 |
Cơm cháy là cây gì?
Cây cơm cháy hay còn gọi là Sóc dịch, Cây thuốc mọi, Tiếp cốt thảo, Tiểu tiếp cốt đan có tên khoa học là Sambucus javanica Reinw. ex Blume – thuộc họ Sambucaceae.
Cây cơm cháy là một loại cây thân xốp, có màu lục nhạt, nhiều cây có thể cao gần 3m. Cành cây to, rỗng nhưng có tủy trắng xốp bên trong, ở bề mặt cành có nhiều lỗ bì.
Lá mềm, mọc đối, kép lông chim lẻ gồm 3-9 lá chét, dài 8-15cm, rộng 3-5 cm, mép khía răng; cuống lá có rãnh ở mặt trên và loe rộng ở phía gốc thành bẹ. Hoa nhỏ màu trắng, mọc thành xim, nom như tán kép. Quả mọng, hình cầu, màu đỏ sau đen, chứa 3 hạt dẹt. Hoa cây cơm cháy thường nở vào tầm tháng 5 đến tháng 9. Thu hoạch cả cây vào tháng 11 hàng năm.
Cây thường mọc hoang ở miền núi, ven suối, bờ khe từ Lai Châu, Lào Cai, Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Thái tới Lâm Đồng. Một số nơi còn trồng làm cây cảnh.
Giá trị dinh dưỡng của quả cơm cháy
 |
Vitamin C: Trong 100gr quả chín mọng, có khoảng 6-35mg vitamin C khoảng 60% lượng Vitamin C cần cung cấp mỗi ngày cho cơ thể.
Chất xơ: Có khoảng 7gr chất xơ trên 100gram, khoảng ¼ lượng chất xơ cần cung cấp mỗi hàng ngày.
Bổ sung lượng flavonol tốt: Cây cơm cháy chứa rất nhiều các flavonol chống oxy hóa, đặc biệt hoa cây cơm cháy có chứa lượng flavonol nhiều gấp 10 lần so với quả.
Cung cấp một lượng acid phenolic lý tưởng: Giúp giảm tác động của stress oxy hóa lên cơ thể.
Ngoài ra, quả cơm cháy còn chứa nhiểu vitamin B6, kali, sắt…
Công dụng của cây cơm cháy
 |
Có thể nói, cây cơm cháy là một loại cây dân gian khá gần gũi với đời sống con người. Tuy vậy nhưng không phải ai cũng biết cây cơm cháy có tác dụng gì và những ứng dụng tuyệt vời của loại cây này trong đời sống hàng ngày.
Ở một số nước như Pháp, Austria, người ta sử dụng dịch chiết hoa cơm cháy để sản xuất siro hoa cơm cháy. Siro này có thể pha loãng với nước làm đồ uống hoặc dùng làm chất tạo mùi cho một số thực phẩm rất an toàn mà lại thơm.
Ở Romania, người dân dùng hoa cơm cháy đem tẩm ướt bằng nước kết hợp với chanh và men bia. Sau 2 đến 3 ngày, hỗn hợp này sẽ lên men tạo thành một loại đồ uống có ga được gọi là socata. Cũng chính điều này đã tạo nên nguồn cảm hứng cho nhãn hàng Coca Cola sản xuất ra Fanta Shokata (đồ uống có nguồn gốc từ hoa cơm cháy).
Ở một số nước như Thụy Điển, Italia, Pháp, người ta dùng nước hoa cơm cháy ngâm đường để tạo hương vị cho các loại rượu, làm cho rượu có mùi thơm nhẹ, rất kích thích vị giác.
 |
Không chỉ hoa, lá cơm cháy mà cành của cây cơm cháy cũng được sử dụng trong đời sống hàng ngày như chế ống máng để hút nhựa phong...
Tại Nhật Bản, nước ép từ cây cơm cháy được xếp vào danh sách các chất phụ gia màu tự nhiên. Điều này đã được Luật thực phẩm và vệ sinh phê duyệt, cho phép sử dụng.
Ngoài những ứng dụng trong đời sống sinh hoạt, sản xuất hàng ngày, cây cơm cháy còn được dùng như một vị thuốc chữa bệnh rất tốt cho sức khỏe. Theo y học cổ truyền, cây cơm cháy có vị chua, tính ấm. Cơm cháy dùng rất tốt cho pháp điều trị khu phong trừ thấp, hoạt huyết tán ứ.
Tác dụng của quả và cây cơm cháy
 |
Giúp đẩy lùi triệu chứng cúm và cảm lạnh: Với hàm lượng dồi dào những dưỡng chất giúp bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của virus, vi khuẩn gây cúm, sốt hay cảm lạnh. Siro chiết xuất từ quả cơm cháy giúp bảo vệ hệ thống miễn dịch và tăng cường sức khỏe.
Giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch: Cơm cháy có chứa hàm lượng các chất chống oxy hóa có tác dụng bảo vệ sức khỏe tim và mạch máu. Nhiều nghiên cứu cho thấy, quả cơm cháy giúp giảm hàng lượng chất béo, cholesterol và acid uric trong máu.
Giúp cải thiện chứng táo bón: Với hàm lượng chất xơ dồi dào, quả cơm cháy giúp quá trình đào thải phân dễ dàng hơn, giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh hơn ngăn ngừa táo bón.
Giúp tăng cường sức khỏe đôi mắt: Ngoài hàm lượng vitamin C dồi dào, quả cơm cháy còn chứa vitamin A và các loại khoáng chất giúp bảo vệ thị lực, ngoài ra còn giúp bảo vệ da trước ảnh hưởng của các tia UV.
Có lợi cho hệ hô hấp: Lượng vitamin C trong quả cơm cháy vừa tăng cường sức đề kháng và có lợi cho hệ hô hấp. Các bài thuốc từ cây cơm cháy giúp cải thiện rõ rệt chứng viêm phế quản và hen suyễn ở trẻ em.
Một số bài thuốc chữa bệnh từ cây cơm cháy
 |
Trị ghẻ lở, vết thương
Chuẩn bị khoảng 20g lá cơm cháy mang đi rửa sạch. Cho vào ấm và sắc lên với nước thật đặc. Dùng nước này để rửa vào vết thương, cứ thực hiện cách này liên tục khoảng 5 ngày để mang đến tác dụng tốt.
Cây cơm cháy trị mẩn ngứa do thời tiết
Rửa sạch 30g lấy cây cơm cháy và nấu lên cùng với 800ml nước. Đun với ngọn lửa nhỏ cho đến khi nước thuốc đặc sánh lại thì tắt bếp. Chờ cho nguội bớt rồi dùng nước thuốc rửa lên vùng da bị tổn thương. Hoặc có thể lấy nước thuốc pha với nước lạnh để tắm thường xuyên. Loại quả này cũng sẽ mang đến tác dụng tốt.
Chữa chấn thương, bầm tím, đau nhức người do bị ngã
Để thực hiện cách chữa trị này khá phức tạp. Bệnh nhân chuẩn bị khoảng 20g rễ cây cơm cháy, cho vào nồi rồi nấu lên với 500ml nước và 200ml rượu. Đun với ngọn lửa nhỏ cho đến khi lượng nước trong nồi còn khoảng 200ml thì tắt bếp và nhắc xuống. Tiếp theo, lọc bỏ bã, cho thêm 30g đường trắng vào nước thuốc rồi khuấy đều để uống. Mỗi liệu trình kéo dài khoảng 5 ngày.
Ngoài cách trên, bệnh nhân cũng có thể dùng 20g rễ cây cơm cháy giã nát, thêm chút rượu, trộn đều rồi sao nóng. Đắp hỗn hợp lên chỗ sưng và lấy băng cố định lại. Cứ 3 tiếng sau thì thay thuốc, ngày đắp 2 lần để loại quả này đạt hiệu quả như mong muốn. Tuy nhiên, bệnh nhân cần lưu ý đến nhiệt độ của thuốc, tránh đắp nóng quá sẽ gây bỏng da.
Cây cơm cháy hỗ trợ điều trị phong thấp, khớp xương sưng đau
Lấy 20 – 30g rễ cây cơm cháy đem đi rửa sạch, cho vào ấm rồi sắc lên với 700 ml nước. Dùng nước thuốc sắc được để uống hàng ngày và có thể lấy nước thuốc đặc để rửa lên vùng da cần điều trị.
Trị đau nhức
Muốn sử dụng lá cây cơm cháy để trị đau nhức cho cơ thể, bệnh nhân cần lưu ý: Nếu là mùa lạnh thì dùng rễ, mùa nóng dùng lá và cành. Trường hợp sử dụng rễ cây cơm cháy, giã nát chúng ra, sao nóng rồi đắp lên vùng bị đau. Nếu dùng cành và lá thì sao nóng rồi xoa và đắp lên vùng rốn. Bên cạnh đó, có thể sử dụng lá cây cơm cháy để hơ nóng, rải lên chiếu để nằm ngủ cũng sẽ khắc phục được chứng đau nhức tứ chi.
Cần lưu ý gì khi sử dụng cây cơm cháy để đạt hiệu quả cao nhất?
 |
Cây cơm cháy không phải là một dược liệu thường hay gặp trong đời sống hằng ngày, nhiều vùng miền còn không biết được loại dược liệu này trông như thế nào nên kinh nghiệm sử dụng còn hạn chế. Do đó, việc sử dụng cây cơm cháy trong việc bảo vệ sức khoẻ còn nhiều sai sót, hạn chế.
Dưới đây chúng tôi đã tổng kết lại những lưu ý, những sai lầm trong việc dùng cây cơm cháy để phòng, chữa bệnh. Nên đọc kỹ những lưu ý này trước khi sử dụng cây cơm cháy để tránh “tiền mất tật mang”.
Công dụng của thuốc dược liệu là chậm.Điều này đúng đối với đa số dược liệu trong đó có cây cơm cháy. Hậu quả là dẫn đến nhiều người sử dụng cây cơm cháy vài ngày rồi bảo không có tác dụng nên chuyển sang tìm một dược liệu khác.
Tuy nhiên, nếu không am hiểu về thuốc dược liệu thì nếu sử dụng sang dược liệu khác cũng sẽ không thấy hiệu quả. Nguyên nhân là do thuốc từ dược liệu nên dùng ít nhất từ 5-7 ngày mới bắt đầu thấy được công hiệu, do đó cần duy trì việc dùng thuốc một thời gian mới đánh giá được hiệu quả điều trị.
Khi dùng dược liệu cơm cháy thì nên chọn lựa thời điểm gần thời kỳ ra hoa của cây, đây là giai đoạn các bộ phận sinh dưỡng như rễ và lá cây có nhiều hoạt chất nhất. Có thể thu hái trong giai đoạn này sau đó mang dược liệu về rửa sạch, sấy rồi tán thành bột để bảo quản và dùng lâu dài.
 |
Trong quá trình sử dụng dược liệu cây cơm cháy để bảo vệ sức khoẻ, nếu gặp phải các vấn đề dị ứng do cơ địa như mẫn ngứa, mề đay, khó thở thì nên tham khảo ý kiến chuyên gia y tế để có hướng giải quyết hợp lý, khắc phục dị ứng và lựa chọn dược liệu khác an toàn hơn để dùng.
Khi điều trị trên 1 tuần mà thấy các dấu hiệu bệnh không thuyên giảm, không tự ý thay đổi liều lượng lá thường xuân nếu chưa tham khảo ý kiến của chuyên gia.
Đối với phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú thì không nên sử dụng dược liệu này vì loại quả này có một số độc tính có thể gây ảnh hưởng đến mẹ và thai nhi.
Một số bộ phận của cây cơm cháy có độc tính do đó cần chế biến chín trước khi sử dụng, không nên dùng sống để tránh gặp tác hại như buồn nôn, nôn, đau bụng.
* Những thông tin về bài thuốc trên chỉ mang tính chất tham khảo. Người dùng nên tham vấn ý kiến bác sĩ trước sử dụng bất kỳ bài thuốc nào từ cây cơm cháy với mục đích điều trị bệnh. Cần theo dõi khi sử dụng các bài thuốc trên và dừng lại khi thấy có bất kỳ biểu hiện bất thường nào liên quan đến sức khỏe.
