| Nông sản Việt vươn xa nhờ dấu chân carbon thấp "Bản đồ nông sản Việt" chính thức vận hành kết nối cung cầu Tuần lễ Nông sản Việt 2025: Tôn vinh hàng Việt, lan tỏa giá trị qua nền tảng số |
 |
| Nguyên Thứ trưởng Bộ Công Thương Lương Văn Tự phát biểu tại Tuần lễ nông sản Việt 2025. |
Thực trạng nông sản Việt còn xuất thô
Tại Tuần lễ Nông sản Việt 2025, các chuyên gia kinh tế nhận định mặc dù Việt Nam sở hữu nhiều nông sản có thứ hạng cao trên thế giới, giá trị thực tế từ xuất khẩu vẫn chưa tương xứng. Nguyên Thứ trưởng Bộ Công Thương, Chủ tịch Hiệp hội Thông tin Tư vấn Kinh tế – Thương mại Việt Nam, ông Lương Văn Tự, nhấn mạnh: “Gạo từng đạt giải ngon nhất thế giới, cà phê đứng thứ hai toàn cầu, hồ tiêu và hạt điều từng giữ vị trí số một. Nhiều mặt hàng thủy sản cũng được quốc tế công nhận về chất lượng và sản lượng.”
Hiện phần lớn nông sản Việt vẫn được xuất khẩu thô hoặc sơ chế. Ông Tự dẫn chứng: gạo xuất khẩu chỉ đạt khoảng 600 USD/tấn, nhưng nếu chế biến thành bột gạo, gạo hữu cơ hay các sản phẩm cao cấp, giá trị có thể tăng 3–4 lần. Hạt điều và cà phê cũng tương tự; một cốc cà phê thành phẩm có thể gấp 20 lần giá trị so với cà phê nhân. Ông nhấn mạnh: “Đó chính là khoảng chênh lệch mà Việt Nam cần hướng tới để nâng thu nhập cho người nông dân.”
Nhiều loại thủy sản, nếu được chế biến đóng gói hoặc phát triển thành sản phẩm chế biến sâu như cá hộp, tôm đông lạnh cao cấp, cũng có thể nâng giá trị xuất khẩu lên nhiều lần. Hồ tiêu và cà phê robusta, nếu được chế biến và đóng gói theo chuẩn quốc tế, sẽ tạo lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ. Chế biến sâu còn giúp nông sản Việt thâm nhập sâu vào các thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc – những nơi yêu cầu cao về vệ sinh, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc và bền vững. Đây là dư địa lớn mà Việt Nam chưa khai thác hết, đồng thời cũng là thách thức cho chuỗi sản xuất, chế biến và thương hiệu nông sản Việt.
Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, xuất khẩu nông sản Việt Nam tháng 9/2025 đạt 6,35 tỷ USD, tăng 11,8% so với cùng kỳ năm 2024, đưa tổng kim ngạch 9 tháng đầu năm lên 52,31 tỷ USD, tăng 14% so với cùng kỳ. Cụ thể: nông sản đạt 28,51 tỷ USD, thủy sản 8,12 tỷ USD, lâm sản 13,41 tỷ USD và sản phẩm chăn nuôi 447,5 triệu USD. Những con số này cho thấy giá trị chưa tối ưu do phần lớn sản phẩm vẫn xuất thô hoặc sơ chế. Cơ cấu thị trường vẫn phụ thuộc chủ yếu vào khu vực châu Á truyền thống, trong khi các thị trường giá trị cao chưa được khai thác tối đa. Điều này đồng nghĩa tiềm năng gia tăng tỷ đô vẫn còn rất lớn nếu thúc đẩy chế biến sâu.
Giải pháp nâng giá trị nông sản Việt
 |
| Việc đầu tư chế biến sâu, phát triển thương hiệu và chuẩn hóa sản phẩm là chiến lược then chốt để chuyển nền nông nghiệp Việt từ sản lượng lớn sang giá trị cao. |
Để gia tăng giá trị nông sản, các chuyên gia đồng thuận cần một chiến lược tổng thể kết hợp đầu tư, công nghệ, chính sách và thương hiệu. Nguyên Thứ trưởng Lương Văn Tự nhấn mạnh: cần tập trung đầu tư vào công nghệ chế biến, hoàn thiện chuỗi sản xuất – chế biến – bảo quản, đồng thời xây dựng hệ thống tiêu chuẩn và thương hiệu quốc gia. Một thương hiệu tốt có thể mang lại thêm 25% giá trị hàng hóa.
Góc nhìn doanh nghiệp cũng nhấn mạnh vai trò câu chuyện thương hiệu. Ông Paul Le, Phó Chủ tịch Tập đoàn Central Retail, chia sẻ: nông sản Việt không chỉ cần chất lượng mà còn cần câu chuyện để tạo dấu ấn quốc tế. Central đang giới thiệu nước mắm Việt Nam ra thế giới như biểu tượng văn hóa ẩm thực độc đáo, nhấn mạnh “nước mắm ngon nhất phải ở Việt Nam và của Việt Nam”. Ngành cà phê có thể phát huy thế mạnh bằng câu chuyện vùng đất, con người và bí quyết chế biến truyền thống, giúp cà phê robusta Việt Nam cạnh tranh với Brazil và Colombia.
Về chính sách, ông Trần Gia Long, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch – Tài chính (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết cơ cấu thị trường đang dịch chuyển tích cực, nhiều sản phẩm nông sản đã thâm nhập các thị trường giá trị cao. Nếu duy trì đà tăng hiện nay, xuất khẩu nông sản năm 2025 có thể đạt 67 tỷ USD, thậm chí vượt 70 tỷ USD trong điều kiện thuận lợi. Giá trị này sẽ còn cao hơn nếu thúc đẩy chế biến sâu, bởi sản phẩm chế biến có thể gấp 2–5 lần xuất khẩu thô.
Chiến lược cần hỗ trợ doanh nghiệp chế biến, đặc biệt doanh nghiệp nhỏ và vừa – lực lượng chiếm phần lớn chuỗi cung ứng. Đồng thời, cần kết hợp khoa học công nghệ, đầu tư, chính sách tín dụng và thị trường tiêu thụ để nâng giá trị nông sản, tăng thu nhập cho hàng triệu hộ nông dân, thúc đẩy kinh tế nông thôn và xây dựng ngành nông nghiệp bền vững. Chế biến sâu không chỉ nâng tầm vị thế nông sản Việt trên bản đồ thế giới, mà còn mở cơ hội đột phá về giá trị xuất khẩu.
Biến sản phẩm thô thành hàng hóa có thương hiệu và chất lượng cao giúp Việt Nam khai thác dư địa tỷ đô, đồng thời đảm bảo nông dân nhận lợi ích trực tiếp từ từng sản phẩm. Việc đầu tư chế biến sâu, phát triển thương hiệu và chuẩn hóa sản phẩm là chiến lược then chốt để chuyển nền nông nghiệp Việt từ sản lượng lớn sang giá trị cao, tạo động lực bền vững cho xuất khẩu nông sản dài hạn. Điều này không chỉ nâng thu nhập nông dân mà còn góp phần phát triển kinh tế nông thôn, tạo việc làm và hiện thực hóa mục tiêu xây dựng ngành nông nghiệp hiện đại, hiệu quả và bền vững.
Bên cạnh đó, phát triển chế biến sâu còn giúp giảm lãng phí sau thu hoạch, tăng khả năng dự trữ và đáp ứng nhu cầu xuất khẩu quanh năm. Nông sản Việt có thể trở thành biểu tượng chất lượng và bản sắc văn hóa quốc gia, từ đó nâng cao hình ảnh thương hiệu Việt trên thị trường toàn cầu. Chìa khóa để mở lối tỷ đô cho nông sản Việt nằm ở việc kết hợp công nghệ chế biến, xây dựng thương hiệu, tiêu chuẩn hóa sản phẩm và phát triển thị trường, đồng thời gắn lợi ích với người nông dân và cộng đồng, tạo nền tảng cho một ngành nông nghiệp hiện đại, hiệu quả và bền vững.
