 |
| Kiến nghị bỏ bớt một số điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo. |
Thủ tục hành chính còn nhiều rào cản
Hiện nay, nhiều quy định trong Dự thảo Nghị định về kinh doanh xuất khẩu gạo đang gây tốn kém chi phí và thời gian cho doanh nghiệp. Điều 7 dự thảo quy định Bộ Công Thương cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện xuất khẩu gạo, nhưng doanh nghiệp phải đi lại nhiều lần để nộp hồ sơ và nhận giấy chứng nhận, đặc biệt tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Trong khi đó, việc kiểm tra kho và cơ sở xay xát vẫn do các Sở Công Thương địa phương thực hiện thường xuyên, khiến quy định phân cấp chưa thực sự cần thiết, gây áp lực cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Ngoài ra, Điều 6.5 Dự thảo Nghị định yêu cầu doanh nghiệp xuất khẩu gạo xin cấp lại giấy chứng nhận sau mỗi 5 năm, với thủ tục tương tự lần đầu. Tuy nhiên, các Sở vẫn kiểm tra định kỳ và có thể thu hồi giấy chứng nhận nếu doanh nghiệp không đủ điều kiện, nên quy định này được cho là không cần thiết, gây gánh nặng hành chính và hạn chế khả năng mở rộng kinh doanh.
Điều 8.1.h và 8.1.k cũng được VCCI lưu ý. Điều 8.1.h quy định thu hồi giấy phép khi doanh nghiệp không báo cáo sau 45 ngày đôn đốc, trong khi VCCI cho rằng đây là hành vi vi phạm hành chính, chỉ nên xử phạt thay vì thu hồi giấy phép. Điều 8.1.k cho phép thu hồi giấy chứng nhận theo đề xuất cơ quan chức năng mà không dựa vào trường hợp cụ thể, chưa rõ căn cứ, do đó cần loại bỏ.
Không chỉ ngành gạo, các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản cũng gặp tình trạng tương tự. Ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng thư ký Vasep, cho rằng cần giải quyết điểm nghẽn pháp luật, bao gồm hoàn thuế VAT cho các dự án mở rộng, áp dụng chuyển đổi số trong toàn bộ quy trình xuất nhập khẩu, tránh áp dụng song song “số” và “giấy”. Đồng thời, việc quản lý chất lượng sản phẩm cần chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, áp dụng quản lý rủi ro và phân nhóm sản phẩm theo mức độ kiểm tra, giảm thủ tục không cần thiết nhưng vẫn đảm bảo chất lượng và an toàn sản phẩm.
Đơn giản hóa, tăng cường phân cấp
 |
| Giá gạo liên tục biến động do chính sách thị trường nhập khẩu, càng nhấn mạnh vai trò cải cách thủ tục hành chính để giảm áp lực cho doanh nghiệp. |
Trên cơ sở những điểm nghẽn này, VCCI đề xuất giao quyền cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện xuất khẩu gạo cho UBND tỉnh hoặc Sở Công Thương, trong khi doanh nghiệp vẫn phải báo cáo định kỳ cho Bộ Công Thương. Việc bãi bỏ thời hạn 5 năm cho giấy chứng nhận và hạn chế thu hồi giấy phép quá mức sẽ giảm thủ tục, chi phí, đồng thời vẫn đảm bảo giám sát hoạt động của doanh nghiệp.
Theo số liệu đến hết tháng 8/2025, xuất khẩu gạo đạt trên 6,37 triệu tấn, tương đương trên 3,26 tỷ USD, với giá trung bình 511,71 USD/tấn, tăng 3,64% về lượng nhưng giảm 15,27% về kim ngạch và 18,24% về giá so với cùng kỳ năm 2024. Giá gạo liên tục biến động do chính sách thị trường nhập khẩu, càng nhấn mạnh vai trò cải cách thủ tục hành chính để giảm áp lực cho doanh nghiệp.
Khảo sát Chỉ số Niềm tin kinh doanh quý 3/2025 của EuroCham cũng chỉ ra rằng 65% doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam gặp khó khăn do thủ tục phức tạp. Các vấn đề nổi bật gồm hoàn thuế VAT, giấy phép lao động, quy định phòng cháy chữa cháy, đăng ký đầu tư, xuất nhập khẩu, thị thực cho chuyên gia, giấy phép bổ sung, quyền sở hữu đất đai, triển khai trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) và đăng ký cư trú. Một số doanh nghiệp phản ánh thủ tục giấy phép lao động chưa linh hoạt, chưa phù hợp với các vị trí ngắn hạn như thực tập sinh, cộng tác viên, tư vấn viên.
Việc đơn giản hóa thủ tục, áp dụng quản lý rủi ro và chuyển đổi số sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh, tăng hiệu quả xuất khẩu, đồng thời vẫn đảm bảo sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý. Đây là giải pháp tổng thể, không chỉ giúp ngành gạo mà còn góp phần cải thiện môi trường kinh doanh chung, tạo niềm tin cho doanh nghiệp trong và ngoài nước.
Việc cải cách thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp và giảm gánh nặng giấy phép là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp xuất khẩu gạo thuận lợi, thúc đẩy xuất khẩu bền vững, gia tăng giá trị ngành gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế. Thực hiện rốt ráo những đề xuất này sẽ tạo ra môi trường kinh doanh thông thoáng, vừa giúp doanh nghiệp vận hành hiệu quả, vừa đảm bảo hiệu quả quản lý nhà nước, góp phần nâng cao vị thế cạnh tranh của ngành gạo Việt Nam trong khu vực và toàn cầu.
