Khám phá công dụng chữa bệnh của quả nhàu

Đặc điểm của quả nhàu

Cây nhàu, thuộc họ Cà phê (Rubiaceae), còn được biết đến với các tên gọi khác như cây ngao, nhàu rừng, hoặc nhàu núi. Đây là một loại cây thân gỗ, cao từ 6 đến 8 mét. Thân cây nhẵn, cành hơi dẹt với các rãnh có màu lục hoặc nâu nhạt.

Lá của cây nhàu mọc đối xứng, có hình bầu dục hoặc hình trứng. Hoa mọc tại kẽ lá, ban đầu có màu trắng và sau chuyển sang màu vàng nhạt.

Quả của cây nhàu có hình trứng hoặc hình cầu, bên trong chứa nhiều quả hạch dính chặt vào nhau. Quả dài từ 4 cm đến 8 cm, rộng từ 2,5 cm đến 5 cm, với cuống dài khoảng 0,5 cm đến 1 cm. Khi chín, quả chuyển sang màu trắng hoặc vàng nhạt, mềm, mọng nước, dễ bị bã, có mùi nồng hơi khai, và khi để lâu ngoài không khí sẽ chuyển sang màu nâu đen. Khi phơi khô, lát cắt của quả có hình tròn hoặc bầu dục, màu nâu đen, với kết cấu dai, cứng, khó bẻ.

Cây nhàu mọc hoang chủ yếu tại các khu vực Tây Ấn, Đông Nam Á và Đông Polynesia. Tại Việt Nam, loài cây này phân bố chủ yếu ở các tỉnh thuộc Nam Trung Bộ và Nam Bộ, như Quảng Bình, Quảng Trị, An Giang, Bình Dương,…

Quả nhàu được thu hoạch quanh năm, khi quả đã già hoặc sắp chín. Sau đó, quả được rửa sạch, cắt thành từng khoanh tròn dày từ 3 mm đến 5 mm, rồi phơi trong bóng râm, nơi thoáng gió, hoặc sấy nhẹ cho đến khi khô.

Quả sau khi sấy khô được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát và trong bao bì kín.

Thành phần hoá học

Vỏ rễ cây nhàu chứa moridon, axit rubicloric, alizarin methyl ether và một số hợp chất thuộc nhóm anthraquinon.

Lá cây nhàu chứa iridoid glycosid, có tác dụng chống virus, chống viêm, bảo vệ gan và kháng khuẩn.

Quả cây nhàu bao gồm các thành phần như damnacanthal, tinh dầu, rutin, axit asperuloside, cùng với nhiều nguyên tố vi lượng, trong đó có selen.

Theo y học hiện đại

Quả nhàu có tác dụng hỗ trợ điều trị các bệnh như cao huyết áp, béo phì, tiểu đường, bệnh tim, suy nhược cơ thể và đau nhức.

Nước ép từ quả nhàu có tác dụng giảm đau do các bệnh mãn tính như bệnh tim mạch, ung thư, viêm khớp,…

Hợp chất proxeronine có trong quả nhàu giúp kích thích các tế bào trong cơ thể chống lại nhiễm trùng và giảm đau hiệu quả.

Cây nhàu có tác dụng hạ huyết áp, an thần, nhuận tràng và lợi tiểu nhẹ.

Quả nhàu giúp kích thích tiêu hóa, tăng khả năng hấp thu vitamin và khoáng chất. Nhờ hàm lượng chất chống oxy hóa cao, quả nhàu giúp tiêu diệt các gốc tự do có hại cho cơ thể.

Cây nhàu còn có tác dụng chống viêm đối với một số bệnh lý xương khớp, như viêm khớp mãn tính và hội chứng ống cổ tay.

Quả nhàu giúp giảm sưng do bỏng hoặc giảm đau do chấn thương.

Damnacanthal có trong dịch chiết quả nhàu có thể ức chế tế bào ác tính, giảm lưu lượng máu đến khối u, từ đó giúp thu nhỏ kích thước các khối u.

Dịch chiết từ quả nhàu có tác dụng ức chế quá trình tiết dịch ở niêm mạc dạ dày, hỗ trợ điều trị viêm dạ dày và trào ngược axit dạ dày.

Với những công dụng trên, các bộ phận của cây nhàu được sử dụng để điều trị nhiều bệnh lý, như băng huyết, tiểu đường, cao huyết áp, cảm mạo, hen suyễn, viêm phế quản, nhức mỏi xương khớp… Cây nhàu còn được dùng làm thuốc bổ máu cho phụ nữ sau sinh.

Theo y học cổ truyền

Theo y học cổ truyền, quả nhàu có vị hăng, cay và nồng, tính mát, quy vào kinh thận và đại tràng. Quả nhàu có tác dụng nhuận tràng, lợi tiểu, điều hòa kinh nguyệt, hoạt huyết. Nó được sử dụng để trị táo bón, tiểu tiện không thông, điều kinh, hạ sốt, chữa ho và hen suyễn. Ngoài ra, quả nhàu còn có tác dụng tăng cường miễn dịch, nâng cao sức đề kháng cho cơ thể.

Rễ cây nhàu có tác dụng trừ phong thấp, nhuận tràng, và được dùng để trị đau nhức xương khớp, tăng huyết áp, cũng như bồi bổ cho phụ nữ sau sinh khi cảm thấy yếu mệt.

Liều dùng khuyến cáo là 10 – 12g mỗi ngày, có thể sử dụng dưới dạng thuốc sắc, ngâm rượu, hoặc phối hợp với các vị thuốc khác.

Bài thuốc sử dụng

Bài thuốc chữa nhức mỏi xương khớp và đau lưng

Chuẩn bị một ít quả nhàu non, thái mỏng và sao khô. Mỗi 300g quả nhàu non ngâm với 2 lít rượu (khoảng 30 – 40°). Sau 2 tuần ngâm, có thể sử dụng. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 30 – 40ml.

Bài thuốc chữa cao huyết áp

Chuẩn bị 30 – 40g rễ nhàu, rửa sạch và sắc với một lượng nước lớn, uống thay nước trà hằng ngày. Uống liên tục trong 14 ngày sẽ thấy huyết áp giảm. Sau đó, có thể điều chỉnh liều lượng theo chỉ định bác sĩ và dùng liên tục trong 2 – 3 tháng.

Bài thuốc trị mụn nhọt ngoài da

Chuẩn bị một ít lá nhàu tươi, rửa sạch, giã nát và đắp lên các nốt mụn nhọt. Lặp lại cho đến khi nhọt vỡ và da liền lại.

Bài thuốc trị rối loạn kinh nguyệt ở người cao huyết áp

Chuẩn bị 20g quả nhàu, 20g ích mẫu, 12g hương phụ tẩm giấm sao, 6g cam thảo dây.

Sắc thuốc uống 2 – 3 lần/ngày, mỗi ngày uống 1 thang cho đến khi khỏi bệnh.

Bài thuốc trị đau lưng do thận yếu

Chuẩn bị 12g rễ nhàu, 12g ngũ trảo, 8g rau ngót, 8g rễ ngà voi, 8g tầm gửi cây dâu, 8g đậu săng, 8g cối xay, 8g dây gùi, 8g ngó bần.

Rửa sạch các dược liệu, cho vào niêu sắc với 500ml nước, đun nhỏ lửa cho đến khi còn 250ml. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 125ml khi còn nóng.

Bài thuốc trị cao huyết áp, mất ngủ, suy nhược thần kinh

Chuẩn bị 24g rễ nhàu, 12g thảo quyết minh, 3 lát gừng củ, 6g vỏ bưởi, 8g thổ phục linh, 8g rau má.

Sắc với 500ml nước, đun nhỏ lửa đến khi còn 250ml. Uống 2 lần/ngày, mỗi lần 125ml khi còn nóng.

Bài thuốc trị cảm sốt, tiêu chảy

Chuẩn bị 3 – 6 lá nhàu tươi, rửa sạch, sắc với 500ml nước cho đến khi còn 200ml nước thuốc.

Uống 2 lần/ngày, mỗi lần 100ml trong 2 – 5 ngày.

Bài thuốc chữa lỵ

Chuẩn bị 3 – 5 quả nhàu, nướng chín và ăn trực tiếp, hoặc sắc 10 – 12g lá nhàu uống.

Có thể phối hợp với 10g cỏ sữa để tăng hiệu quả điều trị kiết lỵ.

Bài thuốc chữa sốt cao, đi ngoài, lỵ, giúp bồi bổ sức khỏe

Chuẩn bị 8 – 10g rễ nhàu, sắc với 500ml nước, chia uống 2 lần/ngày.

Bài thuốc trị đau nửa đầu, nhức đầu kinh niên

Chuẩn bị 24g rễ nhàu, 12g rau má, 12g cối xay, 12g hạt muồng trâu, 8g củ gấu (sao tẩm).

Sắc với 500ml nước đến khi còn 250ml. Uống 2 lần/ngày, mỗi lần 125ml khi còn ấm.

Bài thuốc trị đau nhức do bệnh phong thấp

Chuẩn bị 20g rễ nhàu, 20g dây đau xương, 20g rễ cỏ xước, 20g thổ phục linh, 6g cam thảo dây.

Sắc uống ngày 1 tháng, chia 2 – 3 lần/ngày.

Bài thuốc trị mất ngủ, đau đầu, cao huyết áp

Chuẩn bị 20 – 30g rễ nhàu thái lát phơi khô, 12 – 16g sinh địa, 12 – 16g ngưu tất, 12 – 16g hoa hòe.

Rửa sạch, sắc thuốc, chia nhiều lần uống trong ngày.

Bài thuốc trị mất ngủ, chóng mặt và đau đầu do huyết ứ

Chuẩn bị 50g rễ nhàu, 20g ngưu tất, 15g thảo quyết minh.

Sắc uống 1 tháng/ngày.

Bài thuốc chữa nhức mỏi xương khớp do thay đổi thời tiết

Chuẩn bị 40g rễ nhàu, 500g đường cát trắng, 40g vòi voi, 10g quả ô môi, 30g đỗ trọng, 2 lít rượu trắng, 20g nghệ đen, 20g nghệ vàng, 20g trần bì, 20g thiên niên kiện, 20g tầm gửi cây dâu, 20g quế nhục.

Ngâm rượu trong 7 ngày, lọc bã, pha rượu với 1 lít nước đường. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 30ml trong 3 – 5 ngày.

Bài thuốc chữa trầm cảm, căng thẳng và chấn thương

Chuẩn bị vài quả nhàu tươi, ép lấy nước và uống khi bụng đói.

Bài thuốc chữa tụ máu, bầm tím do chấn thương

Chuẩn bị 12g quả nhàu non, sắc uống 3 lần/ngày, trước bữa ăn.

Hoặc dùng 10g rễ mía dò và 10g củ tầm sét, sắc uống 3 lần/ngày trước bữa ăn, uống 5 – 10 thang cho đến khi hết triệu chứng.

Lưu ý khi dùng quả nhàu

Đến nay, chưa có nghiên cứu nào ghi nhận quả nhàu gây ra tác dụng phụ nguy hiểm cho sức khỏe người dùng. Tuy nhiên, đối với những người dị ứng với các thành phần hoạt chất có trong quả nhàu, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Ngoài ra, người có vấn đề về chức năng gan thận cần thận trọng khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, bao gồm cả quả nhàu. Việc lạm dụng hoặc sử dụng quá liều có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.

Vì vậy, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng quả nhàu như một dược liệu.

Cây dương xỉ - loại thuốc hiếm nhưng không nhiều người biết đến

Cây bụp giấm - thức uống giải nhiệt, vị thuốc quý

Thủ tướng đồng ý phương án nghỉ Tết Nguyên đán Ất Tỵ 9 ngày liên tục