 |
| Ấn Độ dùng chính sách vĩ mô để định vị thương hiệu gạo. Ảnh TTXVN |
Chiến lược từ Thái Lan và Ấn Độ: "Bán câu chuyện" và "bán chính sách"
Trong cuộc cạnh tranh toàn cầu, mỗi quốc gia đều chọn cho mình một con đường riêng để khẳng định vị thế. Nếu Thái Lan chọn cách kể "câu chuyện" về chất lượng và sự khác biệt, thì Ấn Độ lại sử dụng "chính sách" như một công cụ đắc lực để điều tiết và định giá sản phẩm. Cả hai chiến lược, dù đối lập, đều cho thấy sự chủ động và tầm nhìn dài hạn trong việc xây dựng thương hiệu nông sản quốc gia.
Cách tiếp cận của Thái Lan là một bài học kinh điển về việc biến thách thức thành cơ hội. Đối mặt với tình hình xuất khẩu 8 tháng đầu năm 2025 sụt giảm cả về lượng (giảm 24%) và giá trị (giảm 30%), họ không lao vào cuộc chiến về giá. Thay vào đó, Thái Lan tập trung vào việc nâng cao giá trị gia tăng thông qua xây dựng thương hiệu cho các dòng sản phẩm đặc sản. Động thái tăng cường tiếp thị sản phẩm gạo tại hội chợ Fine Food ở Úc vào đầu tháng 9 là một minh chứng rõ nét. Họ không chỉ mang gạo đến bán, mà còn tập trung quảng bá các sản phẩm tinh hoa như Hom Mali. Đây là chiến lược "bán câu chuyện", thuyết phục người tiêu dùng bằng chất lượng hảo hạng, mùi thơm đặc trưng và một thương hiệu được đầu tư bài bản. Bằng cách này, Thái Lan từng bước tách mình khỏi phân khúc gạo giá rẻ, hướng đến những thị trường khó tính hơn nhưng sẵn sàng chi trả cao hơn cho một sản phẩm có thương hiệu và câu chuyện riêng.
Trái ngược với cách làm của Thái Lan, Ấn Độ lại chọn một con đường thực dụng và đầy quyền lực: dùng chính sách vĩ mô để định vị thương hiệu. Dù đang tồn kho trên 48 triệu tấn và giá gạo xuất khẩu rơi xuống mức thấp nhất 3 năm, chính phủ Ấn Độ không có động thái bán tháo. Thay vào đó, họ siết chặt lại quy định xuất khẩu. Tuần qua, Chính phủ Ấn Độ đã áp dụng quy định bắt buộc các nhà xuất khẩu gạo trắng (non-basmati) phải đăng ký hợp đồng, đồng thời thu phí 8 rupee/tấn. Đáng chú ý, với dòng gạo basmati vốn đã là thương hiệu cao cấp, mức phí còn tăng mạnh từ 30 lên 70 rupee/tấn. Theo thông tin cập nhật đến cuối tháng 9/2025, chính sách siết lại xuất khẩu gạo của Ấn Độ vẫn đang tiếp tục được duy trì.
Cách làm này mang lại hai lợi ích chiến lược. Thứ nhất, nó giúp chính phủ giám sát và kiểm soát tốt hơn lượng gạo thực tế được xuất khẩu, tạo ra một cơ sở dữ liệu toàn diện để điều hành thị trường. Thứ hai, và quan trọng hơn, nó phát đi một tín hiệu mạnh mẽ rằng gạo Ấn Độ không phải là một mặt hàng giá rẻ. Việc áp đặt các rào cản kỹ thuật và chi phí là cách để "bán chính sách", buộc thị trường phải chấp nhận một mức giá sàn do họ thiết lập, qua đó bảo vệ giá trị cho nông dân và doanh nghiệp trong nước. Sự phân biệt mức phí giữa gạo thường và gạo basmati cũng cho thấy một chiến lược phân tầng thương hiệu rõ ràng, định vị basmati ở một đẳng cấp hoàn toàn khác.
Việt Nam 2025: Chuyển mình từ sản lượng sang thương hiệu - Quyết tâm và hành động
 |
| Năm 2025 cũng là năm chứng kiến những nỗ lực chuyển mình mạnh mẽ và quyết tâm lớn của Việt Nam trong việc thay đổi cuộc chơi. |
Nhìn lại Việt Nam, những con số thống kê tính đến ngày 15/9 cho thấy một "nghịch lý" đáng suy ngẫm. Chúng ta đã xuất khẩu 6,6 triệu tấn gạo, tăng 1,5% về sản lượng so với cùng kỳ năm 2024, một con số đáng khích lệ. Tuy nhiên, kim ngạch thu về chỉ đạt gần 3,4 tỉ USD, giảm đến 17%. Điều này có nghĩa là chúng ta đang bán được nhiều gạo hơn nhưng với giá rẻ hơn, một dấu hiệu rõ ràng cho thấy thương hiệu gạo Việt vẫn chưa đủ mạnh để đứng vững trước áp lực cạnh tranh về giá từ chính Ấn Độ và Thái Lan. Trong khi giá gạo xuất khẩu thế giới đi xuống, giá gạo trong nước tại một số địa phương lại tăng do nguồn cung khan hiếm, càng tạo thêm áp lực cho các doanh nghiệp.
Tuy nhiên, năm 2025 cũng là năm chứng kiến những nỗ lực chuyển mình mạnh mẽ và quyết tâm lớn của Việt Nam trong việc thay đổi cuộc chơi. Nhận thức được điểm yếu về thương hiệu, Chính phủ và các bộ ngành đã có những hành động cụ thể, cho thấy sự chuyển dịch chiến lược từ "tư duy sản lượng" sang "tư duy giá trị". Ngay từ đầu năm, định hướng chung của ngành đã được xác định rõ là "tập trung vào chất lượng và xây dựng thương hiệu".
Một trong những "đòn bẩy" chính sách quan trọng được kỳ vọng sẽ thúc đẩy quá trình này là Nghị định 01/2025/NĐ-CP về kinh doanh, xuất khẩu gạo. Văn bản pháp lý này được xem là nền tảng để sắp xếp lại thị trường, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào chuỗi giá trị và xây dựng thương hiệu một cách bài bản hơn. Quyết tâm của hệ thống chính trị còn được thể hiện qua các hoạt động đối thoại và kết nối trực tiếp. Sự kiện Bộ trưởng Bộ Công Thương dự kiến sẽ đối thoại trực tiếp với nông dân vào ngày 1/10 tới đây, tập trung vào các vấn đề kết nối thị trường và phát triển thương hiệu quốc gia, là một minh chứng cho thấy vấn đề thương hiệu nông sản đang được đặt ở vị trí ưu tiên hàng đầu.
Từ bài học của Thái Lan, Việt Nam có thể thấy tầm quan trọng của việc lựa chọn một vài sản phẩm chủ lực, có chất lượng vượt trội để đầu tư xây dựng thành thương hiệu quốc gia, đi kèm với các chiến dịch marketing, quảng bá chuyên nghiệp tại các thị trường trọng điểm. Từ cách làm của Ấn Độ, chúng ta nhận ra sức mạnh của công cụ chính sách trong việc bảo hộ và định giá sản phẩm, tránh tình trạng "được mùa mất giá".
Con đường phía trước vẫn còn nhiều thách thức. Để định vị thành công thương hiệu gạo Việt, cần có sự phối hợp đồng bộ và nhất quán từ chính sách vĩ mô của nhà nước, sự chủ động của các hiệp hội và đặc biệt là sự đầu tư nghiêm túc vào chất lượng, bao bì, câu chuyện sản phẩm của từng doanh nghiệp. Năm 2025 đã cho thấy những quyết tâm và hành động đầu tiên. Duy trì được ngọn lửa này sẽ là yếu tố quyết định để hạt gạo Việt Nam không chỉ được biết đến về số lượng, mà còn được tôn trọng về giá trị và thương hiệu trên trường quốc tế.
 Nâng cao chất lượng giống: Chìa khóa cho thương hiệu gạo Việt |
 Xuất khẩu gạo Việt 8 tháng 2025: Khối lượng tăng, giá trị giảm mạnh |
 Thách thức và cơ hội tái cấu trúc thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam |
