Hải tảo - Cây thuốc mọc hoang dưới biển

Đặc điểm của hải tảo

Hải tảo có những tên gọi khác như trong mơ, rau mã vĩ, rau ngoai hay tảo biển. Do đó nhiều người thắc mắc hải tảo có phải là rong biển không thì chúng thực chất là cùng một loại. Hải tảo có tên khoa học là Sargassum pallidum, trong khi vị thuốc hải tảo có tên là Herba Sargassum, thuộc họ Rong mơ (Sargassaceae).

Hải tảo là các loại tảo sống ở biển. "Thân" là những sợi phân nhánh non, màu nâu, mang những bộ phận dẹt và mỏng như "lá", các "lá" này thay đổi kích thước tùy theo loài, ví dụ loài Sargassum fusiforme dài 7 - 40 cm, loài Sargassum pallidum dài 30 – 100 cm, đường kính “thân” loài S. fusiforme chỉ đạt 1 - 4 mm, trong khi loài S. pallidum đạt 2 cm.

“Lá” có khi hình trụ dài 3,5 – 7 cm (S. fusiforme) hay vừa hình phiến lá vừa hình sợi (S. pallidum) dài tới 25 cm, rộng khoảng 2 - 2,5 cm, trên mặt có những điểm đen, có mép răng cưa thô. Có những bộ phận hình dạng giống “quả” mọc rải rác trên toàn tảo, thực ra đó chỉ là những chiếc “phao” trong giúp cho tảo đứng thẳng trong nước biển do chứa đầy không khí.

Tùy theo loài mà “phao” có kích thước to nhỏ khác nhau. Có loài phao to bằng hạt tiêu nhưng cũng có loài chỉ nhỏ bằng hạt gạo. “Pháo” có khi có hình thoi ở đầu “thân” (dương thể thái), có khi lại có hình cầu ở nách “lá” (loài S. pallidum). Có những chấm đen ở ngoài mặt phao.

Tảo có mặt ở hầu hết các vùng biển trên thế giới nhưng tập trung nhiều nhất ở Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc. Ở nước ta, tảo mọc hoang nhiều ở các dãy đá ngầm ven biển, tập trung chủ yếu ở Hà Tĩnh, Nghệ An, Thái Bình, Quảng Ninh, Hà Tĩnh,..

Toàn cây tảo được sử dụng để làm thức ăn hoặc làm thuốc.

Thu hái tảo biển vào mùa hè. Sau khi thu hoạch về, đem rửa sạch, bỏ tạp chất rồi phơi cho héo bớt rồi cắt nhỏ, phơi khô để làm thuốc.

Bảo quản ở nơi khô ráo và thoáng mát.

Thành phần hoá học

Trong rong mơ có từ 10 - 15% muối vô cơ (trong đó có rất nhiều iốt 0,3 đến 0,8%, asen, kali), 1 - 2% lipid, 4 - 5% protid và rất nhiều algin hay acid alginic.

Theo y học hiện đại

Tác dụng của hảo tảo được ghi chép nhiều trong các cuốn sách của cả y học hiện đại và y học cổ truyền. Theo nghiên cứu hiện đại, hải tảo có tác dụng dược lý khá phong phú như: Tăng cường công năng miễn dịch của cơ thể; chống suy giảm bạch cầu; chống phóng xạ; giảm cholesterol máu; bổ sung lượng i-ốt phong phú cho cơ thể, giúp phòng chống bướu cổ do thiếu i-ốt; kháng khuẩn, kháng virus, kháng nấm, chống độc tố; chống oxy hóa và thải trừ các gốc tự do; thúc đẩy quá trình ngưng tập hồng cầu, có tác dụng cầm máu; chống khối u và ung thư…

Bên cạnh đó, theo các nhà khoa học, hoạt chất natri alginat và các thành phần đa đường chiết xuất được trong hải tảo có tác dụng làm giảm cholesterol huyết, do đó giúp giảm các triệu chứng tăng cholesterol của bệnh nhân suy giáp. Trong hải tảo còn chứa các thành phần hoạt chất sinh học giúp hạ huyết áp, giúp giảm triệu chứng tăng huyết áp ở bệnh nhân cường giáp và thậm chí tiêu diệt những gốc tự do có thể gây ung thư tuyến giáp.

Theo y học cổ truyền

Theo đông y, hải tảo có vị đắng, mặn, tính hàn, quy vào các kinh: phế, tỳ, thận, có tác dụng nhuyễn kiên, tiêu đờm, lợi thủy, tiết nhiệt. Vì vậy hải tảo giúp mềm khối u trong các trường hợp bướu cổ.

Hải tảo được sử dụng ở dạng sắc uống, tán bột hoặc dùng để chế biến các món ăn giàu dinh dưỡng. Liều dùng thông thường: 10 – 15g/ ngày.

Bài thuốc sử dụng hải tảo

Chữa bệnh tràng nhạc, lở loét

Lấy 2 phần Hải tảo, sao với thóc đến giòn rồi loại bỏ thóc, đem tán bột, tằm vôi 1 phần (sao giòn), tán bột. Quả mơ muối rửa sạch với nước sôi, loại bỏ hạt; lấy thịt giã nát trộn với bột hải tảo rồi vo viên cỡ bằng hạt đậu xanh. Uống 3 - 6 lần/ngày, mỗi lần 5 - 6 viên với nước cơm; kiêng ăn dê, đậu, gà và uống rượu.

Tuyến giáp to

Nguyên liệu: Thông thảo, côn bố, hải cáp và hải tảo mỗi vị 9g kết hợp với 60g dương yến.

Tiến hành tán bột mịn các dược liệu nêu trên, sau đó trộn đều với mật ong rồi vò thành viên. Bệnh nhân có tuyến giáp to mỗi lần uống 9g, ngày 2 lần sẽ thấy hiệu quả cải thiện đáng kể.

Trị huyết áp tăng cao

Hải tảo, côn bố, hạ khô thảo, mộc thông, mỗi vị 30 g; hà tử, bạc hà mỗi vị 15 g; hạnh nhân 6 g. Đem nghiền nát thành bột rồi luyện với mật làm thành viên hoàn, mỗi lần uống 3 g, 3 lần/ngày.

Sưng hạch cổ

Nguyên liệu: Long đởm thảo, đào nhân và đương quy mỗi vị 8g, toàn yết và xuyên sơn giáp mỗi vị 6g, phục linh, hải tảo và côn bố mỗi vị 12g.

Cách thực hiện: Đem tất cả dược liệu đã chuẩn bị như trên tán thành bột mịn, sau đó vò thành viên và dùng mỗi lần 6g, ngày 2 lần.

Hải tảo trị bướu cổ do can uất đờm ngưng

Chuẩn bị những nguyên liệu bao gồm trần bì, nam tinh, liên kiều, ngưu tất và bối mẫu mỗi vị 10g, bán hạ, hải tảo, côn bố và huyền sâm mỗi vị 16g, kết hợp 3g cam thảo, 30g hạ khô thảo và 20g hải cáp phấn.

Người bệnh mang các vị thuốc như trên sắc lấy nước uống và cảm nhận hiệu quả.

Bệnh bướu giáp

Chuẩn bị các nguyên liệu như bối mẫu, độc hoạt, bán hạ chế, hà tại, côn bố, đương quy và hải tảo mỗi vị 12g, kết hợp 6g trần bì, 5g thanh bì, 8g liên kiều và 4g xuyên khung.

Người bệnh đem tất cả nguyên liệu đã chuẩn bị sắc lấy nước uống mỗi ngày 1 thang.

Hải tảo trị tràng nhạc như rắn cuộn ở đỉnh đầu

Chuẩn bị các vị thuốc như bạch cương tàm (sao) và hải tảo thái mỏng (sao qua với bột kiều mạch) với lượng bằng nhau. Người bệnh tiến hành nghiền dược liệu thành bột, sau đó dùng mơ trắng ngâm lấy nước, chế với bột thuốc làm thành hoàn to bằng hạt ngô đồng. Khi sử dụng, người bệnh mỗi lần uống 60 viên với nước cơm để loại bỏ khí độc tích tụ trong người.

Bài thuốc chữa bướu cổ lành tính

Chuẩn bị khoảng 1 lít rượu ngon và 1kg vị thuốc hải tảo. Sau đó mang hải tảo rửa với nước cho bớt vị mặn, tiến hành cắt thành sợi nhỏ và bọc trong túi lụa rồi ngâm với rượu trong 14 ngày. Người bệnh nên sử dụng bài thuốc này vào mùa Xuân và mùa Hạ, mỗi lần uống 40ml (chú ý ngậm rồi nuốt chậm), 2 ngày uống 1 lần. Khi uống hết rượu thì tiếp tục đem hải tảo phơi khô và tán bột, mỗi lần dùng 8g, ngày 2 lần.

Trị lao hạch

Chuẩn bị khoảng 5g bạch cương tàm và 10g hải tảo. Tiến hành sao vàng rồi tán thành bột mịn và trộn đều với nước sắc mơ trắng để hoàn thành viên. Chia hoàn thành 2 lần uống và dùng hết trong ngày.

Trị lở ngứa ngoài da

Chuẩn bị 4g tam lăng (hoặc thay thế bằng củ cói), bán hạ và trần bì mỗi vị 2g, nga truật, côn bố, ngưu bàng và hạ khô thảo mỗi vị 8g, liên kiều 12g và 16g hải tảo.

Người bệnh mang các nguyên liệu sắc với 600ml nước cho đến khi còn lại 300ml thì ngưng, sau đó mỗi lần uống 150ml, 2 lần/ngày.

Vịt hầm hải tảo trị bướu cổ lành tính do thiếu iod

Chuẩn bị 1 con vịt và 120g hải tảo. Đem lượng hải tảo đã chuẩn bị đi rửa cho sạch với nước ngọt cho bớt mặn, sau đó đem chần sơ qua nước sôi rồi cắt thành từng đoạn nhỏ. Vịt đem đi rửa sạch, chặt thành miếng vừa miệng, sau đó cho vào nồi cùng với hải tảo, nêm nếm gia vị cho vừa ăn và hầm cho nhừ. Bệnh nhân bướu cổ mỗi tuần ăn 2 lần sẽ thấy hiệu quả cải thiện bệnh.

Rong biển hầm củ cải trị viêm khí phế quản và viêm họng

Chuẩn bị: Củ cải trắng 250g, rong biển 300g và quả trám 50g.

Thực hiện: Đem rong biển rửa sạch và cắt thành từng đoạn nhỏ. Củ cải trắng rửa sạch, gọt vỏ và thái lát. Sau đó cho nguyên liệu vào nồi hầm nhừ, khi chín nêm nếm gia vị và dùng ăn ngày 1 lần. Dùng món ăn này liên tục từ 7 – 10 ngày sẽ thấy các triệu chứng thuyên giảm rõ rệt.

Chữa đau nhức khớp và viêm xương ở thanh thiếu niên

Chuẩn bị: Đậu hũ 100g, một ít gừng và rong biển 30g.

Thực hiện: Đem hải tảo ngâm cho bớt mặn, luộc sơ và cắt thành từng đoạn vừa ăn. Thái miếng đậu hũ, gừng đem rửa sạch và đập dập. Cho nguyên liệu vào bát lớn, sau đó thêm gia vị và dầu vào hầm cách thủy cho chín. Mỗi ngày ăn 1 lần, dùng món ăn này liên tục trong 15 ngày.

Lưu ý

Ăn quá nhiều hải tảo có thể gây dư thừa iod.

Không dùng hải tảo cho người tỳ vị hư hàn thấp trệ.

Ngoài các thành phần dinh dưỡng, tảo biển còn chứa một số kim loại nặng như chì, thủy ngân và cadmium. Vì vậy cần lựa chọn rong biển hữu cơ để giảm các tác hại khi sử dụng.

Hải tảo có tác dụng ngược với cam thảo, do đó không phối hợp với cam thảo.

Không nên phối hợp hải táo với đại kích và nguyên hoa.

Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng hải tảo làm thuốc.

Khổ qua rừng - Dược liệu đắng miệng, mát lòng, khỏe người

Tự chữa cảm lạnh tại nhà với các loại gia vị dễ tìm

Bán chi liên - Dược liệu quý trong điều trị ung thư