| Thương mại điện tử mở cánh cửa toàn cầu cho sản phẩm Việt Xây dựng thế hệ 'nông dân số': Từ đồng ruộng lên sàn thương mại điện tử Doanh nghiệp Việt và bài toán tái cấu trúc thương mại điện tử |
 |
| Việt Nam dẫn đầu khu vực về tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử, song vẫn tồn tại nhiều thách thức đáng lưu ý. |
Rào cản pháp lý và logistics ảnh hưởng đến tăng trưởng
Theo báo cáo The Next Leap for E-Commerce in Southeast Asia của Blackbox Research, Việt Nam dẫn đầu khu vực về tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử, song vẫn tồn tại nhiều thách thức đáng lưu ý. Có đến 69% chuyên gia nhận định các quy định mới về thuế, đặc biệt chính sách khấu trừ VAT, gây khó khăn ngắn hạn cho các doanh nghiệp nhỏ và người bán lẻ trực tuyến. Đồng thời, chỉ 39% chuyên gia đánh giá môi trường pháp lý hiện nay linh hoạt, cho thấy cần hoàn thiện khung chính sách để phù hợp với tốc độ phát triển nhanh của thị trường số.
Chi phí logistics cao cùng hạn chế về hạ tầng vận chuyển, kho bãi tại một số khu vực nông thôn khiến khả năng mở rộng thị trường của doanh nghiệp nhỏ còn hạn chế. Thực tế, khoảng 80% doanh thu thương mại điện tử Việt Nam tập trung tại Hà Nội và TP.HCM, phản ánh khoảng cách số rõ rệt giữa thành thị và nông thôn. Rào cản thương mại xuyên biên giới vẫn tồn tại do các quy định về hải quan, thuế và kiểm định chưa thống nhất, dẫn đến chi phí và thời gian mở rộng thị trường quốc tế cao.
Sự phân mảnh chính sách không chỉ tồn tại ở Việt Nam mà còn là vấn đề chung trong khu vực. 48% chuyên gia Đông Nam Á nhận định đây là rào cản lớn nhất, tiếp theo là chi phí logistics cao (37%) và hạn chế về năng lực số của doanh nghiệp nhỏ (28%). Mức lạc quan về tăng trưởng kết hợp với thách thức về chính sách tạo ra một nghịch lý: Việt Nam có tiềm năng rất lớn, nhưng vẫn cần điều chỉnh quản trị, hạ tầng và pháp lý để duy trì đà phát triển.
Ông David Black – Giám đốc điều hành Blackbox Research – nhận định: “Việt Nam là câu chuyện về sự kiên cường, khả năng thích ứng vượt trội và niềm tin vào nền tảng, nhưng vẫn tồn tại các rào cản chính sách cần tháo gỡ.” Việc nhận diện đúng các thách thức này là bước đầu quan trọng để doanh nghiệp, nhà quản trị và cơ quan hoạch định chính sách định hướng chiến lược phát triển hiệu quả và bền vững.
Giải pháp nâng cao nền tảng số và cải cách chính sách
 |
| Các nền tảng thương mại điện tử hiện nay đóng vai trò như “kiến trúc sư” của hệ sinh thái số, kết nối người bán – người mua với logistics, thanh toán và tuân thủ pháp lý. |
Để giải quyết các rào cản và duy trì đà tăng trưởng thương mại điện tử, Blackbox Research chỉ ra những “đòn bẩy chiến lược” quan trọng. Trước hết là đầu tư bền vững vào nền tảng số. Các nền tảng thương mại điện tử hiện nay đóng vai trò như “kiến trúc sư” của hệ sinh thái số, kết nối người bán – người mua với logistics, thanh toán và tuân thủ pháp lý. 85% chuyên gia cho rằng nền tảng cần mở rộng vai trò hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ vượt qua rào cản kỹ thuật, đồng thời 43% nhấn mạnh tầm quan trọng của đào tạo kỹ năng số, giúp người bán tối ưu hóa hoạt động kinh doanh trực tuyến.
Song song đó, hoàn thiện khung pháp lý linh hoạt và minh bạch là yếu tố then chốt. Cải cách thủ tục hành chính, thuế, áp dụng cơ chế sandbox và quản lý dựa trên dữ liệu sẽ giúp duy trì đổi mới sáng tạo, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và công bằng cho toàn thị trường. Sự phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan – từ nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp đến nền tảng công nghệ – sẽ tạo môi trường thuận lợi, giúp doanh nghiệp nhỏ khai thác tiềm năng thị trường số trong nước và quốc tế.
Tiếp theo là đổi mới trải nghiệm người dùng. Khi người tiêu dùng ngày càng kỳ vọng cao về tốc độ, tiện ích và cá nhân hóa, việc ứng dụng AI và tự động hóa trong vận hành, chăm sóc khách hàng và giao hàng sẽ giúp doanh nghiệp nhỏ cạnh tranh bình đẳng với các thương hiệu lớn. Tối ưu hóa trải nghiệm trực tuyến không chỉ nâng cao sự hài lòng của khách hàng mà còn tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.
Hợp tác đa phương giữa chính phủ, doanh nghiệp và nền tảng công nghệ cũng là yếu tố quyết định. Mô hình “đồng đầu tư” được khuyến nghị: chính phủ tháo gỡ rào cản pháp lý và hành chính, nền tảng xây dựng hạ tầng số, và doanh nghiệp chủ động đổi mới sáng tạo. Sự phối hợp này giúp tối ưu hóa nguồn lực, tăng hiệu quả vận hành và đảm bảo phát triển bền vững của ngành thương mại điện tử. Ngoài ra, nâng cấp hệ thống logistics là yếu tố không thể thiếu.
Đầu tư công – tư vào vận chuyển, kho bãi và dịch vụ giao hàng chặng cuối giúp giảm chi phí, tăng tốc độ giao nhận và mở rộng khả năng tiếp cận thị trường trong nước và quốc tế. Một hạ tầng logistics mạnh mẽ không chỉ giảm chi phí vận hành mà còn nâng cao trải nghiệm khách hàng, giúp các doanh nghiệp nhỏ tiếp cận thị trường rộng hơn, đồng thời thu hẹp khoảng cách giữa thành thị và nông thôn. Với sự kết hợp đồng bộ của các giải pháp này, Việt Nam hoàn toàn có thể duy trì vị thế dẫn đầu thương mại điện tử Đông Nam Á, đồng thời khẳng định vai trò trung tâm năng động của nền kinh tế số khu vực, trở thành điểm sáng trong hội nhập số của toàn Đông Nam Á.
