Ngành điều Việt Nam: Từ "công xưởng gia công" đến khát vọng xây dựng thương hiệu quốc gia

Xây dựng - Quản trị 05/11/2025 10:33 Theo dõi TH&SP trên

10 tháng đầu năm 2025, ngành điều chi 4,01 tỷ USD nhập thô, trong khi kim ngạch xuất khẩu đạt 4,25 tỷ USD. Con số "nghẹt thở" này phơi bày nghịch lý của "vua" xuất khẩu: Mắc kẹt trong vai trò "công xưởng gia công", biên lợi nhuận mỏng. Trước áp lực chi phí và rủi ro phụ thuộc, chế biến sâu và xây dựng thương hiệu quốc gia là mệnh lệnh sống còn.

Hạt điều Việt Nam: Nắm giữ lợi thế giá cao, hướng tới thị trường 4,5 tỉ USD Xuất khẩu hạt điều bứt phá, cán mốc 4,5 tỷ USD Hạt điều Việt Nam vươn tầm, khẳng định vị thế xuất khẩu

10 tháng đầu năm 2025, ngành điều chi 4,01 tỷ USD nhập thô, trong khi kim ngạch xuất khẩu đạt 4,25 tỷ USD.

Nghịch lý biên lợi nhuận mỏng và rủi ro phụ thuộc

Bức tranh tài chính của ngành điều Việt Nam 10 tháng đầu năm 2025 cho thấy rõ nét bản chất gia công. Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Việt Nam đã nhập khẩu 2,6 triệu tấn hạt điều thô với trị giá 4,01 tỷ USD, tăng tới 38,1% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Giá nhập khẩu bình quân vọt lên 1.523 USD mỗi tấn, cao hơn 21%, cho thấy chi phí đầu vào đang leo thang dữ dội.

Ở chiều ngược lại, kim ngạch xuất khẩu nhân điều chỉ đạt khoảng 4,25 tỷ USD, gần như tương đương với chi phí nhập khẩu. Cán cân thương mại mỏng như "lưỡi dao" này cho thấy giá trị gia tăng mà Việt Nam thu được chủ yếu vẫn đến từ khâu bóc tách, chế biến thô và đóng gói. Lợi nhuận ròng của các doanh nghiệp chế biến đang bị bào mòn nghiêm trọng.

Nghịch lý này càng trở nên trầm trọng hơn bởi "rủi ro kép" từ sự phụ thuộc. Thứ nhất là phụ thuộc về nguyên liệu. Bài toán 80-90% hạt điều thô phải nhập khẩu để phục vụ xuất khẩu khiến các doanh nghiệp hoàn toàn bị động trước biến động giá từ các nguồn cung chính như Campuchia, Bờ Biển Ngà, Nigeria và Ghana.

Thứ hai là sự phụ thuộc vào thị trường. Tại Hội nghị Điều quốc tế Việt Nam 2025 (tháng 10/2025), các chuyên gia chỉ rõ thách thức khi thị trường lớn như Hoa Kỳ áp dụng chính sách thuế quan mới, khiến xuất khẩu sang đây sụt giảm mạnh. Như chia sẻ của ông Phạm Văn Công, Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), ngành điều đã phải cấp tốc đa dạng hóa thị trường, tăng cường xuất khẩu sang Trung Quốc để bù đắp.

Đáng buồn hơn, theo một phân tích trên báo Tuổi Trẻ (tháng 10/2025), ngay cả khi chi phí đầu vào tăng, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn đang tự sa vào "cái bẫy" cạnh tranh bằng cách giảm giá bán nhân điều thô. Chiến lược cạnh tranh giá rẻ này khiến ngành điều khó tồn tại bền vững, nhất là khi áp lực cạnh tranh mới xuất hiện. Các quốc gia châu Phi, vốn là vựa nguyên liệu, nay cũng bắt đầu đầu tư vào chế biến sâu, cạnh tranh trực tiếp với sản phẩm của Việt Nam.

Chuyển mình bằng chế biến sâu và hành trình xây dựng thương hiệu quốc gia

Trước áp lực bủa vây, lối thoát duy nhất và tất yếu được Vinacas xác định chính là "đẩy mạnh chế biến sâu" và "xây dựng thương hiệu quốc gia". Khát vọng này đang dần được hiện thực hóa bằng những hành động cụ thể.

Số liệu từ Bộ Kinh tế & Công Thương (tháng 10/2025) cho thấy tín hiệu tích cực khi 9 tháng đầu năm 2025, các sản phẩm hạt điều chế biến sâu (như hạt điều rang tẩm gia vị, hữu cơ, đóng gói cao cấp) đã chiếm khoảng 20% tổng kim ngạch xuất khẩu. Đây không chỉ là giải pháp cải thiện biên lợi nhuận, mà còn là "chìa khóa" để đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe từ các thị trường khó tính như EU hay Trung Quốc về tiêu dùng xanh và truy xuất nguồn gốc.

Hành trình xây dựng thương hiệu quốc gia đang bắt đầu từ chính các địa phương. Tại tỉnh Đồng Nai (theo địa giới sáp nhập mới, bao gồm cả "thủ phủ điều" Bình Phước), chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP) đang được dùng làm bệ phóng để nâng tầm giá trị hạt điều. Theo Báo Đồng Nai (tháng 10/2025), nhiều sản phẩm điều chế biến sâu của tỉnh đã đạt chứng nhận OCOP 5 sao quốc gia, từng bước định vị thương hiệu hạt điều cao cấp của Việt Nam.

Tuy nhiên, thương hiệu không chỉ nằm ở chất lượng sản phẩm. Các doanh nghiệp lớn đang nhận thức rõ tầm quan trọng của phát triển bền vững. Điển hình như OFI Việt Nam, doanh nghiệp vừa được Vinacas vinh danh đầu tháng 11/2025 vì những đóng góp tích cực trong việc thúc đẩy ngành điều phát triển bền vững và các chương trình trách nhiệm xã hội.

Để giải quyết bài toán gốc rễ là giảm phụ thuộc 90% nguyên liệu nhập khẩu, các địa phương cũng đã vào cuộc. Ngay từ tháng 02/2025, tỉnh Bình Phước (nay thuộc tỉnh Đồng Nai) đã công bố kế hoạch phát triển các vùng nguyên liệu điều tập trung theo tiêu chuẩn VietGAP và hữu cơ. Chương trình này tập trung hỗ trợ các hợp tác xã, liên kết với doanh nghiệp để xây dựng chuỗi giá trị bền vững, vừa đảm bảo chất lượng đầu vào cho chế biến sâu, vừa giúp ngành điều chủ động hơn trong cuộc chơi toàn cầu.

Từ một "công xưởng gia công" thô, ngành điều Việt Nam đang nỗ lực chuyển mình. Con đường phía trước còn nhiều thách thức, nhưng việc tập trung vào chế biến sâu, xây dựng thương hiệu OCOP và phát triển vùng nguyên liệu bền vững là những bước đi chiến lược, khẳng định khát vọng định vị lại hạt điều Việt Nam trên bản đồ thương hiệu thế giới.

Ngành điều Việt Nam trước yêu cầu phát triển bền vững toàn cầu

Hạt tiêu, hạt điều Việt Nam khẳng định vị thế “tỷ đô” trên bản đồ nông sản thế giới

Ngọc Anh

Tags:

điều thô xuất khẩu hạt điều

Tin khác

Từ “chốt đơn” đến “chốt niềm tin”: Quản trị thương mại điện tử thời livestream

Thị trường thương mại điện tử Việt Nam đang bùng nổ, đặc biệt với hình thức livestream bán hàng. Tuy nhiên, cùng cơ hội là những lỗ hổng pháp lý cần được lấp đầy. Dự thảo Luật Thương mại điện tử mới hứa hẹn thiết lập trật tự, bảo vệ người tiêu dùng và củng cố niềm tin thị trường.

Từ ưu đãi thuế quan đến ưu thế niềm tin: Hành trình mới của nông sản Việt

Giảm một nửa số cảnh báo từ EU là tín hiệu tích cực cho thấy nông sản Việt đang chuyển mình mạnh mẽ. Từ việc tận dụng ưu đãi thuế quan, ngành nông nghiệp đang hướng tới mục tiêu lớn hơn: xây dựng niềm tin bền vững bằng chất lượng và sự minh bạch.

Định giá lại nông sản Việt: Doanh nghiệp đề xuất xây dựng Sàn giao dịch hàng hóa quốc gia

Tại Diễn đàn “Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam – Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường lắng nghe nông dân nói 2025” sáng 2/11, nhiều doanh nghiệp đã thẳng thắn chỉ ra “điểm nghẽn” của nông sản Việt, từ thị trường, chế biến đến hạ tầng logistics. Nổi bật trong đó là đề xuất thành lập Sàn Giao dịch hàng hóa Quốc gia để định giá đúng, nâng tầm thương hiệu và gia tăng giá trị cho nông sản Việt trên trường quốc tế.

Giới trẻ Hà Nội hào hứng khám phá cơ hội học tập tại "Tuần lễ Giáo dục châu Âu 2025"

Sau điểm khởi đầu sôi động tại TP. Hồ Chí Minh, sáng ngày 02/11/2025, Tuần lễ Giáo dục Châu Âu 2025 tiếp tục hành trình tại Hà Nội với sự kiện Ngày hội Giáo dục Châu Âu, thu hút hàng nghìn các bạn trẻ tham dự, mở ra không gian trải nghiệm và tìm hiểu về chương trình đào tạo, học bổng cũng như cơ hội nghiên cứu các lĩnh vực tại nhiều quốc gia châu Âu.

Nông sản Việt và hành trình “ghi dấu” tại thị trường EU

Cơ hội mở ra từ EVFTA và UKVFTA, nông sản Việt đang từng bước khẳng định vị thế tại châu Âu. Song để duy trì đà tăng trưởng và xây dựng thương hiệu bền vững, doanh nghiệp cần đồng hành cùng nông dân, đẩy mạnh chế biến sâu, đáp ứng chuẩn mực an toàn thực phẩm quốc tế.

Cuộc đua sàn thương mại điện tử: Ai nắm giữ niềm tin khách hàng?

Thương mại điện tử Việt Nam bùng nổ, mở ra cơ hội lớn nhưng cũng đẩy rủi ro chất lượng, hàng giả, cạnh tranh không công bằng. Nâng cao kiểm soát chất lượng và năng lực phòng vệ trở thành chìa khóa bảo vệ người tiêu dùng và uy tín doanh nghiệp.

Chìa khóa vàng mở lối cho hợp tác xã nông nghiệp phát triển

Chuyển đổi số đang trở thành đòn bẩy quan trọng giúp các hợp tác xã nông nghiệp tối ưu năng suất, nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường xuất khẩu, hướng tới phát triển bền vững và hội nhập toàn cầu.

Sầu riêng Việt Nam vươn ra thế giới: Quản trị thông minh để không bị động

Ngành hàng sầu riêng Việt Nam đang trên đà mở rộng xuất khẩu, nhưng những vụ ùn ứ và rủi ro liên quan đến tiêu chuẩn SPS tại châu Âu cho thấy rằng quản trị thông minh, chuỗi giá trị bền vững và tuân thủ kỹ thuật là yếu tố then chốt để không bị động.

Hải quan tập trung nguồn lực lấy ý kiến hoàn thiện Đề án mô hình thông quan tập trung

Nhằm hoàn thiện dự thảo, Cục Hải quan vừa có công văn gửi các chi cục hải quan khu vực tập trung nguồn lực tổ chức tham gia ý kiến hoàn thiện xây dựng đề án mô hình thông quan tập trung đảm bảo chất lượng, thời gian theo chỉ đạo của Bộ Tài chính.

Giải mã “DNA xuất xứ” – Hộ chiếu chiến lược mới của hàng Việt

Từ thủ tục hành chính thuần túy, quy tắc xuất xứ (C/O) nay trở thành “DNA chiến lược” giúp hàng Việt khẳng định vị thế toàn cầu, tận dụng ưu đãi từ 16 Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) và định hình giá trị thương hiệu quốc gia trong chuỗi cung ứng hiện đại.

Tiêu chuẩn xanh – "chìa khóa" giúp hàng Việt thâm nhập thị trường Anh

Trong bối cảnh thị trường Anh ngày càng siết chặt các tiêu chuẩn xanh, doanh nghiệp Việt cần coi phát triển bền vững như “giấy thông hành” để xuất khẩu thành công và khẳng định thương hiệu tại thị trường cao cấp này.

Bao bì - "Tấm hộ chiếu" mới giúp hàng Việt chinh phục thị trường Hoa Kỳ

Để chinh phục thị trường Hoa Kỳ, hàng Việt không chỉ cần chất lượng mà còn cần một 'tấm hộ chiếu' đặc biệt: đó chính là bao bì và thương hiệu. Tại hội thảo “Bao bì và thương hiệu xuất khẩu 2025”, các chuyên gia đã chỉ rõ đầu tư vào bao bì xanh, minh bạch thông tin và xây dựng câu chuyện thương hiệu là con đường tất yếu để doanh nghiệp Việt thành công và gia tăng giá trị sản phẩm trên thị trường khó tính này.

Khẳng định giá trị thương hiệu Việt bằng sức mạnh bản sắc văn hóa

Hội chợ Mùa Thu 2025 không chỉ là một sự kiện xúc tiến thương mại quy mô lớn do Bộ Công Thương chủ trì, mà qua lăng kính của nghệ nhân Đào Đức Hiếu, nó còn là một "điểm giao thoa" hội tụ khát vọng của hàng nghìn doanh nghiệp. Họ không chỉ mang đến sản phẩm đạt chuẩn quốc tế mà còn mang theo những "câu chuyện văn hóa" độc đáo. Đây là biểu hiện rõ nét cho một bước tiến lớn, khi doanh nghiệp Việt chủ động "thức giấc", mang khát vọng xuất khẩu giá trị và khẳng định bản sắc dân tộc.

Tuần lễ Giáo dục Châu Âu 2025: Tri thức là nguồn năng lượng cho sự đổi mới và phát triển bền vững

Tiếp nối thành công của năm 2024 với gần 5.000 lượt đăng ký tham dự, Tuần lễ Giáo dục châu Âu 2025 trở lại từ 1 - 3/11/2025, tiếp tục khẳng định sức hút của châu Âu như một điểm đến học tập và nghiên cứu hàng đầu đối với sinh viên Việt Nam.

Mở rộng "đường băng" cho rau quả Việt Nam vào thị trường Đài Loan

Xuất khẩu rau quả Việt Nam sang Đài Loan phục hồi mạnh mẽ, mở ra cơ hội lớn nhưng đầy thách thức về chất lượng, logistics và năng lực cạnh tranh. Doanh nghiệp cần đổi mới tư duy sản xuất và tiếp cận thị trường bài bản để nắm bắt lợi thế.

Chủ động chuẩn hóa quy trình đánh giá, công nhận sản phẩm: Nền tảng giúp Bắc Ninh đưa sản phẩm OCOP vươn xa

Để tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ thể tham gia Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP), tỉnh Bắc Ninh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp hỗ trợ thiết thực, trong đó nổi bật là việc chuẩn hóa quy trình đánh giá, công nhận sản phẩm. Theo Chi cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn, tỉnh đã tăng cường hỗ trợ về kỹ thuật, tài chính và tư vấn, giúp các đơn vị hoàn thiện quy trình sản xuất, nâng cao tiêu chuẩn chất lượng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Những nỗ lực này tạo nền tảng vững chắc để sản phẩm OCOP Bắc Ninh không ngừng khẳng định thương hiệu, mở rộng thị trường và phát triển bền vững.

Ngành Hải quan đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng AI thực chiến trong quản lý hành chính công vụ

Trước sự bùng nổ của các công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây và tự động hóa quy trình (RPA), công tác hành chính công vụ nói chung, đặc biệt là hoạt động của ngành Hải quan đang bước vào giai đoạn chuyển đổi sâu rộng. Nắm bắt xu thế đó, ngành Hải quan chủ động tăng tốc chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ mới nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Quy tắc xuất xứ – "Tấm hộ chiếu vàng" giúp hàng Việt vươn xa

Trong tiến trình hội nhập sâu rộng, quy tắc xuất xứ không chỉ là rào cản kỹ thuật mà là “tấm hộ chiếu vàng” giúp hàng hóa Việt Nam khẳng định vị thế, tận dụng ưu đãi thuế quan, củng cố niềm tin đối tác và bảo vệ thương hiệu quốc gia trên thị trường quốc tế.

Nâng tầm chế biến sâu, mở lối xuất khẩu tỷ đô cho nông sản Việt

Việt Nam sở hữu nhiều nông sản dẫn đầu thế giới, nhưng phần lớn vẫn xuất khẩu thô. Chế biến sâu chính là chìa khóa để gia tăng giá trị, nâng thu nhập cho nông dân và mở lối tỷ đô cho xuất khẩu nông sản Việt.

Lan tỏa thương hiệu từ giá trị văn hóa và khát vọng vươn xa

Giữa không gian rực rỡ của Hội chợ Mùa Thu 2025, gian hàng trà hoa vàng Quy Hoa gây ấn tượng bởi sắc vàng thanh khiết, mang theo câu chuyện về văn hóa trà Việt và hành trình phát triển bền vững của doanh nghiệp Quảng Ninh. Từ sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia, Quy Hoa đang khẳng định thương hiệu trà hoa vàng không chỉ là tinh hoa núi rừng mà còn là biểu tượng của trách nhiệm xã hội và khát vọng chinh phục thị trường quốc tế.

Đổi mới trong tư duy lãnh đạo, chỉ đạo: Chìa khóa giúp Hải quan khu vực III về đích sớm trong công tác thu ngân sách năm 2025

Với tinh thần đoàn kết, chủ động và sáng tạo trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ, Chi cục Hải quan khu vực III đã về đích sớm trong công tác thu ngân sách năm 2025, hoàn thành chỉ tiêu được giao trước thời hạn 75 ngày. Kết quả này khẳng định hiệu quả của việc đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ đạo và sự nỗ lực không ngừng của toàn thể cán bộ, công chức trong đơn vị.

Chiến lược chinh phục thị trường Halal: Tấm hộ chiếu tỷ đô cho Việt Nam

Thị trường Halal đang mở ra cơ hội xuất khẩu hàng trăm tỷ USD cho Việt Nam. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần nắm vững các tiêu chuẩn SPS, chứng nhận Halal và truy xuất nguồn gốc để biến thách thức thành lợi thế cạnh tranh toàn cầu.

Nông sản Việt vươn xa nhờ dấu chân carbon thấp

Việt Nam đang chuyển hướng sản xuất nông nghiệp từ khối lượng sang chất lượng, chú trọng phát triển sản phẩm giảm phát thải carbon. Nông sản có truy xuất nguồn gốc và minh bạch về môi trường đang giúp doanh nghiệp nâng cao giá trị, mở rộng cơ hội xuất khẩu quốc tế.

Hội chợ Mùa Thu 2025: Nâng tầm thương hiệu Việt bằng sức mạnh của câu chuyện số

Thay vì chỉ trưng bày sản phẩm một cách truyền thống, Hội chợ Mùa Thu 2025 đã tiên phong mở ra một “không gian số” năng động. Đây là nơi các thương hiệu Việt, kết hợp cùng những nhà sáng tạo nội dung (KOLs, KOCs), kể những câu chuyện đầy cảm xúc, biến mỗi sản phẩm thành một trải nghiệm độc đáo và lan tỏa mạnh mẽ giá trị thương hiệu trên các nền tảng mạng xã hội.

Doanh nghiệp dệt may xoay trục, lợi nhuận trở lại đường tăng

Sau giai đoạn giảm tốc đơn hàng, ngành dệt may Việt Nam đã khởi sắc trở lại với doanh thu, lợi nhuận tăng đều trong 9 tháng đầu năm 2025. Tuy nhiên, chi phí đầu vào, thuế đối ứng và áp lực chuỗi cung ứng đang đặt ra yêu cầu mới trong quản trị và tái cấu trúc của các doanh nghiệp.Sau giai đoạn giảm tốc đơn hàng, ngành dệt may Việt Nam đã khởi sắc trở lại với doanh thu, lợi nhuận tăng đều trong 9 tháng đầu năm 2025. Tuy nhiên, chi phí đầu vào, thuế đối ứng và áp lực chuỗi cung ứng đang đặt ra yêu cầu mới trong quản trị và tái cấu trúc của các doanh nghiệp.

Từ xuất khẩu đến nội địa: Bước ngoặt tái định vị của thủy sản Việt

Sau nhiều năm thành công ở thị trường quốc tế, ngành thủy sản Việt Nam đang nhìn lại “sân nhà” như một hướng đi chiến lược. Việc tái định vị thương hiệu trong thị trường nội địa được xem là bước ngoặt giúp doanh nghiệp củng cố chuỗi giá trị, thích ứng biến động và phát triển bền vững.

Ford Việt Nam đổi tên FordPass thành “Ứng dụng Ford”: Bước tiến mới trong hành trình chuyển đổi số toàn cầu

Ford Việt Nam vừa chính thức công bố việc đổi tên ứng dụng FordPass thành “Ứng dụng Ford”, đánh dấu bước phát triển mới trong hành trình chuyển đổi số của hãng nhằm mang đến cho khách hàng trải nghiệm kết nối toàn diện, thống nhất và hiện đại hơn.

Hàng Việt khai thác EVFTA, mở rộng thị trường xuất khẩu

Sau 5 năm thực thi Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA), hàng Việt đã tận dụng ưu đãi thuế quan để mở rộng xuất khẩu sang châu Âu, nâng giá trị sản phẩm và thu hút đầu tư chất lượng cao, củng cố vị thế Việt Nam trong quan hệ thương mại bền vững với EU.

Xây dựng thế hệ 'nông dân số': Từ đồng ruộng lên sàn thương mại điện tử

Trước yêu cầu cấp thiết của nền kinh tế số, tỉnh Bắc Ninh xác định chuyển đổi số là chìa khóa cho sự phát triển nông nghiệp bền vững.

Nông sản Việt bứt phá: Giá trị tăng, xuất khẩu thăng hoa

Nông nghiệp Việt Nam ghi dấu trên bản đồ xuất khẩu toàn cầu, nhưng vẫn tồn tại nghịch lý “được mùa mất giá”. Chìa khóa để bứt phá nằm ở chất lượng, chế biến sâu, thương hiệu và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.

Xem thêm