Sống khỏe: Một số công dụng chữa bệnh từ cây sâm bố chính

Sâm bố chính là loại cây có hình dạng giống cây nhân sâm nhưng công dụng loại hoàn toàn khác. Trong Đông y, sâm bố chính có công dụng chữa các chứng ho, sốt nóng, trong người khô, táo, khát nước, gầy còm...
Sống khỏe: Công dụng tuyệt vời từ cây rau muống Sống khỏe: Bài thuốc ít người biết đến từ cây nhàu Những công dụng tuyệt vời của cây bạc hà đối với sức khỏe
Cây sâm bố chính
Cây sâm bố chính

Cây sâm bố chính còn có tên khác là: Thổ hào sâm, nhân sâm Phú Yên, sâm báo, sâm khu năm. Tên khoa học là Abelmoschus sagittifolius, thuộc họ Cẩm quỳ (Malvaceae) hay còn được gọi là họ dâm bụt hoặc họ bông.

Đặc điểm: Là loại cây thân thảo, có chiều cao khoảng 1m, chủ yếu mọc đứng, đôi khi nó có thể mọc bám vào các cây khác để phát triển.

Lá cây màu xanh, gốc lá hình trái xoan và cuối phiến lá lại có hình dáng tương tự như mũi tên. Bề mặt lá có nhiều lông.

Hoa đơn có 5 cánh, màu hồng phớt vàng hay đỏ. Hoa mọc ở kẽ lá và có đường kính khoảng 8cm. Cuống hoa dài, đầu trên hơi phình ra, bên ngoài phủ lông cứng.

Quả hình trứng, một đầu nhọn, chia làm 5 múi, bên ngoài phủ lông. Quả non màu xanh, khi chín sẽ chuyển sang màu nâu và nứt ra thành 5 mảnh rõ ràng.

Hạt trong quả chứa nhiều hạt nhỏ màu nâu, hình dáng tương đối giống quả thận.

Phân bố: Sâm bố chính là cây bản địa của Việt Nam. Cách đây khoảng 300 năm, thảo dược này đã được tìm thấy ở huyện Bố Trạch (Quảng Bình) theo dạng mọc hoang.

Ngày nay, với nhiều lợi ích được phát hiện, sâm bố chính được trồng rộng rãi để làm thuốc. Nhiều nhất là ở các tỉnh Nam Trung Bộ và khu vực Tây Nguyên như Phú Yên, Gia Lai, Bình Định...

Bộ phận dùng: Rễ sâm bố chính là bộ phận được dùng để bào chế thuốc. Rễ có hình dáng bên ngoài giống nhân sâm, màu vàng nhạt hoặc trắng. Đường kính trung bình của rễ dao động từ 1,5 – 2cm.

Thu hái – sơ chế: Rễ sâm bố chính thường được thu hoạch vào mùa đông. Tùy theo nhu cầu dùng tươi hay khô mà có cách sơ chế khác nhau:

Sâm tươi: Sau khi đào về, rễ được rửa sạch đất cát, cắt bỏ hết rể con xung quanh, ngâm với nước vo gạo rồi để qua một đêm. Vớt ra cho ráo nước trước khi đem ngâm với rượu trên 40 độ hoặc sắc uống.

Sâm khô: Sau bước ngâm nước vo gạo thì thái mỏng hoặc để nguyên cả củ đồ chín. Phơi hoặc sấy khô.

Bảo quản: Bảo quản dược liệu nơi khô ráo, tránh để bị ẩm mốc.

Sống khỏe: Một số công dụng chữa bệnh từ cây sâm bố chính
Rễ sâm bố chính là bộ phận được dùng để bào chế thuốc

Một số công dụng của sâm bố chính: Sâm bố chính có công dụng hỗ trợ bổ tỳ vị, thanh nhiệt, dưỡng ẩm, bổ máu, nhuận phế, trợ tiêu hóa, sinh tân dịch, mỏi lưng, động kinh, tiêu hóa trì trệ, suy giảm sinh lý…

Theo y học hiện đại: Thí nghiệm trên chuột nhắt trắng cho thấy, cao cồn sâm bố chính khi được sử dụng theo đường uống hoặc đường tiêm phúc mạc có thể làm giảm khả năng hoạt động tự nhiên của loài động vật này.

Ngoài ra, cao sâm bố chính còn làm tăng tác dụng gây ngủ của thuốc barbituric, kéo dài giấc ngủ. Đồng thời chống co giật ở chuột khi được cho sử dụng pentetrazol.

Những thử nghiệm trên cho thấy sâm bố chính có thể giúp an thần và ức chế hoạt động của hệ thần kinh trung ương.

Độc tính: Sâm bố chính không có độc, tuy nhiên, dược liệu này có thể gây dị ứng nếu không hợp cơ địa.

Trường hợp bị dị ứng với sâm, bạn có thể gặp một số triệu chứng như: Da nóng đỏ, nổi mề đay, ngứa da, biểu hiện dị ứng nặng: Sưng môi, lưỡi họng, khó thở, thở khò khè, giảm huyết áp, mạch đập nhanh…

Một số bài thuốc từ cây sâm bố chính

Chữa sốt nóng, khát nước, ra mồ hôi: Dùng sâm bố chính 20g, thục địa 30g, nhục quế 3g. Sắc uống mỗi ngày 1 tháng.

Dùng làm huốc bổ khí huyết: Dùng sâm bố chính 30g, hoài sơn, đương quy, ý dĩ sao, mỗi vị 15g, hồi đầu 12g. Làm thành viên với mật ong hoặc keo mạch nha, dùng mỗi ngày 15 - 20g.

Trẻ em gầy còm xanh xao, hay đi lỏng, lỵ kéo dài: Sâm bố chính sao chín 25%, hoài sơn sao chín 30%, ý dĩ sao chín 20%, hạt sen sao chín 15%, bạch chỉ sao chín 10%. Các vị đem tán nhỏ, rây bột mịn, cho uống với nước đường hoặc trộn với đường đun chảy. Trẻ em trên 10 tuổi, ngày dùng 4 - 10g.

Sống khỏe: Một số công dụng chữa bệnh từ cây sâm bố chính
Sâm bố chính giúp giảm tình trạng xanh xao, hay đi lỏng, lỵ kéo dài...

Chữa bài tiết, tiêu hóa bị ngưng trệ: Dùng sâm bố chính 20g, trầm hương 4g, bạch truật (tẩm sữa sao) 40g, đem trầm hương mài riêng. Sắc sâm bố chính với bạch truật rồi trộn trầm hương vào, dùng hết trong ngày.

Dùng cho bệnh nhân hen khi lên cơn: Dùng đậu đen 500g, sâm bố chính 200g, củ đinh lăng, ngải cứu mỗi thứ 200g và một ít mật ong, đem tán nhỏ và làm hoàn. Ngày dùng 24g, nên chia thành 2 lần dùng.

Hỗ trợ điều trị thiếu máu, mất ngủ, mệt mỏi: Dùng hoàng tinh chế 80g, sâm bố chính 120g, thỏ ty tử, tầm gửi cây dâu, quả dâu, hà thủ ô đỏ, đỗ trọng mỗi thứ 40g, ba kích, cao hổ cốt, huyết giác mỗi thứ 20g đem ngâm với 2l rượu trong hai ngày đêm.

Sau đó đem chưng cách thủy, hạ thổ 1 tuần. Mỗi lần dùng 15 – 40ml, ngày dùng 2 lần sau khi ăn. Khi dùng bài thuốc này cần kiêng chất kích thích và đồ tanh.

Chữa mồ hôi nhiều, chân tay quyết lạnh: 20g sâm bố chính, 20g đương quy (tẩm mật rượu sao vàng), 8g chích thảo, 80g hoàng kỳ (tẩm nước phòng phong sao vàng), 12g phục linh (tẩm sữa), 8g lộc nhung (nung nghiền nhỏ) sắc uống hết trong ngày.

Lưu ý khi sử dụng sâm bố chính

Sâm bố chính có tính mát nên khi sử dụng cho bệnh nhân có thể hư hàn, cần phải tẩm với gừng và sao kỹ trước khi dùng;

Mua nguyên liệu có nguồn gốc rõ ràng. Sâm bố chính được trồng tự nhiên trên đất đồi sẽ có chất lượng tốt hơn;

Người có thể trạng hư hàn phải tẩm nước gừng, sao kỹ. Không dùng sâm bố chính chung với lê lô;

Kiêng dùng các chất kích thích trong quá trình dùng sâm bố chính;

Các bài thuốc từ sâm bố chính chỉ cho hiệu quả tốt khi phù hợp cơ địa. Cần kiên trì sử dụng một thời gian để thấy được kết quả;

Cây sâm bố chính có đặc điểm gần giống với cây vông vang nên dễ bị nhầm lẫn. So với sâm bố chính thì cây vông vang lớn hơn, phần lông cũng mọc dài hơn. Ngoài ra, hoa vông vang có màu vàng, trong khi đó hoa bố chính lại màu hồng.

* Những thông tin trong bài viết chỉ có tính chất tham khảo. Khi muốn sử dụng sâm bố chính để chữa bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.

P. Ly

Có thể bạn quan tâm

Cùng chuyên mục

Tin khác

Long não - Cây thuốc đa năng với nhiều ứng dụng trong đời sống

Long não - Cây thuốc đa năng với nhiều ứng dụng trong đời sống

Cây long não có vị cay, tính nóng, có độc. Tác dụng: sát trùng, tiêu viêm, kích thích hoặc dùng dưới dạng thuốc tiêm để hồi tỉnh cơ tim, chữa trụy tim hay suy nhược, hoặc dùng uống để chữa đau bụng, làm giảm lượng phân.
Cải canh: Món ăn ngon và bài thuốc hay

Cải canh: Món ăn ngon và bài thuốc hay

Cải canh thường xuyên có mặt trong các bữa ăn của nhiều gia đình Việt. Tuy nhiên, rau cải xanh, bao gồm cả lá và hạt còn được sử dụng như những vị thuốc trị nhiều bệnh.
Dưa hấu chưng Tết - Vị thuốc quý cho ngày đầu năm mới

Dưa hấu chưng Tết - Vị thuốc quý cho ngày đầu năm mới

Dưa hấu là trái cây phổ biến được nhiều người ưa chuộng cũng là dược liệu quý giải nhiệt mùa hè và nhiều bài thuốc có lợi ích sức khỏe.
Lá sen - Món quà quý giá cho sức khỏe và sắc đẹp

Lá sen - Món quà quý giá cho sức khỏe và sắc đẹp

Từ xa xưa, khi mà khoa học còn chưa phát triển thì Đông y đã sử dụng lá sen để chữa nhiều loại bệnh. Ngày nay, lá sen đã được nghiên cứu để sử dụng chữa nhiều bệnh hơn và hỗ trợ làm đẹp.
Bài thuốc dân gian từ sắn dây trị nhiều bệnh hiệu quả

Bài thuốc dân gian từ sắn dây trị nhiều bệnh hiệu quả

Sắn dây không chỉ là thực phẩm được sử dụng để thanh nhiệt giài khát trong ngày hè mà còn là vị thuốc hay trị nhiều bệnh.
Cây báng - "Món quà" từ thiên nhiên với nhiều lợi ích

Cây báng - "Món quà" từ thiên nhiên với nhiều lợi ích

Cây báng có sức kháng địch tự nhiên và sức sinh trưởng vô cùng mạnh, không cần một loại thuốc sâu hay phân bón nào, cây lên vững chãi, không ngại mưa rừng, không ngại nắng nóng.
Bài thuốc chữa bệnh từ cây sấu

Bài thuốc chữa bệnh từ cây sấu

Sấu không chỉ là món ngon thường có trong bữa cơm gia đình Việt trong những ngày hè mà còn là dược liệu rất tốt trong chữa bệnh.
Cây bàng - Loài cây gắn liền với ký ức tuổi thơ còn có tác dụng chữa bệnh

Cây bàng - Loài cây gắn liền với ký ức tuổi thơ còn có tác dụng chữa bệnh

Cây bàng là một loại cây được sử dụng tạo bóng mát. Ngoài ra, toàn bộ cây báng từ thân, quả, lá đến rễ đều có dược tính và được sử dụng để làm thuốc chữa bệnh.
Giữ gìn sức khỏe ngày Tết với những cây thuốc quanh nhà

Giữ gìn sức khỏe ngày Tết với những cây thuốc quanh nhà

Tết là dịp gia đình sum vầy, là thời điểm mà sức khỏe cần được quan tâm hơn cả, sử dụng cây thuốc quanh nhà là một giải pháp chữa bệnh tiết kiệm và hiệu quả.
Mò hoa trắng - "Cây thuốc quý" mọc hoang quanh nhà

Mò hoa trắng - "Cây thuốc quý" mọc hoang quanh nhà

Cây mò hoa trắng có công dụng hỗ trợ điều trị các vấn đề về phụ khoa cho phụ nữ như rối loạn kinh nguyệt, viêm loét tử cung, điều trị mụn nhọt, viêm mật, vàng da, huyết áp.
Bất ngờ, lá gói bánh chưng cũng là loại dược liệu để chữa bệnh

Bất ngờ, lá gói bánh chưng cũng là loại dược liệu để chữa bệnh

Bên cạnh vai trò làm "chiếc áo" cho bánh chưng, bánh tét ngày Tết, lá dong còn ẩn chứa nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe.
Cây tần bì - Món quà quý giá từ thiên nhiên

Cây tần bì - Món quà quý giá từ thiên nhiên

Gỗ tần bì được yêu thích và sử dụng rất phổ biến trong trang trí và thiết kế, ngoài ra loại cây này còn có thể dùng để chữa bệnh.
Cây cơm cháy - Món quà quý giá từ thiên nhiên

Cây cơm cháy - Món quà quý giá từ thiên nhiên

Cây thuốc mọi còn được gọi là cây cơm cháy, là món quà quý giá từ thiên nhiên cho nhiều tác dụng trong y học, dược liệu cho nhiều bài thuốc.
Cây lưỡi rắn - Loại cỏ mọc hoang với nhiều công dụng chữa bệnh

Cây lưỡi rắn - Loại cỏ mọc hoang với nhiều công dụng chữa bệnh

Cây lưỡi rắn là một loài cây cỏ mọc hoang, bạn có thể nhìn thấy loài cây này khắp nơi ở nước ta, thường được sử dụng để thanh nhiệt, giải độc, điều trị vết thương và cải thiện tình trạng sức khỏe.
Cây lức dây - Loại cỏ mọc hoang với nhiều công dụng chữa bệnh

Cây lức dây - Loại cỏ mọc hoang với nhiều công dụng chữa bệnh

Lức dây là cây thuốc Nam quý trong dân gian Việt Nam, cây này thường mọc hoang dại ở các bãi hoang, các bãi cỏ ven đường, bờ ruộng từ Bắc vào Nam và một số đảo.
Cây bồng bồng - Vị thuốc dân gian chữa hen, ho, viêm đường hô hấp

Cây bồng bồng - Vị thuốc dân gian chữa hen, ho, viêm đường hô hấp

Cây bồng bồng mọc hoang và được trồng nhiều nơi ở nước ta để làm hàng rào hay để lấy lá làm thuốc, có thể hái lá gần như quanh năm.
Cây bằng lăng - Vẻ đẹp thơ mộng và giá trị dược liệu

Cây bằng lăng - Vẻ đẹp thơ mộng và giá trị dược liệu

Cây bằng lăng được biết đến với dáng đẹp, sắc hoa lãng mạn, hầu như không phải chăm sóc, tán rộng, che nắng tốt nên được ưa chuộng trồng làm cây cảnh. Tuy nhiên, nó cũng được sử dụng trong y học.
Cây thầu dầu - Tác dụng và lưu ý khi sử dụng

Cây thầu dầu - Tác dụng và lưu ý khi sử dụng

Thầu dầu là một vị thuốc tốt thường thấy trong dân gian với công dụng nhuận trường, chữa táo bón, thông tiện và nhiều lợi ích khác. Tuy nhiên hạt thầu dầu lại có chứa độc tính nguy hiểm cần phải được loại bỏ trước khi sử dụng.
Cây mận - Loại cây ăn quả có nhiều tác dụng chữa bệnh

Cây mận - Loại cây ăn quả có nhiều tác dụng chữa bệnh

Mận là loại cây ăn quả phổ biến, các bộ phận của cây mận như quả, rễ, vỏ rễ, nhựa, lá, nhân hạt... đều có tác dụng chữa bệnh.
Cây đại kế - Vị thuốc nam trị nhiều bệnh

Cây đại kế - Vị thuốc nam trị nhiều bệnh

Cây đại kế có vị ngọt, đắng, tính mát, vào kinh tâm và can, có tác dụng làm mát máu (lương huyết), cảm máu, tán ứ, tiêu sưng tấy.
Cúc hoa vàng - Lợi ích và lưu ý khi sử dụng

Cúc hoa vàng - Lợi ích và lưu ý khi sử dụng

Cúc hoa vàng có vị đắng cay, tính ôn, vào 3 kinh, phế, can và thận, có tác dụng tán phong thấp, thanh nhiệt, giải độc, làm sáng mắt.
Cây đơn lá đỏ - Vị thuốc quý trong Đông y

Cây đơn lá đỏ - Vị thuốc quý trong Đông y

Cây đơn lá đỏ có tác dụng thanh nhiệt, chỉ thống, khu phong trừ thấp và lợi tiểu. Nhân dân thường dùng lá đơn đỏ để chữa đau nhức xương khớp, tiêu chảy lâu ngày
Cỏ seo gà - Vị thuốc dân gian chữa bệnh hiệu quả

Cỏ seo gà - Vị thuốc dân gian chữa bệnh hiệu quả

Không chỉ là một trong những loại rau và thảo mộc được sử dụng rộng rãi, cây cỏ seo gà còn là loại thảo dược dùng để chữa bệnh.
Bài thuốc Đông y từ cây bòng bong

Bài thuốc Đông y từ cây bòng bong

Cây bòng bong có đặc điểm, công dụng và các bài thuốc chữa bệnh sỏi đường tiểu, sỏi mật, thủy thũng, viêm thận, mụn nhọt sang lở, bỏng da….
Tác dụng trị bệnh của hạ khô thảo

Tác dụng trị bệnh của hạ khô thảo

Hạ khô thảo có vị cay đắng, tính hàn, quy kinh can đởm. Tác dụng minh mục, tiêu ứ, tán uất kết, thanh can hỏa, giải trừ nhiệt độc ở âm hộ và tử cung, chữa loa lịch, tiêu sưng.
Ích mẫu - Vị thuốc quý cho phụ nữ

Ích mẫu - Vị thuốc quý cho phụ nữ

Theo y học cổ truyền , ích mẫu có tác dụng hành huyết thông kinh, lợi thủy tiêu thũng, thanh can nhiệt, ích tinh, giải độc.
Kim tiền thảo - Đặc điểm, công dụng và bài thuốc trị bệnh

Kim tiền thảo - Đặc điểm, công dụng và bài thuốc trị bệnh

Kim tiền thảo là vị thuốc quý giúp trị sỏi thận, sỏi mật, lợi tiểu, bào mòn sỏi, có ít tác dụng phụ nên an toàn khi sử dụng lâu dài.
Xích đồng nam - Vị thuốc quý cho sức khỏe

Xích đồng nam - Vị thuốc quý cho sức khỏe

Xích đồng nam là loài cây bụi mọc hoang ở nhiều nơi, có tác dụng chữa nhiều bệnh như bạch đới khí hư, vàng da, tê thấp, kinh nguyệt không đều…
Cây vọng cách - Rau gia vị, vị thuốc quý

Cây vọng cách - Rau gia vị, vị thuốc quý

Lá cây vọng cách được sử dụng làm rau gia vị trong ẩm thực và dùng để phòng ngừa chữa một số bệnh về gan như gan nhiễm mỡ, viêm gan.
Xem thêm

Thương hiệu nổi bật

eco-parl
cai-lan
vinamil
richy-nho
sun-group
logo-erowindow
partner-bivaco
partner-shb
partner-tan-hoang-minh-group
partner-hdbank
sunshine
partner-vinacomin
partner-viglacera
partner-th
partner-bacabank
partner-danko-group
ttp
doji
nam-cuong
partner-vingroup
phu-dien-2
Phiên bản di động