| Nông sản Việt nâng tầm giá trị, bứt phá trên bản đồ thế giới Giải pháp đột phá giúp nông sản Việt mở rộng thị trường Nông sản Việt bứt phá: Giá trị tăng, xuất khẩu thăng hoa |
 |
| Sản xuất xanh đang trở thành nhiệm vụ trọng tâm của ngành hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam. |
Thách thức từ biến đổi khí hậu và áp lực thị trường
Trong 9 tháng năm 2025, xuất khẩu hồ tiêu của Việt Nam đạt gần 1,27 tỷ USD, tăng 27,8% so với cùng kỳ, bất chấp sản lượng giảm 7,1%, còn khoảng 186,5 nghìn tấn. Xu hướng “giảm lượng nhưng tăng giá trị” phản ánh nỗ lực chuyển hướng chiến lược của doanh nghiệp, tập trung vào chế biến sâu, nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng thay vì xuất khẩu tiêu thô. Ngành hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam đang hướng tới sản xuất xanh, giảm phát thải và cải thiện khả năng hấp thụ carbon thông qua mô hình nông - lâm kết hợp, tối ưu hóa vật tư đầu vào.
Bà Hoàng Thị Liên, Chủ tịch VPSA, nhấn mạnh lợi thế thổ nhưỡng và khí hậu của Việt Nam cho cây hồ tiêu, cần khai thác theo hướng xanh để tạo cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Trong khi đó, xuất khẩu gạo 9 tháng đạt 7 triệu tấn, trị giá 3,55 tỷ USD, tăng nhẹ về khối lượng nhưng giảm 18,5% về giá trị so với cùng kỳ 2024. Giá xuất khẩu bình quân giảm còn 509 USD/tấn.
Việc thị trường lúa gạo toàn cầu biến động mạnh đã thúc đẩy Việt Nam chuyển hướng từ sản lượng sang chất lượng, đặc biệt là các giống gạo thơm, hữu cơ, đặc sản như ST25, Đài Thơm 8, Nàng Hoa 9, đáp ứng xu hướng tiêu dùng xanh, sạch và có truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhấn mạnh: “Việt Nam hiện có 85% giống lúa mới, 89% gạo chất lượng cao, sản lượng 9 tháng đạt 34,8 triệu tấn, vừa đảm bảo an ninh lương thực vừa khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế”.
Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp, gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” minh chứng cho vai trò tiên phong của Việt Nam trong phát triển mô hình lúa xanh, giảm phát thải khí nhà kính, nâng cao uy tín sản phẩm trên thị trường xuất khẩu. Biến đổi khí hậu ảnh hưởng sâu rộng đến nông nghiệp, vừa làm giảm năng suất, vừa gia tăng phát thải. Việc chuyển đổi cơ cấu sản xuất và trung hòa carbon mở ra dư địa mới cho tăng trưởng xanh, bền vững và gia tăng giá trị nông sản Việt Nam.
Giải pháp tăng giá trị gia tăng và phát triển bền vững
 |
| Sản xuất lúa giảm phát thải tại Đồng bằng sông Cửu Long. |
Để tận dụng cơ hội tăng trưởng xanh, Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành Quyết định số 4042/QĐ-BNNMT ngày 29/9/2025, phê duyệt Đề án “Sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050”. Đề án hướng tới nâng cao giá trị gia tăng, thúc đẩy nông sản Việt tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời thích ứng biến đổi khí hậu và đảm bảo mục tiêu Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC).
PGS.TS Nguyễn Trí Ngọc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, đánh giá Đề án đi đúng hướng phát triển xanh, hữu cơ, bền vững với định hướng thị trường rõ ràng. Ông nhấn mạnh cần có khung chính sách và vốn khởi động đủ mạnh để triển khai hiệu quả, đồng thời xác định cách thức, loại hàng hóa và phương pháp đo lường tín chỉ carbon để xây dựng chuỗi minh bạch, giao dịch quốc tế. Việc lồng ghép các cây xuất khẩu giá trị cao như cà phê vào Đề án giúp mở rộng quy mô ngành hàng và tiến gần hơn đến mục tiêu phát thải ròng bằng 0.
PGS.TS Lê Quốc Doanh, Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam, cho rằng việc xây dựng gói kỹ thuật cho các địa phương, tập trung nhóm cây trồng chủ lực và kế thừa kết quả kiểm chứng là ưu tiên để triển khai ngay trên diện rộng. Mục tiêu đến 2050 là 100% cây trồng chủ lực áp dụng biện pháp giảm phát thải. TS Nguyễn Thị Thanh Thủy, Hiệp hội Ngành hàng Lúa gạo Việt Nam, nhấn mạnh cần lượng hóa rõ nhiệm vụ và mục tiêu từng hợp phần, ưu tiên nhóm cây trồng chủ lực để tạo chuyển biến sớm.
Đề án còn thúc đẩy hợp tác công - tư, thiết lập hệ thống MRV (đo lường - báo cáo - thẩm định) và phát triển gói kỹ thuật canh tác giảm phát thải. Các nhóm công nghệ trọng tâm gồm giải pháp bảo vệ thực vật tiên tiến, cây trồng công nghệ sinh học và chỉnh sửa gen, đóng góp trực tiếp cho mục tiêu giảm phát thải và phát triển nông nghiệp bền vững. Việc áp dụng nông sản giảm phát thải carbon và có truy xuất nguồn gốc không chỉ bảo vệ môi trường mà còn nâng cao năng suất, chất lượng và uy tín nông sản Việt Nam.
Các thị trường lớn như EU, Nhật Bản, Hoa Kỳ đã đặt tiêu chuẩn carbon làm hàng rào kỹ thuật. Sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn xanh, minh bạch, có chứng nhận môi trường sẽ tiếp cận được các thị trường giá trị cao với mức giá tăng từ 10–25% so với sản phẩm thông thường. Bà Hoàng Thị Liên khẳng định: “Đề án giúp nâng cao giá trị gia tăng nông sản Việt Nam, mở rộng cơ hội xuất khẩu, đồng thời xây dựng hình ảnh nông sản Việt Nam thân thiện môi trường, uy tín trên thị trường quốc tế”. Sự chuyển hướng này không chỉ giải quyết áp lực biến đổi khí hậu mà còn tạo lợi thế cạnh tranh lâu dài cho nông sản Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.
