mùi vị thơm ngon khác biệt.

Các món ăn có dùng vỏ quýt vừa dễ tiêu hóa vừa không bị đầy bụng hoặc không bị đi ngoài.

Chú ý: Những người ho khan, âm hư không có đờm không nên dùng trần bì.

Tại sao nói

Một số cách dùng bài thuốc có hương phụ, đơn giản và hiệu quả

Trị đầu đau do khí uất lên: hương phụ (sao) 160g, xuyên khung 80g, cam thảo 40g, thạch cao 10g. Tán bột, mỗi lần uống 8g với nước ấm.

Trị kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh, viêm tử cung mãn tính, các bệnh phụ nữ hay gặp trước và sau khi sinh nở: Hương phụ 20g, ích mẫu 15g, ngải diệp 10g, nhân trần 15g, đổ 3 bát nước, sắc còn 1 bát, chia uống trong ngày. Nếu khó uống có thể thêm chút đường đỏ. Mỗi đợt có thể uống từ 5 - 7 ngày, tùy vào mức độ nặng nhẹ.

Tại sao nói

Món ăn chữa bệnh có hương phụ: Dùng cho các trường hợp đau bụng kinh, rối loạn kinh nguyệt, kinh kéo dài 5 - 7 ngày hoặc 10 ngày, lượng ít, đau bụng dưới.

Ngải cứu 12g, diên hồ sách 12g, hương phụ 10g, gừng tươi 15g gọt vỏ ngoài. Bốn thứ dược liệu rửa sạch cho vào túi vải, đập giập.

Thịt bò 150g làm sạch thái lát.

Tất cả cho vào nồi thêm nước, đun nhỏ lửa cho chín nhừ, bỏ túi bã thuốc, thêm gia vị cho vừa miệng. Ăn trong ngày, ăn liên tục 5 - 7 ngày.

Lưu ý: Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các dược liệu trên để chữa bệnh. Trong trường hợp khi dùng có biểu hiện bất thường về sức khỏe, cần ngưng dùng và tham khảo ý kiến chuyên môn.

Một số công dụng tuyệt vời của cây Cỏ Mực đối với sức khỏe Một số công dụng tuyệt vời của cây Cỏ Mực đối với sức khỏe
Thời tiết thất thường, ngâm chân bằng thảo dược có thể hỗ trợ sức khỏe rất tốt Thời tiết thất thường, ngâm chân bằng thảo dược có thể hỗ trợ sức khỏe rất tốt
Những loại thảo dược giải cảm cực hiệu quả Những loại thảo dược giải cảm cực hiệu quả
Cây tiền hồ là dược liệu giúp chữa đau tức ngực và nhức đầu Cây tiền hồ là dược liệu giúp chữa đau tức ngực và nhức đầu
Một số công dụng của rau Sam đối với sức khỏe Một số công dụng của rau Sam đối với sức khỏe
Trồng thành công loại nấm dược liệu quý bán 1,5 triệu/kg, nhà nông áp dụng thế nào? Trồng thành công loại nấm dược liệu quý bán 1,5 triệu/kg, nhà nông áp dụng thế nào?
Phạm Thảo

Có thể bạn quan tâm

Cùng chuyên mục

Tin khác

Cây bàng - Loài cây gắn liền với ký ức tuổi thơ còn có tác dụng chữa bệnh

Cây bàng - Loài cây gắn liền với ký ức tuổi thơ còn có tác dụng chữa bệnh

Cây bàng là một loại cây được sử dụng tạo bóng mát. Ngoài ra, toàn bộ cây báng từ thân, quả, lá đến rễ đều có dược tính và được sử dụng để làm thuốc chữa bệnh.
Giữ gìn sức khỏe ngày Tết với những cây thuốc quanh nhà

Giữ gìn sức khỏe ngày Tết với những cây thuốc quanh nhà

Tết là dịp gia đình sum vầy, là thời điểm mà sức khỏe cần được quan tâm hơn cả, sử dụng cây thuốc quanh nhà là một giải pháp chữa bệnh tiết kiệm và hiệu quả.
Mò hoa trắng - "Cây thuốc quý" mọc hoang quanh nhà

Mò hoa trắng - "Cây thuốc quý" mọc hoang quanh nhà

Cây mò hoa trắng có công dụng hỗ trợ điều trị các vấn đề về phụ khoa cho phụ nữ như rối loạn kinh nguyệt, viêm loét tử cung, điều trị mụn nhọt, viêm mật, vàng da, huyết áp.
Bất ngờ, lá gói bánh chưng cũng là loại dược liệu để chữa bệnh

Bất ngờ, lá gói bánh chưng cũng là loại dược liệu để chữa bệnh

Bên cạnh vai trò làm "chiếc áo" cho bánh chưng, bánh tét ngày Tết, lá dong còn ẩn chứa nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe.
Cây tần bì - Món quà quý giá từ thiên nhiên

Cây tần bì - Món quà quý giá từ thiên nhiên

Gỗ tần bì được yêu thích và sử dụng rất phổ biến trong trang trí và thiết kế, ngoài ra loại cây này còn có thể dùng để chữa bệnh.
Cây cơm cháy - Món quà quý giá từ thiên nhiên

Cây cơm cháy - Món quà quý giá từ thiên nhiên

Cây thuốc mọi còn được gọi là cây cơm cháy, là món quà quý giá từ thiên nhiên cho nhiều tác dụng trong y học, dược liệu cho nhiều bài thuốc.
Cây lưỡi rắn - Loại cỏ mọc hoang với nhiều công dụng chữa bệnh

Cây lưỡi rắn - Loại cỏ mọc hoang với nhiều công dụng chữa bệnh

Cây lưỡi rắn là một loài cây cỏ mọc hoang, bạn có thể nhìn thấy loài cây này khắp nơi ở nước ta, thường được sử dụng để thanh nhiệt, giải độc, điều trị vết thương và cải thiện tình trạng sức khỏe.
Cây lức dây - Loại cỏ mọc hoang với nhiều công dụng chữa bệnh

Cây lức dây - Loại cỏ mọc hoang với nhiều công dụng chữa bệnh

Lức dây là cây thuốc Nam quý trong dân gian Việt Nam, cây này thường mọc hoang dại ở các bãi hoang, các bãi cỏ ven đường, bờ ruộng từ Bắc vào Nam và một số đảo.
Cây bồng bồng - Vị thuốc dân gian chữa hen, ho, viêm đường hô hấp

Cây bồng bồng - Vị thuốc dân gian chữa hen, ho, viêm đường hô hấp

Cây bồng bồng mọc hoang và được trồng nhiều nơi ở nước ta để làm hàng rào hay để lấy lá làm thuốc, có thể hái lá gần như quanh năm.
Cây bằng lăng - Vẻ đẹp thơ mộng và giá trị dược liệu

Cây bằng lăng - Vẻ đẹp thơ mộng và giá trị dược liệu

Cây bằng lăng được biết đến với dáng đẹp, sắc hoa lãng mạn, hầu như không phải chăm sóc, tán rộng, che nắng tốt nên được ưa chuộng trồng làm cây cảnh. Tuy nhiên, nó cũng được sử dụng trong y học.
Cây thầu dầu - Tác dụng và lưu ý khi sử dụng

Cây thầu dầu - Tác dụng và lưu ý khi sử dụng

Thầu dầu là một vị thuốc tốt thường thấy trong dân gian với công dụng nhuận trường, chữa táo bón, thông tiện và nhiều lợi ích khác. Tuy nhiên hạt thầu dầu lại có chứa độc tính nguy hiểm cần phải được loại bỏ trước khi sử dụng.
Cây mận - Loại cây ăn quả có nhiều tác dụng chữa bệnh

Cây mận - Loại cây ăn quả có nhiều tác dụng chữa bệnh

Mận là loại cây ăn quả phổ biến, các bộ phận của cây mận như quả, rễ, vỏ rễ, nhựa, lá, nhân hạt... đều có tác dụng chữa bệnh.
Cây đại kế - Vị thuốc nam trị nhiều bệnh

Cây đại kế - Vị thuốc nam trị nhiều bệnh

Cây đại kế có vị ngọt, đắng, tính mát, vào kinh tâm và can, có tác dụng làm mát máu (lương huyết), cảm máu, tán ứ, tiêu sưng tấy.
Cúc hoa vàng - Lợi ích và lưu ý khi sử dụng

Cúc hoa vàng - Lợi ích và lưu ý khi sử dụng

Cúc hoa vàng có vị đắng cay, tính ôn, vào 3 kinh, phế, can và thận, có tác dụng tán phong thấp, thanh nhiệt, giải độc, làm sáng mắt.
Cây đơn lá đỏ - Vị thuốc quý trong Đông y

Cây đơn lá đỏ - Vị thuốc quý trong Đông y

Cây đơn lá đỏ có tác dụng thanh nhiệt, chỉ thống, khu phong trừ thấp và lợi tiểu. Nhân dân thường dùng lá đơn đỏ để chữa đau nhức xương khớp, tiêu chảy lâu ngày
Cỏ seo gà - Vị thuốc dân gian chữa bệnh hiệu quả

Cỏ seo gà - Vị thuốc dân gian chữa bệnh hiệu quả

Không chỉ là một trong những loại rau và thảo mộc được sử dụng rộng rãi, cây cỏ seo gà còn là loại thảo dược dùng để chữa bệnh.
Bài thuốc Đông y từ cây bòng bong

Bài thuốc Đông y từ cây bòng bong

Cây bòng bong có đặc điểm, công dụng và các bài thuốc chữa bệnh sỏi đường tiểu, sỏi mật, thủy thũng, viêm thận, mụn nhọt sang lở, bỏng da….
Tác dụng trị bệnh của hạ khô thảo

Tác dụng trị bệnh của hạ khô thảo

Hạ khô thảo có vị cay đắng, tính hàn, quy kinh can đởm. Tác dụng minh mục, tiêu ứ, tán uất kết, thanh can hỏa, giải trừ nhiệt độc ở âm hộ và tử cung, chữa loa lịch, tiêu sưng.
Ích mẫu - Vị thuốc quý cho phụ nữ

Ích mẫu - Vị thuốc quý cho phụ nữ

Theo y học cổ truyền , ích mẫu có tác dụng hành huyết thông kinh, lợi thủy tiêu thũng, thanh can nhiệt, ích tinh, giải độc.
Kim tiền thảo - Đặc điểm, công dụng và bài thuốc trị bệnh

Kim tiền thảo - Đặc điểm, công dụng và bài thuốc trị bệnh

Kim tiền thảo là vị thuốc quý giúp trị sỏi thận, sỏi mật, lợi tiểu, bào mòn sỏi, có ít tác dụng phụ nên an toàn khi sử dụng lâu dài.
Xích đồng nam - Vị thuốc quý cho sức khỏe

Xích đồng nam - Vị thuốc quý cho sức khỏe

Xích đồng nam là loài cây bụi mọc hoang ở nhiều nơi, có tác dụng chữa nhiều bệnh như bạch đới khí hư, vàng da, tê thấp, kinh nguyệt không đều…
Cây vọng cách - Rau gia vị, vị thuốc quý

Cây vọng cách - Rau gia vị, vị thuốc quý

Lá cây vọng cách được sử dụng làm rau gia vị trong ẩm thực và dùng để phòng ngừa chữa một số bệnh về gan như gan nhiễm mỡ, viêm gan.
Xem thêm

Thương hiệu nổi bật

eco-parl
cai-lan
vinamil
richy-nho
sun-group
logo-erowindow
partner-bivaco
partner-shb
partner-tan-hoang-minh-group
partner-hdbank
sunshine
partner-vinacomin
partner-viglacera
partner-th
partner-bacabank
partner-danko-group
ttp
doji
nam-cuong
partner-vingroup
phu-dien-2
Phiên bản di động