 |
| 9 tháng của năm 2025, trị giá xuất khẩu tiêu của Việt Nam đạt gần 1,27 tỷ USD, gần bằng với cả năm 2024. |
Giá hồ tiêu tăng mạnh, xuất khẩu bứt phá giữa biến động thị trường
Theo số liệu của Cục Hải quan Việt Nam, tháng 9/2025, xuất khẩu hồ tiêu đạt 20.405 tấn, trị giá 135,99 triệu USD, giảm nhẹ so với tháng 8/2025 nhưng tăng tới 19,3% về lượng và 23,2% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024. Nhờ giá hồ tiêu xuất khẩu tăng cao, tổng kim ngạch 9 tháng đầu năm đạt gần 1,27 tỷ USD, gần tương đương cả năm 2024, dù lượng xuất khẩu giảm 7,1%, chỉ đạt 186.503 tấn. Giá bình quân xuất khẩu trong tháng 9/2025 đạt 6.665 USD/tấn, tăng 1,9% so với tháng trước và tăng 3,1% so với cùng kỳ 2024.
Bình quân 9 tháng đầu năm, giá đạt 6.787 USD/tấn, tăng tới 37,6% so với cùng kỳ, đưa hồ tiêu trở thành mặt hàng có tốc độ tăng giá ấn tượng nhất trong nhóm nông sản xuất khẩu. Mặc dù giá cao, xuất khẩu tháng 9/2025 giảm ở hầu hết thị trường lớn, ngoại trừ Hoa Kỳ, Hà Lan và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE). Xuất khẩu sang Đức giảm 16,6% về lượng và 12,5% về trị giá, Ấn Độ giảm lần lượt 14,7% và 2,4%, các thị trường như Hàn Quốc, Philippines, Anh, Ai Cập giảm từ 15 – 30%.
Ngược lại, xuất khẩu sang Thái Lan, Thổ Nhĩ Kỳ và Ả Rập Xê Út tăng trưởng ba chữ số, đặc biệt Thổ Nhĩ Kỳ tăng tới 340,7% về lượng và 443% về trị giá so với cùng kỳ năm trước. Lũy kế 9 tháng đầu năm, Hoa Kỳ vẫn là thị trường tiêu thụ lớn nhất của hồ tiêu Việt Nam với 41,8 nghìn tấn, trị giá 312,3 triệu USD, giảm 28,2% về lượng nhưng tăng 4,3% về trị giá. Hà Lan đạt 6,49 nghìn tấn, trị giá 52,53 triệu USD, giảm 20,4% về lượng nhưng tăng 17,7% về trị giá. Các thị trường như Ấn Độ, Hàn Quốc, Philippines, Thái Lan, Ai Cập đều ghi nhận mức tăng trị giá nhanh hơn lượng xuất khẩu.
Tỷ trọng xuất khẩu sang Hoa Kỳ trong 9 tháng chỉ còn 22,4%, giảm so với 28,9% của cùng kỳ năm 2024, trong khi Đức và Ấn Độ tăng tỷ trọng. Thị trường Brazil – đối thủ lớn của Việt Nam – cũng đang có xu hướng đẩy mạnh xuất khẩu. Theo Comexstat, tháng 8/2025, Brazil xuất khẩu 4.722 tấn hồ tiêu, trị giá 26,5 triệu USD, tăng 28,1% về lượng và 38,7% về trị giá so với tháng trước. Việt Nam, UAE và Đức là ba thị trường lớn nhất của Brazil, trong đó xuất khẩu sang Việt Nam tăng mạnh 411,5%.
Tính chung 8 tháng đầu năm, Brazil đạt 57.956 tấn hồ tiêu xuất khẩu, trị giá 359,4 triệu USD, tăng 26,8% về lượng và 95,1% về trị giá; giá bình quân đạt 6.202 USD/tấn, tăng 53,8% so với cùng kỳ 2024. Việt Nam nhập khẩu 18.969 tấn hồ tiêu từ Brazil, tăng 186,3%, chiếm tới 32,7% thị phần xuất khẩu của nước này. Trong bối cảnh giá hồ tiêu toàn cầu tăng mạnh, nhu cầu thị trường hồi phục, Việt Nam vẫn đang giữ vị thế hàng đầu về cung ứng, song bài toán dài hạn về giống và chất lượng đang là điểm nghẽn cần giải quyết để đảm bảo tính bền vững cho ngành hàng tỷ đô này.
Giống hồ tiêu yếu và hướng đi cho phát triển bền vững
 |
| Trong bối cảnh giá hồ tiêu toàn cầu tăng mạnh, nhu cầu thị trường hồi phục, Việt Nam vẫn đang giữ vị thế hàng đầu về cung ứng. |
Dù đạt giá trị xuất khẩu gần 1,3 tỷ USD, ngành hồ tiêu Việt Nam đang đối mặt với thách thức lớn về giống cây – yếu tố quyết định năng suất và khả năng chống chịu trong điều kiện biến đổi khí hậu, dịch bệnh phức tạp. TS. Phan Việt Hà, Phó Viện trưởng phụ trách Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên (WASI), cho biết nhu cầu giống hồ tiêu phục vụ trồng mới, tái canh và phục hồi vườn hồ tiêu hiện rất lớn, nhưng nguồn cung chủ yếu đến từ các vườn ươm nhỏ lẻ, không rõ nguồn gốc, chưa được kiểm định. Điều này khiến tình trạng giống trôi nổi lan rộng, nhiều vườn hồ tiêu mới trồng bị bệnh hoặc cho năng suất thấp ngay từ năm đầu.
Ông Nguyễn Quang Ngọc, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển cây Hồ tiêu, lý giải rằng hồ tiêu là cây công nghiệp lâu năm, việc chọn tạo giống cần ít nhất 15–20 năm, bao gồm các giai đoạn lai tạo, trồng thử, đánh giá năng suất và độ ổn định qua nhiều vụ. Nếu kết quả không đạt, toàn bộ quá trình phải bắt đầu lại, tốn kém thời gian và chi phí. Trung tâm hiện đã lai tạo được một số giống triển vọng, cả nội địa lẫn nhập ngoại, nhưng đều đang trong giai đoạn khảo nghiệm. Một giống mới đã được nộp hồ sơ lên Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật để đăng ký bảo hộ, dự kiến được công nhận năm 2026.
Theo ông Hoàng Phước Bính, chuyên gia hồ tiêu tại Gia Lai, công tác quản lý giống hiện chưa được kiểm soát chặt chẽ. Người dân thường mua giống qua quảng cáo không chính thống, lựa chọn cảm tính, không dựa trên cơ sở khoa học. Hậu quả là nhiều vườn hồ tiêu thất bại sớm. Hiện giống hồ tiêu Vĩnh Linh – xuất xứ từ Quảng Trị – chiếm khoảng 90% diện tích trồng hồ tiêu cả nước, nhưng đã được canh tác nhiều năm, khả năng cải thiện năng suất và kháng bệnh không còn cao.
Để khắc phục, ông Nguyễn Quang Ngọc đề xuất xây dựng hệ thống vườn nhân giống đầu dòng, đảm bảo cung ứng hom hồ tiêu chất lượng cao, rút ngắn khoảng cách giữa nghiên cứu và sản xuất đại trà. Song song, cần thay đổi nhận thức người trồng hồ tiêu, khuyến khích sử dụng giống được xác nhận thay vì tự ươm trồng. WASI cũng khuyến nghị áp dụng các mô hình canh tác bền vững, như sử dụng trụ sống thay trụ bê tông để tăng tuổi thọ vườn hồ tiêu 20–50%, giảm chi phí đầu tư, ổn định năng suất và bảo vệ hệ sinh thái đất.
Ngoài ra, việc trồng xen hồ tiêu với cây ăn trái như bơ, sầu riêng giúp cải thiện tiểu khí hậu, tăng độ ẩm, giảm rụng gié, tăng tỷ lệ đậu quả, đồng thời giảm sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và phát thải khí nhà kính. Theo các chuyên gia, công tác chọn tạo giống hồ tiêu vẫn còn nhiều thách thức, đòi hỏi sự kiên trì, đầu tư dài hạn cùng chính sách hỗ trợ rõ ràng. Nếu không có cơ chế thúc đẩy và thay đổi nhận thức từ người trồng, việc nâng cao chất lượng giống – yếu tố then chốt để giữ vững vị thế xuất khẩu tỷ đô – sẽ còn nhiều khó khăn trong những năm tới.
