 |
| Có thời điểm sầu riêng tại Đắk Lắk được thương lái chốt mua sớm với giá lên tới 100.000 đồng/kg. |
"Cò" nhảy vào làm giá dân hám lợi bẻ kèo
Hơn một tuần qua, các nhà vườn sầu riêng trên địa bàn huyện Cư M'gar, tỉnh Đắk Lắk diễn ra cảnh tấp nập mua bán, cắt hái sầu riêng. Là một trong những địa phương của tỉnh Đắk Lắk có vùng trồng sầu riêng bước vào thu hoạch sớm nên giới "cò" sầu riêng cũng dạt về hoạt động khá nhộn nhịp.
Giữa trưa 11/8, gia đình anh Nguyễn Đăng Vinh (trú tại xã Ea Kuêh, huyện Cư M'gar) đang tất bật cắt những quả sầu riêng đến kỳ thu hoạch để bán cho thương lái. Anh Vinh cho biết, với hơn 3ha đất canh tác cà phê, gia đình anh trồng xen hơn 100 cây sầu riêng đã cho thu hoạch hơn 3 năm qua. Năm nay, vườn của anh ước tính đạt khoảng hơn 2 tấn quả.
"Khoảng 1 tháng trước, một thương lái chuyên thu mua sầu riêng từ Tây Ninh lên đặt cọc cho gia đình hơn 300 triệu đồng, chốt với giá 65.000 đồng/kg. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, giá sầu riêng đã nhảy lên từ 85.000-90.000 đồng/kg. Thấy họ mua giá cao gia đình cũng thấy tiếc và xót ruột. Tuy nhiên, mình đã đồng ý chốt bán cho người ta từ đầu mùa, lúc trái còn non chưa biết đẹp xấu ra sao nên mình phải thực hiện đúng thỏa thuận. Tuy nhiên, chị thương lái cũng rất tử tế, mua đồng giá từ quả to đến nhỏ với giá 72.000 đồng/kg. Với giá bán này, gia đình cũng thấy lời lắm rồi", Anh Vinh cười nói.
 |
| Gia đình anh Nguyễn Đăng Vinh thu hoạch sầu riêng bán cho thương lái. |
Tuy nhiên, không phải người nông dân nào cũng thật thà, chất phác như anh Vinh. Việc giá sầu riêng liên tiếp tăng chóng mặt chỉ trong một thời gian ngắn đã dẫn đến nhiều nhà vườn sẵn sàng bỏ cọc, bẻ hợp đồng.
Nói về vấn đề này, chị Đặng Thị Yến, một thương lái chuyên thu mua sầu riêng hàng chục năm nay cho hay, chưa có năm nào chị gặp tình cảnh giá cả sầu riêng lại tăng chóng mặt như năm nay. Kéo theo đó, nhiều nhà vườn sẵn sàng bỏ cọc, bẻ hợp đồng khiến người thu mua lâm vào cảnh lao đao.
"Từ 2 tháng trước, mình đã đi rất nhiều nhà vườn, chọn những vườn có cây, quả đẹp để chốt giá, chuẩn bị nguồn hàng xuất khẩu sang Trung Quốc và Campuchia. Lúc đó, giá sầu riêng ở Tây Nguyên đang thấp, mình chốt các vườn với giá 65.000 đồng/kg. Thế nhưng gần đến lúc cắt, nhiều nhà vườn kiếm cớ "bẻ" hợp đồng. Một nhà vườn ở huyện Ea Kar nhận 900 triệu tiền cọc bán khoảng 70 tấn sầu riêng, nếu bên nào vi phạm sẽ đền gấp 3. Thế nhưng, khi có người đến chốt giá 85.000 đồng/kg thì nhà vườn này đã tự ý bẻ cọc nhưng chỉ trả lại 900 triệu đồng tiền cọc cùng đền tiền phá vỡ hợp đồng thêm 900 triệu. Để bù số hàng 70 tấn này, tôi còn chưa biết kiếm đâu ra. Nếu không đủ hàng thì tôi cũng bị phía đối tác bắt đền cọc gấp 3 lần hợp đồng", chị Yến ngán ngẩm.
Còn chị Nguyễn Thị Ân, một chủ vựa thu mua trái cây từ tỉnh Tây Ninh lên mua sầu riêng cũng gặp phải tình cảnh tương tự. "Giữa tháng trước, mình có đến một vườn sầu riêng ở tỉnh Đắk Nông xem. Sau khi xem, mình với chủ vườn thống nhất chốt giá 65.000 đồng/kg, mình đã chuyển hơn 800 triệu đồng đặt cọc. Tuy nhiên, ngày hôm qua, nhà vườn gọi điện báo có người vào mua với giá 85.000 đồng/kg nên sẵn sàng phá vỡ hợp đồng. Không chỉ vậy, khi mình phân tích chấp nhận mua giá cao hơn hợp đồng nhưng người này vẫn không chịu mà còn lớn tiếng thách thức "muốn làm gì thì làm"", chị Ân buồn bã nói.
Hệ lụy đẩy giá sầu riêng kiếm lời gây loạn thị trường
Theo tìm hiểu được biết, một trong những nguyên nhân khiến giá sầu riêng mua tại vườn tăng chóng mặt là do có sự tham gia của nhiều nhóm "cò đất" chuyển sang làm "cò chốt giá sầu riêng". "Nhóm người này chả hiểu gì về sầu riêng, cứ chốt bừa rồi sang tay kiếm lời. Ngoài ra, một số thương lái, "cò" sầu riêng người Trung Quốc, Thái Lai cũng có mặt ngay tại các vùng trồng sầu riêng để trực tiếp thu mua khiến giá bán sầu riêng liên tiếp tăng đột biến", một thương lái cho hay.
Theo tìm hiểu, những ngày gần đây, trên địa bàn các huyện của tỉnh Đắk Lắk cũng như Đắk Nông có vùng trồng sầu riêng đã liên tiếp xuất hiện nhóm người Trung Quốc, Thái Lan đến trực tiếp tận vườn để chốt giá thu mua sầu riêng. Theo đó, những người này thường có 1-2 người phiên dịch kiêm "cò" dẫn đi xem vườn, họ ưng vườn nào là chốt với giá cao hơn từ 5.000-10.000 đồng/kg. "Có thể họ có nguồn tiêu thụ nhưng cũng có thể họ làm vậy để khiến thị trường loạn giá, sau đó quay sang áp đặt giá mua. Người nông dân khi thấy họ mua giá cao thì sẵn sàng bẻ cọc, chấp nhận bán cho họ mặc dù không biết những người này là ai", chị Đặng Thị Yến phân tích.
 |
| Đắk Lắk hiện có khoảng 12.000ha sầu riêng sắp vào vụ thu hoạch. |
Trao đổi thêm về vấn đề này, bà Ngô Tường Vy (Tổng Giám đốc Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Chánh Thu ở huyện Krông Pắk) cho hay, việc nông dân hủy hợp đồng cọc đã làm ảnh hưởng đến uy tín cũng như tình hình kinh tế tài chính của các doanh nghiệp. Doanh nghiệp không thể lấy lý do nông dân bẻ cọc để hủy hợp đồng với đối tác vì sẽ phải bồi thường và cái thiệt hại lớn nhất là uy tín, thương hiệu.
Theo bà Vy, mức giá đã chốt trước đây với người dân từ 60.000 - 65.000 đồng/kg thì người nông dân đã có lãi rất nhiều. Nếu vườn nào có tỷ lệ 90% hàng loại 1 thì có thể mua với giá 80.000 đồng/kg, tỷ lệ vườn 60% hàng loại một thì chỉ có thể mua 65.000 - 70.000 đồng/kg là hợp lý. "Tuy nhiên, nông dân không hiểu vấn đề này mà vẫn cho rằng giá chốt hiện nay là 90.000-95.000 đồng/kg là cho cả vườn dẫn đến hủy cọc. Trái sầu riêng thu hoạch khá đặc thù chỉ trong một thời gian ngắn, nếu họ đặt cọc rồi mà không đến thu mua thì người nông dân cũng sẽ dễ bị thua lỗ, lúc đó không biết bán cho ai", bà Vy phân tích.
Còn ông Lê Anh Trung (Phó Chủ tịch Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk) cho rằng, tình trạng thổi giá hiện nay sẽ tạo nên hệ lụy khiến các chuỗi liên kết sản xuất tiêu thụ bị phá vỡ hoàn toàn. Để tránh tình trạng xung đột lợi ích về sau, Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk khuyến cáo thành viên là người nông dân và hợp tác xã trong việc thực hiện các hợp đồng thương mại. "Khi ký kết hợp đồng cần kiểm tra đánh giá kỹ lưỡng năng lực doanh nghiệp xuất khẩu; cơ sở đóng gói ở đâu, quy mô công xuất như thế nào. Đừng vì cái lợi trước mắt mà giữa các bên làm mất niềm tin với nhau, khó cùng nhau phát triển sau này", ông Trung nói.
Địa phương khẩn trương chấn chỉnh
Để đảm bảo an toàn, hiệu quả vụ sầu riêng, các địa phương của tỉnh Đắk Lắk đang triển khai nhiều giải pháp nhằm đảm bảo an ninh trật tự, giúp người dân và doanh nghiệp yên tâm thu hoạch, phân phối.
Để bảo đảm an ninh trật tự trong mùa thu hoạch sầu riêng, chính quyền địa phương cùng công an các huyện đã xây dựng, triển khai kế hoạch tăng cường công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm trong vụ sầu riêng năm 2023. Đồng thời, kiểm tra kho bãi, công tác phòng cháy chữa cháy; tuần tra, kiểm soát tại các địa bàn trọng điểm, nhất là những rẫy sầu riêng xa nhà dân, giám sát các hoạt động thu mua, tiêu thụ sầu riêng, thành lập tổ hỗ trợ thu hoạch và tiêu thụ sầu riêng.
 |
| Những quả sầu riêng sắp chín được chằng níu bằng dây để phòng bị cắt trộm. |
Thượng tá Nguyễn Trần Tuấn, Trưởng Công an huyện Krông Búk, tỉnh Đắk Lắk cho biết: Chúng tôi tập trung vào công tác tuyên truyền, thông báo các phương thức thủ đoạn liên quan đến an ninh trật tự đối với người dân và chủ vườn. Đảm bảo cho người dân, chủ vườn nhận thức được âm mưu, thủ đoạn, các vấn đề phức tạp liên quan đến mùa sầu riêng. Ví dụ như: chống mất cắp, phòng tránh ngay việc tranh mua, tranh bán, thậm chí là bảo kê, kịp thời thông báo cho cơ quan chức năng để xử lý.
Năm nay, sản lượng sầu riêng toàn tỉnh Đắk Lắk đạt khoảng 220.000 tấn. Ngành nông nghiệp tỉnh đã có văn bản đề nghị UBND cấp huyện chỉ đạo các doanh nghiệp, hợp tác xã, cơ sở kinh doanh có cơ chế thu mua phù hợp với phân hạng quả sầu riêng, không thu mua sầu riêng trộm cắp; liên kết thu mua sản phẩm sầu riêng cho nông dân thông qua hợp đồng kinh tế theo đúng quy định của pháp luật./.
