| Xuất khẩu nông sản Việt Nam bứt phá trong hội nhập toàn cầu Vì sao nông sản Việt vẫn chật vật ngay trên sân nhà? Kết nối OCOP mở rộng cánh cửa cho nông sản Việt |
 |
| Quang cảnh diễn đàn. Ảnh: Dân Việt |
Thách thức chi phí hạn chế xuất khẩu
Dù chất lượng cao, nông sản Việt vẫn gặp nhiều “điểm nghẽn” trong việc tiếp cận thị trường quốc tế. Tại diễn đàn Nông dân Quốc gia lần thứ X-2025, với chủ đề “Kết nối thị trường - Xây dựng thương hiệu - Thúc đẩy tiêu thụ nông sản, góp phần tăng trưởng kinh tế đất nước 2 con số”, nông dân phản ánh ba khó khăn chính: phí sàn thương mại điện tử quá cao, thủ tục xuất khẩu khắt khe và chi phí vận chuyển đôi khi gấp đôi giá trị sản phẩm. Những trở ngại này khiến tăng giá bán mất sức cạnh tranh, còn giảm giá lại dẫn đến thua lỗ.
Không chỉ riêng Lào Cai, nhiều hợp tác xã khác như HTX Nông sản Toàn Thương (Lạng Sơn) cũng gặp khó trong việc đưa sản phẩm OCOP ra quốc tế. Nhiều nông dân lo ngại đặc sản địa phương khó cạnh tranh trên các nền tảng thương mại số nếu không nhận được hỗ trợ. Chi phí vận chuyển và logistics chưa tối ưu, thiếu mô hình gom hàng cùng quy trình xuất khẩu phức tạp đã tạo ra rào cản lớn trong mở rộng thị trường.
Các chuyên gia đánh giá chi phí sàn và vận chuyển không chỉ ảnh hưởng trực tiếp tới lợi nhuận nông dân, mà còn làm giảm sức cạnh tranh của nông sản Việt trên thị trường quốc tế. Nếu không được tháo gỡ, các sản phẩm chất lượng cao vẫn có nguy cơ chỉ phục vụ thị trường nội địa, bỏ lỡ cơ hội xuất khẩu. Bên cạnh đó, thị trường quốc tế đòi hỏi khắt khe về truy xuất nguồn gốc, bao bì, nhãn mác và tiêu chuẩn chất lượng.
Nhiều sản phẩm OCOP đã được chuẩn hóa nhưng số lượng còn hạn chế, chưa đủ để tạo sức lan tỏa cho thương hiệu nông sản Việt. Việc nâng cao giá trị sản phẩm, từ đóng gói, bao bì đến truy xuất nguồn gốc, là yêu cầu cấp thiết để mở rộng kênh xuất khẩu và nâng uy tín thương hiệu. Theo Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Lương Quốc Đoàn, sự liên kết giữa nông dân - hợp tác xã - doanh nghiệp - cơ quan quản lý là yếu tố sống còn để giải quyết các “điểm nghẽn”. Đồng thời, cần xây dựng tiêu chuẩn chung, tổ chức tập huấn và chia sẻ kinh nghiệm để toàn bộ cộng đồng nông sản nâng cao năng lực cạnh tranh.
Giải pháp thương mại điện tử nâng tầm nông sản
 |
| Các chương trình hợp tác với sàn lớn như Shopee, Lazada, Tiki, TikTok, Amazon được triển khai để giảm gánh nặng chi phí. |
Trước những thách thức trên, Bộ Công Thương triển khai nhiều giải pháp giúp nông sản Việt rẻ hơn và vươn xa hơn. Bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, cho biết Chiến lược phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026-2030 đặt mục tiêu hỗ trợ nông sản tiếp cận sàn trực tuyến, quảng bá sản phẩm OCOP, đồng thời đào tạo kỹ năng số cho nông dân và doanh nghiệp.
Các chương trình hợp tác với các sàn lớn như Shopee, Lazada, Tiki, TikTok, Amazon được triển khai để giảm gánh nặng chi phí. Hình thức hỗ trợ bao gồm miễn phí đưa sản phẩm lên sàn, tổ chức các chương trình khuyến mại lớn như Online Friday, ASEAN Online Sales Day, đồng thời thúc đẩy mô hình gom hàng và vận chuyển kết hợp nhằm tối ưu logistics. Ví dụ, tại Tây Bắc, các hộ bán gạo liên kết vận chuyển chung để tiết kiệm chi phí, nâng cao lợi nhuận và giảm thất thoát trong quá trình vận chuyển.
Bộ cũng phối hợp với doanh nghiệp logistics và đối tác thanh toán quốc tế để mở rộng dịch vụ giao hàng ra nước ngoài, đảm bảo thanh toán an toàn và hiệu quả. Hàng trăm lớp tập huấn thương mại điện tử được tổ chức mỗi năm, giúp hàng chục nghìn nông dân và hợp tác xã nắm vững kỹ năng mở gian hàng, livestream bán hàng, quản lý đơn hàng và xây dựng thương hiệu số.
Về kinh phí, năm 2025, Bộ phê duyệt 118 đề án xúc tiến thương mại, trong đó 38 đề án dành cho ngành nông sản với tổng ngân sách gần 35 tỷ đồng, tập trung các sản phẩm chủ lực như rau quả, thủy sản, cà phê, hồ tiêu, gạo và hàng chế biến sâu. Năm 2024, Bộ đã triển khai 26 đề án với kinh phí 26,5 tỷ đồng, giúp ký hợp đồng trị giá hàng trăm triệu USD. Các kênh thông tin hỗ trợ doanh nghiệp và hợp tác xã gồm Vietnamexport.com.vn và Ecvn.com, đồng thời vận hành mô hình Sàn Việt để kết nối các sàn thương mại điện tử địa phương, giúp nông sản tiếp cận thị trường trong nước và quốc tế.
Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, Luật Thương mại điện tử sắp được Quốc hội thông qua sẽ tạo hành lang pháp lý minh bạch, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và hỗ trợ doanh nghiệp nông sản. Sự liên kết giữa nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng là chìa khóa để tối ưu logistics, nâng cao chất lượng sản phẩm, củng cố thương hiệu và mở rộng thị trường xuất khẩu.
Những nỗ lực này hứa hẹn giúp nông sản Việt không chỉ tiếp cận người tiêu dùng trong nước với chi phí hợp lý, mà còn vươn ra thị trường quốc tế, góp phần tăng trưởng kinh tế bền vững và nâng tầm thương hiệu nông sản Việt trên bản đồ toàn cầu. Sự kết hợp giữa chính sách, kỹ năng số, mô hình logistics hiệu quả và quảng bá thương hiệu là hướng đi chiến lược để nông sản Việt không chỉ rẻ hơn mà còn chất lượng hơn, đủ sức cạnh tranh trong môi trường toàn cầu.
