| Chế biến sâu mở lối nâng tầm nông sản Việt Nông sản Việt: Thay đổi tư duy để thoát vòng luẩn quẩn “được mùa, mất giá” Xây dựng thương hiệu nông sản Việt: Thách thức từ rào cản thủ tục |
Chi phí đang ghì chân nông sản Việt
 |
| Người tiêu dùng mua rau củ quả trong siêu thị với mức giá cao do chi phí logistics và tổn thất sau thu hoạch còn lớn. |
Vấn đề cốt lõi mà nhiều doanh nghiệp nông sản Việt Nam phải đối mặt không chỉ là chất lượng sản phẩm hay năng suất cây trồng, mà là cấu trúc giá thành thiếu cạnh tranh. Trong đó, chi phí logistics nổi lên như một “khoản thuế vô hình” có sức sát thương lớn. Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, chi phí này có thể chiếm tới 30% giá thành sản phẩm.
Đây là một tỷ lệ đáng báo động, đặc biệt khi so sánh với các quốc gia trong khu vực, và nó trực tiếp đẩy giá bán sản phẩm lên cao, ăn mòn vào lợi nhuận vốn đã mỏng của người nông dân và doanh nghiệp. Gánh nặng này không chỉ đến từ cước vận tải. Nó là sự cộng hưởng của một chuỗi cung ứng còn nhiều điểm nghẽn. Hạ tầng kho lạnh và vận chuyển lạnh chưa phát triển đồng bộ khiến tổn thất sau thu hoạch tại nhiều vùng trồng vẫn dao động từ 20-40%.
Con số này không chỉ có nghĩa là lãng phí tài nguyên, mà còn là chi phí mà doanh nghiệp phải gánh chịu. Mỗi một kg nông sản bị hư hỏng trên đường đi đều được cộng dồn vào giá của những sản phẩm còn lại, tạo ra một vòng luẩn quẩn: chất lượng giảm sút nhưng giá bán lại phải tăng lên để bù lỗ. Điều này đặt doanh nghiệp vào thế khó, còn người tiêu dùng phải trả một cái giá đắt hơn cho sản phẩm không được đảm bảo tuyệt đối về chất lượng.
Câu chuyện còn trở nên nan giải hơn với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt là những đơn vị đang nỗ lực đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử. Ông Nguyễn Ngọc Luận, Tổng giám đốc Công ty Meet More, đã chỉ ra một thực tế phũ phàng: một hộp cà phê có giá niêm yết 85.000 đồng, sau khi cộng thêm phí giao hàng, giá tới tay người tiêu dùng có thể lên đến 105.000 đồng.
Khoản chênh lệch 20.000 đồng này chính là rào cản khiến sản phẩm Việt khó cạnh tranh sòng phẳng với hàng ngoại nhập giá rẻ, vốn thường được tối ưu hóa logistics nhờ quy mô lớn. Áp lực cạnh tranh buộc doanh nghiệp phải tự gồng mình trợ giá hoặc chấp nhận mất đi một lượng lớn khách hàng nhạy cảm về giá. Rõ ràng, khi chi phí logistics còn là một ẩn số khó kiểm soát, sức mạnh thương hiệu và chất lượng sản phẩm dù tốt đến đâu cũng khó có thể phát huy hết tác dụng.
Công nghệ mở lối cho bài toán vận hành
 |
| Tài xế giao vận ứng dụng công nghệ hỗ trợ phân phối nông sản nhanh chóng, tối ưu chi phí cho doanh nghiệp. |
Đứng trước thách thức mang tính sống còn, nhiều doanh nghiệp đã nhận ra rằng, việc tối ưu hóa chi phí vận hành, đặc biệt là khâu vận chuyển, chính là chìa khóa để tự cứu mình. Thay vì chấp nhận tình thế hoặc tự xây dựng đội xe cồng kềnh, tốn kém, một làn sóng chuyển dịch sang các nền tảng giao vận chuyên nghiệp ứng dụng công nghệ đang định hình ngày một rõ nét hơn. Đây không chỉ là một giải pháp tình thế, mà là một sự thay đổi chiến lược trong tư duy quản trị, chuyển từ mô hình chi phí cố định sang chi phí biến đổi linh hoạt.
Số liệu thống kê từ nền tảng giao vận Lalamove cho thấy một minh chứng rõ ràng: nhóm khách hàng phân phối nông sản hiện chiếm đến 32% tổng đơn hàng xe tải của họ. Điều này cho thấy nhu cầu tất yếu của thị trường về một dịch vụ vận chuyển chuyên biệt, có thể đáp ứng linh hoạt và tối ưu chi phí. Lời giải nằm ở công nghệ. Thay vì phải chờ gom đủ đơn hàng cho một chuyến xe tải lớn vừa tốn thời gian vừa tăng nguy cơ hư hỏng, doanh nghiệp giờ đây có thể gọi một chiếc xe van hay xe tải nhỏ chỉ trong vài phút.
Đại diện chuỗi Farmers Market tại TP. Hồ Chí Minh chia sẻ, việc chuyển đổi giúp họ giao hàng nhanh hơn, đảm bảo nhiệt độ chuẩn cho rau củ quả, từ đó giảm đáng kể chi phí và tỷ lệ thất thoát. Lợi ích của việc chuyên nghiệp hóa này không chỉ dừng ở việc tiết kiệm chi phí, mà còn trực tiếp củng cố giá trị thương hiệu. Một sản phẩm được giao đến tay người tiêu dùng đúng hẹn, giữ trọn vẹn chất lượng nhờ được bảo quản trong thùng xe chuyên dụng (thùng kín, bảo ôn, đông lạnh) sẽ xây dựng niềm tin và sự trung thành của khách hàng.
Ngược lại, một trải nghiệm giao hàng kém chất lượng có thể phá hỏng mọi nỗ lực xây dựng hình ảnh sản phẩm trước đó. Hơn nữa, các nền tảng công nghệ còn cung cấp dữ liệu minh bạch, giúp doanh nghiệp theo dõi lộ trình, phân tích hiệu quả giao hàng và tối ưu hóa hoạt động cho những lần sau. Đối với các doanh nghiệp có quy mô lớn hơn, việc tích hợp API (giao diện lập trình ứng dụng) của đơn vị vận chuyển vào hệ thống quản trị nội bộ mở ra một cấp độ tối ưu mới.
Họ có thể quản lý đồng bộ hoạt động giao nhận tại nhiều chi nhánh, chủ động phân phối hàng hóa và ra quyết định dựa trên dữ liệu thời gian thực. Việc tinh gọn bộ máy này giúp doanh nghiệp giải phóng nguồn vốn, giảm chi phí cố định mà vẫn giữ được sự chủ động và độ phủ thị trường. Cuối cùng, giảm giá thành từ gốc rễ không chỉ là câu chuyện của sản xuất, mà là sự tổng hòa của việc tối ưu hóa cả một chuỗi giá trị. Bằng cách dùng công nghệ để giải quyết bài toán vận hành, nông sản Việt đang có trong tay một đòn bẩy mạnh mẽ để nâng cao năng lực cạnh tranh, bảo vệ thương hiệu và tự tin bước ra sân chơi lớn.
