Sầu riêng trở lại ngôi đầu bảng xuất khẩu
 |
| Nhân viên kỹ thuật kiểm tra chất lượng sầu riêng tại vùng trồng trước khi thu hoạch để đảm bảo đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu sang Trung Quốc. Ảnh: Lê Hoàng Vũ. |
Sau nhiều tháng liên tục sụt giảm và bị thanh long, chuối vượt lên dẫn đầu, sầu riêng đã chính thức lấy lại vị trí số một về kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam. Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VinaFruit), kim ngạch xuất khẩu rau quả tháng 7/2025 ước đạt hơn 731 triệu USD, tăng gần 33% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 7 tháng, tổng kim ngạch sơ bộ đạt hơn 3,8 tỷ USD – trong đó, sầu riêng tiếp tục là ngành hàng chủ lực đóng góp lớn nhất.
Nguyên nhân chủ yếu giúp sầu riêng phục hồi mạnh mẽ là nhờ tháo gỡ được nhiều vướng mắc kỹ thuật trong quá trình xuất khẩu. Từ đầu năm đến tháng 5, ngành hàng này gặp không ít khó khăn khi Trung Quốc – thị trường lớn nhất – siết chặt kiểm soát chất lượng. Các tiêu chí như dư lượng cadmium, chất vàng O hay truy xuất nguồn gốc bị giám sát nghiêm ngặt khiến nhiều lô hàng bị trả về, gây gián đoạn chuỗi cung ứng.
Tuy nhiên, từ giữa tháng 5, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã triển khai đồng bộ các giải pháp kiểm soát chất lượng từ vùng trồng. Sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, địa phương, doanh nghiệp và nông dân đã nhanh chóng phát huy hiệu quả. Trong 6 tháng đầu năm, Việt Nam đã xuất khẩu hơn 5.200 lô sầu riêng tươi với gần 130.000 tấn. Đặc biệt, lượng sầu riêng đông lạnh xuất khẩu đạt hơn 14.280 tấn, tăng gấp ba lần so với cùng kỳ năm ngoái.
Ông Đặng Phúc Nguyên – Tổng Thư ký VinaFruit – nhận định: “Tỷ lệ hàng đạt chuẩn xuất khẩu đã được cải thiện rõ rệt. Các vùng trồng trọng điểm như miền Đông và Tây Nguyên hiện đã kiểm soát tốt dư lượng cadmium. Doanh nghiệp cũng chủ động kiểm tra kỹ lưỡng ngay tại vườn trước khi thu mua, góp phần nâng cao chất lượng đầu ra”.
Đáng chú ý, sầu riêng đông lạnh ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng do nguồn cung từ Thái Lan – đối thủ cạnh tranh lớn nhất – bị gián đoạn. Đây được xem là cơ hội vàng để sầu riêng Việt Nam tăng tốc thâm nhập sâu hơn vào thị trường quốc tế. Kết quả, chỉ trong 5 tháng đầu năm, sầu riêng đã mang về 386 triệu USD – vượt xa thanh long (263 triệu USD) và chuối (207 triệu USD). Những con số này không chỉ cho thấy sức hút ngày càng tăng của thị trường, mà còn phản ánh tiềm năng rất lớn nếu ngành hàng giữ vững được đà tăng trưởng.
Tăng chuẩn kỹ thuật để giữ vững thị trường
 |
| Sầu riêng được đóng gói tại xưởng chế biến trước khi xuất khẩu, góp phần giúp Việt Nam dẫn đầu kim ngạch rau quả trong 7 tháng đầu năm 2025. |
Dù đã có tín hiệu khởi sắc, các chuyên gia cảnh báo đà phục hồi của sầu riêng sẽ khó duy trì bền vững nếu không tiếp tục nâng cao chất lượng và mức độ tuân thủ tiêu chuẩn. Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, xuất khẩu sầu riêng có thể bứt tốc trong quý III – đặc biệt trong mùa vụ chính từ tháng 8 đến tháng 10 – nhưng rủi ro vẫn hiện hữu nếu doanh nghiệp và nông dân lơ là các quy định kỹ thuật.
Việc duy trì và mở rộng thị trường Trung Quốc – nơi chiếm tỷ trọng lớn nhất – phụ thuộc vào khả năng đáp ứng linh hoạt các yêu cầu về kiểm dịch thực vật, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Trong bối cảnh các hàng rào kỹ thuật ngày càng khắt khe, nếu không chuẩn hóa quy trình sản xuất từ gốc, nông sản Việt sẽ luôn ở thế bị động.
Ông Nguyên khuyến cáo: “Doanh nghiệp cần siết chặt quy trình kiểm định. Các mô hình sản xuất sạch cần được nhân rộng ngay từ giai đoạn canh tác. Việc chờ kiểm tra đến khi thông quan là quá muộn. Chỉ khi kiểm soát chất lượng từ đầu chuỗi, rủi ro mới có thể được giảm thiểu đáng kể”.
Hiện Trung Quốc vẫn là thị trường xuất khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam. Nhờ Hiệp định Thương mại tự do ASEAN – Trung Quốc (ACFTA), hơn 8.000 dòng thuế – trong đó có trái cây tươi – đã được cắt giảm, mở ra dư địa lớn cho trái cây Việt Nam gia tăng thị phần.
Tuy nhiên, để tận dụng được ưu đãi thuế quan, Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định ba nhóm giải pháp trọng tâm cần ưu tiên triển khai: Nâng mức tuân thủ tiêu chuẩn kiểm dịch; Theo dõi sát diễn biến thông quan qua các cửa khẩu phía Bắc; Kịp thời xử lý các điểm nghẽn trong mùa vụ cao điểm, tránh tình trạng ùn ứ, đứt gãy chuỗi cung ứng.
Với những tín hiệu khả quan từ thị trường và nỗ lực cải cách của ngành hàng, ông Nguyên kỳ vọng kim ngạch xuất khẩu rau quả năm 2025 có thể đạt từ 6 – 6,5 tỷ USD. Trong đó, sầu riêng tiếp tục đóng vai trò đầu tàu, song chỉ có thể duy trì lợi thế nếu chuỗi giá trị – từ vùng trồng đến logistics – được kiểm soát chặt chẽ và nâng tầm theo hướng bền vững.
