| Kết nối OCOP mở rộng cánh cửa cho nông sản Việt Nông sản Việt nâng tầm giá trị, bứt phá trên bản đồ thế giới Từ OCOP đến Thương hiệu Quốc gia: "Công thức" toàn diện để nâng tầm giá trị nông sản Việt |
 |
| Việt Nam hiện nằm trong nhóm dẫn đầu thế giới về xuất khẩu hồ tiêu, điều, cà phê và gạo. |
FTA mở đường, nông nghiệp Việt bứt phá giá trị xuất khẩu
Tại họp báo công bố kết quả sản xuất, kinh doanh tháng 9 và 9 tháng năm 2025 do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức sáng 6/10, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế Vũ Đức Đam Quang cho biết, trong 5 năm qua, dù đối mặt với dịch bệnh, biến động địa chính trị và gián đoạn chuỗi cung ứng, nông sản Việt Nam vẫn giữ được đà tăng trưởng ổn định và khẳng định vị thế trên bản đồ thương mại toàn cầu. Từ năm 2020 đến nay, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản liên tục tăng, đưa Việt Nam vào nhóm 15 quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới, với thị trường trải rộng hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Riêng 9 tháng năm 2025, tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 52,31 tỷ USD, tăng 14% so với cùng kỳ, tạo mức thặng dư thương mại 15,93 tỷ USD, tăng 17,6%. Việt Nam hiện nằm trong nhóm dẫn đầu thế giới về xuất khẩu hồ tiêu, điều, cà phê và gạo. Theo ông Quang, động lực quan trọng giúp nông nghiệp Việt Nam đạt được thành tựu này đến từ 17 Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết và thực thi. Các FTA mở cánh cửa vào những thị trường khó tính như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản, đồng thời thúc đẩy các doanh nghiệp nông nghiệp cải tiến công nghệ, nâng cao tiêu chuẩn sản phẩm và mở rộng chuỗi giá trị.
Không chỉ chú trọng mở rộng thị trường, Việt Nam còn chủ động đàm phán thêm 6 FTA mới với các khu vực tiềm năng như Trung Đông, Mỹ Latin, châu Phi, Trung Đông Âu và Trung Á. Đây sẽ là “làn sóng” hợp tác mới, tạo không gian phát triển cho những ngành hàng chủ lực trong giai đoạn chuyển đổi xanh. Cùng với đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang tích cực tháo gỡ rào cản kỹ thuật, đáp ứng yêu cầu của các thị trường lớn.
Những quy định mới như chống mất rừng (EUDR) của EU hay biện pháp kiểm soát gỗ 301, thủy sản MMPA của Hoa Kỳ được xem là thách thức nhưng cũng là cơ hội để Việt Nam hoàn thiện chuỗi cung ứng minh bạch, truy xuất được nguồn gốc và giảm phát thải. Một điểm sáng đáng chú ý là dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào nông nghiệp. Việt Nam hiện thu hút hơn 500 dự án FDI với tổng vốn gần 4 tỷ USD, và nếu tính cả các dự án chế biến, dịch vụ liên quan, con số này vượt 20 tỷ USD. Nhiều tập đoàn đa quốc gia mang đến công nghệ tiên tiến, kinh nghiệm quản trị hiện đại và mạng lưới cung ứng toàn cầu, góp phần nâng cấp chuỗi giá trị nông nghiệp Việt Nam.
Trên nền tảng hợp tác quốc tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xây dựng mô hình hợp tác công – tư (PPP) trong các ngành hàng chủ lực như cà phê, hồ tiêu, gạo và thủy sản. Đây là hình thức kết nối giữa doanh nghiệp đa quốc gia, doanh nghiệp trong nước, nông dân và hiệp hội ngành hàng, tạo ra chuỗi sản xuất bền vững, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Thực tế, trong ngành cà phê, các nhóm PPP giúp năng suất tăng 15–20%, chi phí giảm 10–15% và hình thành chuỗi cung ứng trách nhiệm từ sản xuất đến tiêu dùng.
Chuyển đổi xanh và ODA kiến tạo nền nông nghiệp bền vững
 |
| EPR và tín chỉ carbon là tấm "hộ chiếu xanh" của nông sản Việt. |
Song hành với thương mại quốc tế, Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi sang nền nông nghiệp xanh, tuần hoàn và phát thải thấp. Nhiều sáng kiến như trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) và thị trường tín chỉ carbon đang thay đổi cách thức vận hành của doanh nghiệp nông nghiệp, gắn trách nhiệm với toàn bộ vòng đời sản phẩm. Theo đánh giá của các chuyên gia, EPR không chỉ là công cụ bảo vệ môi trường mà còn là “tấm hộ chiếu xanh” giúp nông sản Việt chinh phục những thị trường cao cấp như EU hay Hoa Kỳ.
Các dự án tín chỉ carbon trong nông nghiệp đang mở ra một thị trường kinh tế xanh mới, nơi các doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân có thể nhận lợi ích kinh tế trực tiếp từ việc giảm phát thải. Mô hình này giúp hiện thực hóa cam kết Net Zero 2050, đồng thời tạo nguồn vốn tái đầu tư cho nông thôn, nâng cao đời sống nông dân. Bên cạnh các sáng kiến nội địa, nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) tiếp tục là động lực quan trọng giúp ngành nông nghiệp đổi mới và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Trong những năm qua, hàng trăm dự án ODA đã góp phần xây dựng công trình thủy lợi, phục hồi rừng ngập mặn, cải thiện hạ tầng sản xuất và phát triển sinh kế bền vững cho hàng triệu nông dân. Hiện Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang triển khai 6 dự án ODA trị giá 651 triệu USD, tập trung vào sử dụng nước hiệu quả, quản lý lũ lụt, phục hồi rừng ngập mặn, hiện đại hóa lâm nghiệp và bảo tồn hệ sinh thái ven biển. Ngoài ra, 9 dự án mới với tổng vốn 1,15 tỷ USD và 4 dự án khác trị giá 544 triệu USD đang được chuẩn bị, trong đó có Dự án hỗ trợ cơ sở vật chất kỹ thuật cho Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp – một trong những bước đi trọng tâm hướng tới mục tiêu Net Zero 2050.
Đáng chú ý, hơn 160 dự án viện trợ không hoàn lại trị giá 356 triệu USD đã lan tỏa trên nhiều lĩnh vực: nông nghiệp, thủy sản, biến đổi khí hậu, môi trường và bảo tồn biển. Các dự án này góp phần nâng cao năng lực quản trị tài nguyên, bảo tồn đa dạng sinh học và cải thiện khả năng chống chịu của cộng đồng ven biển trước thiên tai. Nhờ sự cộng hưởng giữa ODA, FDI, FTA và các cơ chế hợp tác công – tư, nông nghiệp Việt Nam đang từng bước chuyển đổi từ sản xuất đơn thuần sang mô hình “sản xuất – dịch vụ môi trường”.
Điều này không chỉ nâng cao giá trị nông sản, mà còn tạo dựng hình ảnh thương hiệu Việt Nam gắn liền với phát triển xanh và trách nhiệm toàn cầu. Theo Phó Vụ trưởng Vũ Đức Đam Quang, trong giai đoạn tới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục tăng cường hợp tác quốc tế, huy động nguồn lực từ các ngân hàng phát triển và quỹ khí hậu để triển khai những chương trình lớn: chuyển đổi cơ cấu cây trồng – vật nuôi, phát triển kinh tế tuần hoàn và sinh kế xanh cho nông thôn. Đó sẽ là con đường giúp nông sản Việt không chỉ đứng vững mà còn khẳng định vị thế mới trên bản đồ thương mại toàn cầu – một nền nông nghiệp hiện đại, có trách nhiệm và mang thương hiệu xanh Việt Nam.
