| Ngành rau quả “lao đao” đầu năm 2025, vải thiều trở thành điểm tựa Sức mạnh cộng hưởng đưa ngành rau quả Việt Nam vươn ra biển lớn Ngành rau quả vượt khó, hứa hẹn cán mốc 8 tỉ USD 2025 |
 |
| Trong khi nhóm hàng tươi chững lại, thì rau quả chế biến tăng trưởng ấn tượng tới 37%, đạt gần 1,19 tỷ USD. Đến tháng 9, kim ngạch toàn ngành đạt 6,131 tỷ USD, tăng trở lại sau giai đoạn trầm lắng đầu năm. |
Xu hướng tiêu dùng lành mạnh mở đường cho rau quả Việt
Trước đây, phần lớn sản phẩm rau quả xuất khẩu của Việt Nam là hàng tươi, mang tính mùa vụ và phụ thuộc lớn vào thị trường Trung Quốc. Thế nhưng, vài năm gần đây, những lát xoài sấy, thanh long giòn, nhãn sấy thơm… đã trở thành “đại sứ” mới của nông sản Việt Nam trên các kệ hàng quốc tế. Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), 8 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu rau quả cả nước đạt khoảng 4,63 tỷ USD, giảm nhẹ 2,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, trong khi nhóm hàng tươi chững lại, thì rau quả chế biến tăng trưởng ấn tượng tới 37%, đạt gần 1,19 tỷ USD. Đến tháng 9, kim ngạch toàn ngành đạt 6,131 tỷ USD, tăng trở lại sau giai đoạn trầm lắng đầu năm.
Sự chuyển hướng này không phải ngẫu nhiên mà gắn liền với xu thế tiêu dùng bền vững và ăn vặt lành mạnh trên toàn cầu. Khảo sát của Amazon tại Mỹ cho thấy 74% người dân Mỹ ăn vặt mỗi ngày, trong đó 56% thường thay thế bữa ăn chính bằng đồ ăn vặt. Đáng chú ý, 47% chọn trái cây và 38% chọn rau củ. Điều này mở ra cơ hội lớn cho các sản phẩm trái cây sấy tự nhiên, ít đường, không chất bảo quản – nhóm hàng được đánh giá là “ngôi sao mới” trong ngành thực phẩm tiện lợi.
Nắm bắt xu hướng đó, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã chủ động đưa trái cây sấy lên các nền tảng thương mại toàn cầu. Giai đoạn 2021–2024, doanh số snack trái cây Việt Nam trên Amazon tăng hơn 550%, còn trái cây sấy khô tăng 250%. Ông Hoàng Mạnh Cường, Giám đốc Kinh doanh Công ty TNHH Vinaxo (Đồng Tháp), cho biết khách hàng Mỹ ưa chuộng sản phẩm sấy tự nhiên, không phụ gia, giữ nguyên hương vị gốc của trái cây. “Họ sẵn sàng trả giá cao hơn nếu sản phẩm đạt chuẩn ‘natural dried fruit’, không thêm đường, không chất bảo quản. Điều đó buộc doanh nghiệp phải tuyển chọn nguyên liệu kỹ, đầu tư công nghệ hiện đại để bảo đảm độ giòn, độ ngọt tự nhiên và màu sắc sản phẩm,” ông chia sẻ.
Theo Cục Xuất nhập khẩu – Bộ Công Thương, quy mô thị trường rau quả sấy khô toàn cầu dự kiến tăng từ 88,2 tỷ USD năm 2025 lên 192,2 tỷ USD năm 2035, tốc độ tăng trưởng bình quân 8,1%/năm. Nhu cầu thực phẩm tiện lợi, giàu dinh dưỡng, cùng xu hướng tiêu dùng “xanh” và “sạch” đang thúc đẩy ngành này bùng nổ. Không chỉ xuất khẩu ra thế giới, nhiều doanh nghiệp trong nước còn tìm cách “xuất khẩu tại chỗ” thông qua du lịch.
Ông Võ Thanh Lộc, Giám đốc Thương mại hệ thống Farmers Market, cho biết doanh nghiệp đang phát triển các sản phẩm trái cây sấy thăng hoa và món ăn sáng tạo như xôi xoài sấy, xôi sầu riêng sấy phục vụ du khách quốc tế. “Gói trái cây sấy không chỉ là đồ ăn vặt, mà còn là cách để du khách mang về một phần hương vị Việt Nam,” ông nói. Dù vậy, ông Lộc cũng thừa nhận sản phẩm tự nhiên, không đường, không phẩm màu, không chất bảo quản có giá thành cao nên thị trường tiêu thụ trong nước còn hẹp. Vì thế, Farmers Market chọn hướng sản xuất nhãn riêng phục vụ khách nước ngoài – một hướng đi tuy nhỏ nhưng mang tính bền vững và khác biệt.
Tăng tốc chế biến sâu để mở rộng thị trường xuất khẩu
 |
| Xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc đạt trung bình 1 tỷ USD mỗi tháng, riêng sầu riêng chiếm khoảng 800 triệu USD. |
Song song với chuyển dịch sản phẩm, thị trường xuất khẩu rau quả Việt Nam cũng ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực. Theo Cục Hải quan, trong tháng 9/2025, xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc đạt gần 1,1 tỷ USD, tăng 50% so với cùng kỳ năm ngoái – mức cao nhất từ trước đến nay. Lũy kế 9 tháng, Trung Quốc đã chi hơn 3,8 tỷ USD mua rau quả Việt, tăng 2%, chiếm gần 60% tổng kim ngạch toàn ngành.
Động lực tăng trưởng chính là sầu riêng, với doanh thu ước đạt 2,5–2,6 tỷ USD trong 9 tháng, chiếm hơn một nửa giá trị xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc. Cùng với chuối, xoài, mít, dừa và các sản phẩm chế biến, nhóm này tiếp tục là trụ cột của ngành. Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Vinafruit, nhận định: “Trung Quốc là thị trường tiềm năng nhưng yêu cầu rất cao về truy xuất nguồn gốc, chất lượng và bao bì. Do đó, doanh nghiệp Việt phải liên tục cải tiến để duy trì vị thế.”
Hiện nay, xuất khẩu sang Trung Quốc đạt trung bình 1 tỷ USD mỗi tháng, riêng sầu riêng chiếm khoảng 800 triệu USD. Đáng chú ý, ngày càng nhiều sản phẩm đông lạnh và chế biến được Trung Quốc cấp phép nhập khẩu, giúp kim ngạch những tháng cuối năm dự báo tiếp tục tăng. Vinafruit ước tính thị trường này có thể mang về 5,5 tỷ USD năm 2025, vượt xa mức 4,63 tỷ USD của 2024. Trong nước, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Quyết định 3015, thiết lập quy trình kiểm soát riêng cho sầu riêng – được xem là bước đi quan trọng mở đường cho các mặt hàng nông sản khác vào Trung Quốc. Bên cạnh đó, việc rút ngắn thời gian kiểm tra, thông quan nhanh hơn, cùng lợi thế logistics kết nối trực tiếp qua đường bộ, đường sắt và cảng biển, đã giúp doanh nghiệp Việt giảm chi phí, tăng tính cạnh tranh.
Theo ông Nguyễn Văn Mười, Phó Tổng Thư ký Vinafruit, việc chuyển hướng sang chế biến sâu giúp nông sản Việt giảm phụ thuộc vào thời tiết, mùa vụ và thị trường truyền thống, đồng thời tạo giá trị cao và ổn định hơn. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng một số doanh nghiệp vẫn đang chịu thuế đối ứng 20% khi xuất khẩu sang Mỹ, khiến biên lợi nhuận bị thu hẹp. “Cộng đồng doanh nghiệp mong Chính phủ tiếp tục đàm phán tháo gỡ thuế quan, đồng thời hỗ trợ xúc tiến thương mại để mở rộng thị trường,” ông nói.
Với nhu cầu nhập khẩu tăng mạnh từ Trung Quốc, cùng sự phục hồi của Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, ngành rau quả Việt Nam được kỳ vọng thiết lập kỷ lục mới – 8 tỷ USD xuất khẩu trong năm 2025. Đây là dấu mốc quan trọng, thể hiện bước tiến vững chắc trong chuỗi giá trị toàn cầu, khi nông sản Việt không chỉ bán được nhiều hơn, mà còn bán được sản phẩm chất lượng cao, mang thương hiệu Việt.
