Từ ao nuôi tới thế giới: Cá rô phi thành ngành xuất khẩu chủ lực

Cá rô phi hiện là mặt hàng thủy sản quan trọng đối với cả các vùng nuôi phía Bắc và phía Nam. Ảnh: L.X.C

Tiềm năng và thách thức ngành cá rô phi Việt Nam

Ngày 17/10, tại TP. Hải Phòng, Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã tổ chức Diễn đàn phát triển sản xuất và tiêu thụ cá rô phi, thu hút đông đảo các nhà khoa học, cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người nuôi từ các tỉnh phía Bắc, cùng đại diện một số tỉnh phía Nam. Diễn đàn tập trung thảo luận các giải pháp nhằm xây dựng chuỗi giá trị cao, nâng tầm cá rô phi thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực, xứng đáng với tiềm năng kỹ thuật và cơ hội thị trường.

Theo Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư Nhữ Văn Cẩn, cá rô phi hiện là mặt hàng thủy sản quan trọng đối với cả các vùng nuôi phía Bắc và phía Nam. Năm 2024, diện tích nuôi đạt 42.000 ha với sản lượng 316.000 tấn. Thống kê toàn cầu cho thấy sản lượng cá rô phi đạt 7,1 triệu tấn và dự báo đến năm 2030 sẽ đạt 9 triệu tấn, mở ra cơ hội thị trường rộng lớn.

Tiến sĩ Bùi Ngọc Thanh, Giám đốc Kỹ thuật Thủy sản Việt Nam, nhận định sản xuất cá rô phi đang trở thành ngành hàng chiến lược trong bối cảnh phát triển thủy sản toàn cầu. Việt Nam cần nỗ lực phát triển ngành hàng này tương tự như cá tra và tôm để đáp ứng nhu cầu thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên, việc phát triển ngành cũng đặt ra nhiều thách thức, bao gồm chuẩn hóa chất lượng sản phẩm, đảm bảo an toàn thực phẩm, xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch, và tăng cường liên kết giữa người nuôi, nhà máy chế biến và hệ thống phân phối quốc tế.

Thành phố Hải Phòng dẫn đầu các tỉnh phía Bắc về sản xuất cá rô phi với sản lượng trên 39.000 tấn, chỉ sau Đồng Tháp và An Giang. Giá trị kim ngạch xuất khẩu cá rô phi năm 2024 đạt trên 40 triệu USD, cho thấy ngành hàng này đang dần trở thành mũi nhọn xuất khẩu. Ngô Thế Anh, Trưởng phòng Nuôi trồng thủy sản, Cục Thủy sản và Kiểm ngư, nhấn mạnh ngành đang xây dựng kế hoạch sản xuất đến năm 2030, tập trung vào chiến lược phát triển thủy sản, ứng dụng khoa học công nghệ và tăng trưởng xanh.

Giải pháp phát triển bền vững ngành cá rô phi

Chế biến cá rô phi xuất khẩu. Ảnh: Minh Đảm.

Để thúc đẩy phát triển sản xuất và tiêu thụ cá rô phi, Cục Thủy sản và Kiểm ngư đề xuất 8 nhóm giải pháp cụ thể. Trước hết là rà soát và quy hoạch các vùng nuôi tập trung phù hợp điều kiện sinh thái, đồng thời đầu tư hạ tầng cho vùng sản xuất giống và nuôi. Hệ thống sản xuất giống chất lượng cao cần được hoàn thiện, hình thành trung tâm giống vùng, kiểm soát nguồn gốc, tránh lai tạp và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Ứng dụng công nghệ nuôi tiên tiến, quản lý môi trường và dịch bệnh là yếu tố quan trọng để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Đồng thời, khuyến khích phát triển thức ăn chất lượng cao, giá hợp lý và bền vững giúp ổn định chi phí và đảm bảo hiệu quả nuôi trồng. Trong tổ chức sản xuất và liên kết chuỗi, các hợp tác xã, tổ hợp tác, mô hình sản xuất – chế biến – tiêu thụ cần được phát triển.

Xây dựng mô hình chuỗi giá trị khép kín với hợp đồng bao tiêu, đăng ký mã số cơ sở nuôi, truy xuất nguồn gốc và kết nối dữ liệu quốc gia sẽ nâng cao tính minh bạch. Đầu tư công nghệ chế biến sâu, mở rộng tiêu thụ trong nước và xuất khẩu, đồng thời xây dựng thương hiệu cá rô phi Việt Nam gắn với chứng nhận ASC, BAP hoặc VietGAP là nền tảng quan trọng để nâng cao giá trị xuất khẩu.

Về cơ chế chính sách và khoa học công nghệ, cần cụ thể hóa chính sách tín dụng, liên kết sản xuất, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ về giống, thức ăn, xử lý nước, truy xuất nguồn gốc, đào tạo tập huấn và khuyến ngư nhằm nâng cao năng lực sản xuất. Hệ thống quản lý chất lượng và chứng nhận cần triển khai rộng rãi VietGAP, ASC, BAP, đồng thời hỗ trợ nông dân và hợp tác xã xây dựng hồ sơ chứng nhận quốc gia. Các doanh nghiệp cũng đề xuất cơ chế hỗ trợ để tiếp cận giống bố mẹ chất lượng, quỹ phát triển xanh phục vụ công nghệ nuôi mới giảm phát thải nhà kính, và vốn vay ngân hàng dễ tiếp cận để khuyến khích người nuôi áp dụng công nghệ tiên tiến.

Cục Thủy sản và Kiểm ngư tiếp tục rà soát quy định, tiêu chuẩn, chuẩn mực để đề xuất Đề án phát triển thủy sản các hồ chứa, đồng thời đề nghị địa phương căn cứ tiềm năng xây dựng đề án phù hợp, kiểm soát chất lượng con giống và đảm bảo chuỗi liên kết không đứt gãy. Với việc triển khai đồng bộ các giải pháp trên, ngành cá rô phi Việt Nam được kỳ vọng phát triển bền vững, nâng cao giá trị xuất khẩu, hình thành chuỗi giá trị minh bạch và chất lượng, đáp ứng các yêu cầu toàn cầu, trở thành ngành hàng chiến lược trên thị trường quốc tế.

Cải cách thủ tục giúp doanh nghiệp xuất khẩu gạo thuận lợi

Xuất khẩu gạo sụt giảm vì Philippines, doanh nghiệp Việt Nam xoay sở ra sao?

Brazil trở thành thị trường trọng điểm mới của ngành cá tra

Chế biến sâu – "Chìa khóa vàng" giúp rau quả Việt hướng tới kỷ lục xuất khẩu 8 tỷ USD

Dứa Việt Nam chinh phục 100 nước, xuất khẩu tăng 114%