 |
| Mướp đắng rừng. |
Mướp đắng rừng rừng là gì?
Mướp đắng rừng là một loại cây dây leo thuộc họ bầu bí mọc hoang nơi rừng núi có phổ biến tại những vùng nhiệt đới như châu Á, châu Phi.
Tên gọi khác của loại cây này là mướp đắng rừng do mọc ven sườn núi nên chứa nhiều dưỡng chất kết tinh từ đất trời và được dân gian ví von như siêu thực phẩm tốt cho sức khỏe, hỗ trợ việc chống ung thư hay điều trị tiểu đường.
Mướp đắng rừng có dạng hình thoi và gần giống mướp đắng nhà nhưng nhỏ hơn, chiều dài khoảng tầm 8-10cm, vỏ có nhiều khối u lồi và trái tươi có màu xanh đậm, khi chín thì ngả sang vàng hồng. Thông thường người ta sẽ thích dùng loại trái khô vì ít đắng hơn, dùng được lâu cũng như dược tính bên trong vẫn được giữ nguyên,
Thành phần dinh dưỡng của mướp đắng rừng
Trong mướp đắng rừng có một số thành phần được ghi nhận bao gồm: Peptide; Charantins; Ancaloit; Momocđixin; Ngoài ra, hàng loạt các thành phần dưỡng chất như chất xơ, vitamin, chất béo, khoáng chất cũng được tìm thấy trong lá và quả mướp đắng rừng,…
Tác dụng dược lý
 |
| Với công dụng đặc biệt trong hỗ trợ điều trị bệnh, giá của mướp đắng rừng luôn cao gấp 5, 6 lần mướp đắng thường. |
Những tác dụng của mướp đắng rừng được cả y học cổ truyền và Tây y ghi nhận:
Theo y học cổ truyền
Mướp đắng rừng không độc, có tính mát giúp thanh nhiệt, giải độc, tiêu đờm.
Đáp ứng trong các trường hợp say nắng, bọ mụn nhọt, sốt hay viêm nhiễm…
Thường xuyên sử dụng loại thảo dược này còn giúp giảm stress, tinh thần sảng khoái, tốt cho da.
Dân gian thường sử dụng mướp đắng rừng để chữa các bệnh về gan, đau bụng, viêm họng, hạ đường huyết…
Theo y học hiện đại
Kích hoạt một số enzyme có tác dụng vận chuyển glucose từ máu đến các tế bào. Từ đó có thể kiểm soát tốt hơn chỉ số đường huyết ở những người mắc bệnh tiểu đường.
Hỗ trợ kiểm soát huyết áp và tốt cho tim mạch, ngăn ngừa nguy cơ gặp các vấn đề về tim.
Hàm lượng vitamin C và protein dồi dào trong mướp đắng rừng giúp nâng cao khả năng miễn dịch cho cơ thể. Từ đó giúp cho tế bào miễn dịch tiêu có thể tiêu diệt các tế bào gây ung thư.
Thành phần protein tương tự như hoạt chất Alkaloid trong nước cốt mướp đắng rừng còn giúp tăng cường chức năng nuốt của thực bào.
Các vitamin và khoáng chất trong thảo dược này còn hỗ trợ thải độc cho gan, chuyển chất độc đến thận rồi từ từ loại bỏ ra ngoài nhanh chóng.
Cách dùng – liều lượng
Tùy thuộc vào mục đích sử dụng mà có thể dùng mướp đắng rừng theo nhiều cách khác nhau. Có thể là sắc nước uống, nước tắm hay chế biến thành món ăn. Dùng ở cả dạng khô hay dạng tươi đều mang đến những tác dụng tốt.
Về liều lượng hiện vẫn chưa có giới hạn cho định mức sử dụng mướp đắng rừng. Tuy nhiên, việc quá lạm dụng, dùng quá nhiều sẽ gây ra những tác dụng phụ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe.
Hướng dẫn sử dụng mướp đắng rừng đúng cách
Sau đây là một vài cách sử dụng mướp đắng rừng được áp dụng phổ biến nhất:
Chế biến món ăn
 |
| Vị mướp đắng rừng đắng hơn, khi ăn mới đầu sẽ đắng gắt nhưng nhai kỹ sẽ thấy vị ngọt và bùi hơn. |
Phần lá và phần đọt mướp đắng rừng khi còn non có thể dùng làm nguyên liệu cho các món luộc, xào hay nấu canh. Riêng món canh có thể nấu chay, nấu với thịt viên, xương hay chả cá tươi đều rất ngon miệng.
Phần quả thì có thể bỏ ruột, thái mỏng để xào riêng hay xào chung với nhiều loại rau khác. Món mướp đắng rừng xào trứng cũng được rất nhiều người ưa thích. Ngoài ra, quả lúc còn non có thể bổ đôi để kho chung với thịt.
Làm trà
 |
| Mướp đắng rừng được thái lát mỏng phơi khô hãm trà uống chữa các bệnh về gan, huyết áp, gout, rôm sảy. |
Ngoài việc chế biến mướp đắng rừng thành các món ăn thì làm trà cũng là cách tốt có thể bảo quản và dùng dần.
Hướng dẫn cách làm:
Chuẩn bị khoảng 1kg quả mướp đắng rừng, đem đi rửa sạch rồi để ráo nước.
Cắt khổ qua thành từng lát mỏng, có thể bỏ hát đi nếu bạn muốn.
Xếp lát khổ qua rải đều lên rổ sạch rồi đem đi phơi nắng cho khô. Nên dùng 1 miếng vải mỏng phủ lên trên để tráng bụi bẩn.
Khổ qua đã phơi khô đem đi sao vàng trên lửa nhỏ. Khi thấy khổ qua chuyển sang màu nâu nhẹ thì tắt bếp rồi để cho nguội.
Cuối cùng cho vào lọ thủy tinh và bảo quản ở trong tủ lạnh. Có thể dùng khoảng 2 tháng. Mỗi lần chỉ cần lấy ra vài lát hãm trong nước ấm để uống trực tiếp. Có thể thêm mật ong và đá để giảm vị đắng và tăng hương vị cho trà.
Ngoài việc dùng phần quả để làm trà thì bạn cũng có thể dùng rễ, thân hay lá đều có những tác dụng tốt với sức khỏe.
Mướp đắng rừng rừng có những công dụng nào?
 |
| Mướp đắng rừng được sử dụng nhiều như loại thảo dược quý |
Trong Đông y lẫn Tây y, mướp đắng rừng được sử dụng nhiều như loại thảo dược quý giá có thể chữa trị đa bệnh nhưng rất ít người có thể biết hết những công dụng sau đây.
Thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm
Nhờ vào vị đắng, tính hàn và không độc mà mướp đắng rừng sử dụng lâu rất tốt cho sức khỏe và được đem vào nhiều bài thuốc dân gian như giải độc gan, tiêu đờm và giảm các cơn ho dai dẳng kéo dài.
Trị mụn nhọt, rôm sảy
Với công dụng thanh nhiệt, tiêu độc, mướp đắng rừng ngoài việc sử dụng như trà uống thì có thể nấu chung với nước tắm theo công thức 10g lá và dây mướp đắng rừng cùng 2 lít nước, sau đó pha với ít nước lạnh để tắm sẽ giúp làm sạch và mát da, trị rôm sảy, mụn nhọt hiệu quả.
Trị nám hiệu quả
Chị em phụ nữ có thể dùng mướp đắng rừng như loại thảo dược tự nhiên giúp loại bỏ và chống lại hắc tố melanin gây nám, sạm da an toàn nhờ vào dưỡng chất chống gốc tự do và chống oxy hóa có trong khổ qua.
Hỗ trợ giảm cân
Mướp đắng rừng có hàm lượng calo thấp, nhiều chất xơ giúp giảm mỡ thừa trong cơ thể bằng cách ăn hoặc uống. Ngoài ra, khổ qua chứa các axit amin có tác dụng trung hòa chất béo, ngăn tích tụ mỡ dưới da, hàm lượng nước cao giảm cảm giác thèm ăn nên đặc biệt được sử dụng làm nước uống giảm cân cực hiệu quả.
Tốt cho người bệnh gút
Nguyên nhân gây ra gút là do axit uric dư thừa và thành phần của mướp đắng rừng có hoạt chất giúp tiêu giảm lượng axit uric, hỗ trợ ngăn ngừa và điều trị bệnh hiệu quả mà không có bất kỳ tác dụng phụ nào.
Hỗ trợ điều trị tiểu đường
Trong mướp đắng rừng có chứa các hoạt chất gồm vicine, polypeptide-p, charantin có tác dụng hỗ trợ hạ đường huyết và hàm lượng protein giúp thúc đẩy phân giải đường dư thừa chuyển hóa thành năng lượng nên dùng lâu dài sẽ ổn định lượng đường huyết trong máu.
Điều hòa huyết áp, ngăn xơ vữa động mạch
Thành phần chứa charantin có trong mướp đắng rừng có tác dụng giảm triglycerides và cholesterol phá tan các mảng bám trên thành mạch máu nên ngăn ngừa xơ vữa động mạch, giảm mỡ máu, hạn chế đột quỵ, tai biến mạch máu não.
Ngăn ngừa ung thư, u bướu
Theo nhiều nghiên cứu, mướp đắng rừng chứa hàm lượng lớn vitamin C và protein giúp tăng cường hệ miễn dịch, kháng lại các tế bào xấu tự do gây ra ung thư hay u bướu. Vào năm 1999, các nhà khoa học của Ấn Độ đã thực hiện thí nghiệm cho bệnh nhân ung thư giai đoạn đầu dùng chiết xuất mướp đắng rừng và kết quả sau 2 tháng tế bào ung thư đã bị giảm đi nhiều.
Các bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu mướp đắng rừng
 |
| Một số bài thuốc thông dụng từ mướp đắng rừng |
Sau đây là một số bài thuốc thông dụng có sử dụng mướp đắng rừng:
Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
Chuẩn bị: 10g được liệu ở dạng khô.
Thực hiện: Ăn vào sau mỗi bữa ăn mỗi ngày 3 lần để giúp hạ đường huyết. Cách này đặc biệt phù hợp nhất với những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
Chữa bệnh nóng trong người
Chuẩn bị: 10g trái khổ qua phơi khô.
Thực hiện: Dùng khổ qua hãm trực tiếp trong khoảng 250ml nước nóng. Chờ đến khi nước ấm rồi uống trực tiếp mỗi ngày 1 ly. Có thể thêm chút mật ong cho bớt vị đắng giúp dễ uống hơn.
Chữa bệnh rôm sảy
Chuẩn bị: Phần lá và dây khổ qua khoảng 1 nắm lớn.
Thực hiện: Đem đi rửa sạch rồi nấu lên với khoảng 2 lít nước. Dùng nước này để tắm hằng ngày cho đến khi rôm sảy biến mất.
Trị côn trùng cắn
Chuẩn bị: 10g hạt của quả khổ qua đã già.
Thực hiện: Nhai kỹ hạt, nuốt nước rồi dùng bã đắp trực tiếp vào vết cắn. Tình trạng sưng đau sẽ nhanh chóng được xoa dịu.
Chữa ho và viêm họng
Chuẩn bị: Một ít phần hạt của trái khổ qua già.
Thực hiện: Nhai kỹ phần hạt rồi nuốt nước từ từ và bỏ xác. Một số thành phần từ nước hạt có tác dụng làm dịu cổ họng. Đồng thời hỗ trợ làm giảm sưng và giảm kích ứng.
Tác hại của việc lạm dụng vị thuốc mướp đắng rừng
 |
| Lưu ý khi sử dụng mướp đắng rừng |
Mặc dù mướp đắng rừng là nguồn nguyên liệu đem lại vô vàn lợi ích cho sức khỏe nhưng nếu dùng không đúng cách sẽ rất dễ phát sinh vấn đề rủi ro. Nhất là trong trường hợp dùng quá nhiều có thể sẽ gây ra một số tác hại sau đây:
Kích thích sẩy thai
Đây là một trong những tác dụng phụ khá nghiêm trọng khi sử dụng quá nhiều mướp đắng rừng. Nguyên nhân là do một số thành phần trong thảo dược này gây kích thích tử cung.
Những cơn kích thích nhẹ thường gây khó chịu, đau bụng. Tuy nhiên tình trạng kích thích mạnh có thể dẫn đến sinh non hay sẩy thai.
Không tốt cho sữa mẹ
Phụ nữ đang cho con bú được khuyến cáo là không nên ăn mướp đắng rừng. Bởi một số thành phần mang độc tính nhẹ có trong khổ qua sẽ truyền qua sữa mẹ.
Đặc biệt là khổ qua mọc hoang dại hay được trồng ở những vùng thổ nhưỡng bị nhiễm kim loại nặng. Độc tính thường sẽ không gây ảnh hưởng ngay đến người lớn nhưng với trẻ con thì vấn đề sẽ nghiêm trọng hơn.
Tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường tiêu hóa
Mặc dù loại cây này có tác dụng giúp tăng tiết men tiêu hóa và giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn nhưng nếu dùng quá nhiều thì ngược lại. Các vấn đề thường phát sinh là tiêu chảy, lỵ cũng như các bệnh về dạ dày.
Hạ đường huyết quá mức
Đây cũng là một trong những tác dụng phụ cần lưu ý khi sử dụng mướp đắng rừng. Kể cả những bệnh nhân tiểu đường cũng không nên dùng quá nhiều thảo dược này.
Ăn nhiều không chỉ khiến lượng đường trong máu giảm đột ngột mà còn gây hạ huyết áp. Các triệu chứng thường gặp là hoa mắt, đau đầu, chóng mặt. Những người bị huyết áp thấp được khuyến cáo là nên hạn chế ăn mướp đắng rừng.
Ảnh hưởng xấu đến phụ nữ sau sinh
Thành phần Vicine trong mướp đắng rừng được cho là có khả năng gây ra một số hội chứng cấp tính. Điển hình như nhức đầu, đau thắt lưng hay hôn mê. Nhất là ở những người có cơ địa nhạy cảm.
Phụ nữ sau sinh đẻ không chỉ có cơ địa nhạy cảm mà thể lực còn rất yếu. Cùng với đó hệ miễn dịch cũng kém đi rất nhiều. Chính vì thế nên hạn chế ăn mướp đắng rừng để tránh những vấn đề không mong muốn phát sinh.
Bài viết đã cung cấp một số thông tin quan trọng về dược liệu mướp đắng rừng. Mặc dù rất nhiều lợi ích được mang lại nhưng bạn vẫn cần thận trọng, không nên sử dụng quá nhiều để tránh gặp các tác dụng không mong muốn.
