 |
Đến hẹn lại lên, cứ vào dịp từ tháng 9 đến tháng 12 âm lịch hàng năm là bà con ngư dân ở các tỉnh thành vùng biển như Thanh Hóa, Thái Bình, Nam Định, Bà Rịa - Vũng Tàu hay Quảng Bình lại vô cùng bận rộn cho những chuyến ra khơi để săn lùng cá khoai - thứ đặc sản được ví như “của trời cho” được nhiều người ưa thích. Tùy từng nơi mà mùa cá khoai có thể kéo dài tới tháng 2 âm lịch của năm sau.
Cá khoai vốn là một loài cá biển thuộc họ cá Mối. Loài cá này được phân bố chủ yếu ở các vùng biển Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương, vùng biển thuộc Ả Rập,... Còn ở nước ta, cá khoai xuất hiện nhiều ở các tỉnh miền biển, trải dài từ miền Bắc tới miền Trung nhưng ngon và nổi tiếng nhất vẫn là ở Thái Bình và Quảng Bình
Cá khoai có chiều dài trung bình khoảng 15-20cm, màu trắng hồng pha xám, giữa bụng có đốm sáng đặc trưng. Đặc biệt phần đầu của chúng tuy khá nhỏ nhưng cái miệng lại to lớn và có rất nhiều răng. Ngoài ra giống cá này rất ít xương, thịt mềm, chỉ có duy nhất một đường gân chạy dọc lưng.
 |
Sở dĩ loài cá này lại có tên gọi là cá khoai, đó là bởi thịt của chúng trắng hồng, người trơn tuột và đặc biệt không hề có vảy, trông từa tựa như những củ khoai sau khi gọt vỏ vậy. Bên cạnh đó tên gọi này cũng dùng để phân biệt rõ ràng với những loài cá biển khác.
Trước đây, cá khoai là món ăn dân dã của bà con vùng biển, thậm chí người ta chỉ sử dụng để làm thức ăn cho vật nuôi. Tuy nhiên, ngày nay, cá khoai đã trở thành đặc sản khoái khẩu được nhiều người yêu thích, góp mặt trong thực đơn của các nhà hàng, khách sạn hay quán ăn.
Thịt cá khoai khi chế biến tan mềm như cháo loãng, ngon ngọt độc đáo mà ít có loài cá nào đạt được. Một số người có thể không thích loài cá này cho lắm vì thịt bở, tuy nhiên nếu đã thưởng thức thì sẽ cảm thấy ngon miệng, nhất là khi thời tiết chuyển sang mùa lạnh.
 |
Chính vì lẽ đó mà cá khoai có thể được dùng để chế biến thành các món ăn ngon miệng như món cháo, món lẩu, canh cá,... Trong đó món canh cá khoai nấu chua là món đặc sản cực kỳ ngon miệng với vị ngon ngọt của cá, kết hợp với vị chua của các loại rau củ sẽ khiến hài lòng bất kỳ ai khi thưởng thức.
Người sành mua, chỉ cần nhìn cá là biết con nào tươi. Những con cá khoai tươi rói có mang đỏ, thịt trong, vây ánh hồng tự nhiên và mắt trong suốt, thân còn nhớt, ánh nhũ. Còn loại vây đen, thịt đục thường là cá ươn hoặc đã ướp đá.
 |
Để nấu cá khoai được ngon thì phải chọn mua cá tươi, thịt có màu trắng hồng. Cá khoai mua về phải rửa sạch bằng nước muối pha loãng, cắt bỏ đầu, bỏ ruột. Người ta thường giữ lại dạ dày cá khoai vì phần này ăn giòn, béo ngậy khá ngon. Cá sau khi sơ chế sạch được cắt thành hai, ba khúc vừa ăn rồi đem tẩm ướp các gia vị như mắm, tiêu, gừng, sả, hành tỏi ớt băm.
Phi thơm hành tỏi với cà chua, cho nước vào nồi đun sôi rồi thả cá thật nhẹ tay, tiếp tục đun nhỏ lửa. Nước sôi thì cho thì là, hành lá, rau răm. Vì thịt cá khoai rất mềm nên khi nấu không được khuấy hay đảo nhiều, tránh làm nát cá. Chỉ nên đổ nước và cá ngang nhau vì cá khoai ra nhiều nước.
 |
Ngoài ra nếu dùng cá khoai để ăn lẩu cũng vô cùng tuyệt vời. Cá được sơ chế sạch sẽ, sau đó cắt khúc rồi thả vào nồi lẩu như bình thường. Đến khi cá vừa chín tới là có thể múc ra thưởng thức luôn để tránh thịt bị nát. Nếu có dịp đến thăm Quảng Bình, chắc chắn bạn sẽ có dịp được thưởng thức món lẩu cá khoai này.
Còn ở thị trấn Cái Đôi Vàm (huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau) có đặc sản khô cá khoai nổi tiếng. Phương pháp chế biến truyền thống này giúp cá bảo quản được lâu, kéo dài hạn sử dụng. Cá ở đây được sơ chế sạch rồi bắt chéo hàm, vắt ngang những cây sào và phơi nắng. Khô cá khoai có thể chế biến món nướng, chiên hay rim đều hấp dẫn.
 |
Không chỉ là món ăn dân dã của bà con miền biển, cá khoai còn trở thành đặc sản được thực khách các tỉnh thành, nhất là Hà Nội yêu thích và tìm mua. Hiện nay giá bán của cá khoai cũng rất dễ chịu, chỉ hơn 200.000 đồng/kg mà thôi. Giá bán có thể dao động tùy thuộc vào kích thước, chất lượng thịt hoặc sản lượng có dồi dào hay không. Tuy nhiên vào thời điểm cận Tết, nhu cầu mua lớn có thể khiến giá bán tăng lên tới 300.000 đến 500.000 đồng/kg.
Cá khoai rất khó để bảo quản nếu như vận chuyển đi nơi xa, do đó chúng chỉ nên được tiêu thụ ngay khi vừa đánh bắt để tránh thịt bị ươn mà vẫn giữ được độ ngọt của cá. Nếu bạn ở tỉnh thành xa xôi thì tốt nhất nên tìm mua dạng cá phơi khô để sử dụng.
Tùy theo từng địa phương mà sẽ có nhiều cách chế biến cá khoai khác nhau. Dù thế nào đi nữa thì đây vẫn sẽ là một đặc sản cuốn hút, mang đến hương vị khó có thể quên được, đặc biệt là đối với những người thích ăn cá.
