Não bộ là một cơ quan kỳ diệu, chịu trách nhiệm cho mọi suy nghĩ, cảm xúc và hành động của chúng ta. Tuy nhiên, nó cũng vô cùng nhạy cảm và dễ bị tổn thương bởi các yếu tố đến từ lối sống. Việc duy trì những thói quen xấu trong thời gian dài có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường như suy giảm nhận thức, khó tập trung, "sương mù não" và thậm chí là teo não.
 |
| Việc duy trì những thói quen xấu trong thời gian dài có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường như suy giảm nhận thức, khó tập trung, "sương mù não" và thậm chí là teo não. |
Đáng báo động hơn, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết, chứng sa sút trí tuệ hiện là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 7 trong số tất cả các bệnh. Thêm vào đó, đây là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng khuyết tật và phụ thuộc ở người lớn tuổi trên toàn cầu. Bệnh Alzheimer chiếm từ 60 đến 80% các trường hợp sa sút trí tuệ. Điều này cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa các thói quen hàng ngày và nguy cơ mắc bệnh khi về già.
Việc nhận thức sớm và điều chỉnh kịp thời không chỉ giúp bạn duy trì sự minh mẫn, sắc bén mà còn là một sự đầu tư dài hạn cho một cuộc sống khỏe mạnh và chất lượng.
Một trong những nghiên cứu mới được công bố trên BBC gần đây cho thấy, những thói quen không lành mạnh có ảnh hưởng đến chức năng hoạt động của não. TS Hanneke Joosten – tác giả của nghiên cứu cho biết, những thói quen có hại cho tim cũng không tốt cho não.
Những thói quen tai hại từ lối sống và sinh hoạt
Nhóm thói quen này liên quan trực tiếp đến cách chúng ta ngủ, nghỉ, vận động và xử lý công việc. Chúng có tác động mạnh mẽ đến quá trình phục hồi và hoạt động hiệu quả của các tế bào thần kinh.
Thiếu ngủ triền miên
Giấc ngủ không chỉ là thời gian để cơ thể nghỉ ngơi. Đối với não bộ, đây là giai đoạn "bảo trì" quan trọng. Trong khi ngủ sâu, não sẽ kích hoạt hệ thống tự làm sạch, giúp loại bỏ các độc tố và protein có hại (như beta-amyloid, một tác nhân liên quan đến bệnh Alzheimer) tích tụ trong ngày.
Khi bạn thường xuyên thức khuya hoặc ngủ ít hơn 7-8 tiếng, quá trình này bị gián đoạn. Độc tố không được đào thải, gây hại cho tế bào thần kinh, dẫn đến tình trạng mệt mỏi, đầu óc mụ mẫm, phản ứng chậm chạp và suy giảm trí nhớ.
Lối sống tĩnh tại, lười vận động
Ngồi một chỗ quá lâu làm giảm đáng kể lưu lượng máu và oxy lên não. Theo The Sun, điều này dẫn đến tuần hoàn kém và oxy hóa kém, rối loạn điều hòa hormone và chất dẫn truyền thần kinh, lão hóa nhanh hơn và dễ mắc chứng sa sút trí tuệ.
 |
| Ngồi một chỗ quá lâu làm giảm đáng kể lưu lượng máu và oxy lên não. |
Tình trạng này không chỉ khiến bạn cảm thấy uể oải, thiếu tập trung mà về lâu dài còn có thể làm thay đổi cấu trúc não, đặc biệt là ở vùng hồi hải mã, khu vực then chốt trong việc ghi nhớ. Do đó, Giáo sư Khoa học Thần kinh Hana Burianova khuyên: “Tốt nhất, chúng ta nên đứng lên nửa giờ một lần, mỗi ngày có 30 phút tập thể dục từ nhẹ đến trung bình hoặc 15 phút tập thể dục cường độ cao”.
Căng thẳng (stress) kéo dài
Khi đối mặt với áp lực, cơ thể sẽ tiết ra cortisol - hormone căng thẳng. Khi căng thẳng trở thành mãn tính, lượng cortisol dư thừa sẽ gây tổn thương trực tiếp đến vùng hồi hải mã, làm suy yếu khả năng hình thành ký ức mới. Stress kéo dài còn phá vỡ sự cân bằng của các chất dẫn truyền thần kinh, là nguyên nhân sâu xa dẫn đến lo âu, trầm cảm.
Đa nhiệm (Multitasking) thường xuyên
Nhiều người tự hào về khả năng làm nhiều việc cùng lúc, nhưng thực tế não bộ không được thiết kế để hoạt động theo cách đó. Khi bạn "đa nhiệm", não chỉ đơn giản là chuyển đổi qua lại giữa các công việc với tốc độ rất nhanh. Sự chuyển đổi liên tục này tiêu tốn rất nhiều năng lượng, gây mệt mỏi tinh thần, làm giảm hiệu suất và suy yếu khả năng tập trung sâu.
Thiếu tương tác xã hội
Sự cô đơn, thiếu kết nối thực sự với người khác có thể dẫn đến trầm cảm và làm tăng nguy cơ suy giảm nhận thức. Giao tiếp xã hội, trò chuyện và tham gia các hoạt động cộng đồng giúp kích thích não bộ, giữ cho các đường dẫn thần kinh luôn hoạt động và là một liều thuốc tinh thần quý giá.
Tác động tiêu cực từ dinh dưỡng và môi trường
Những gì chúng ta ăn, uống và tiếp xúc hàng ngày cũng có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của "trung tâm chỉ huy".
Chế độ ăn nhiều đường và thực phẩm chế biến sẵn
 |
| Đường được xem là "kẻ thù" của não bộ. |
Đường được xem là "kẻ thù" của não bộ. Chế độ ăn nhiều đường có thể dẫn đến tình trạng kháng insulin, gây viêm và stress oxy hóa, tất cả đều gây hại cho tế bào não. Nó làm suy giảm chức năng của vùng hồi hải mã, ảnh hưởng đến trí nhớ và khả năng học tập.
Bỏ bữa sáng
Bữa sáng cung cấp năng lượng và glucose cần thiết cho não bộ hoạt động. Việc bỏ bữa sáng khiến não rơi vào tình trạng "đói năng lượng", dẫn đến hạ đường huyết, làm bạn mất tập trung và giảm hiệu quả làm việc.
Hút thuốc lá
Hút thuốc lá không chỉ gây hại cho phổi mà còn có thể làm teo não. Các chất độc trong thuốc lá làm hẹp các mạch máu, giảm lượng oxy và dưỡng chất cung cấp cho não, từ đó làm suy giảm trí nhớ nghiêm trọng và tăng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ.
Nghe nhạc với âm lượng quá lớn
Sử dụng tai nghe ở mức âm lượng lớn trong thời gian dài có thể gây tổn thương thính giác. Khi thính giác suy giảm, não bộ phải làm việc vất vả hơn để xử lý âm thanh, khiến cho các nguồn lực dành cho trí nhớ và các chức năng nhận thức khác bị suy giảm.
Không uống đủ nước
Khoảng 75% bộ não là nước. Tình trạng mất nước, dù chỉ ở mức độ nhẹ, cũng có thể gây co rút mô não, làm suy giảm trí nhớ ngắn hạn, khả năng tập trung và ảnh hưởng đến tâm trạng.
Bảo vệ não bộ không phải là một nhiệm vụ quá phức tạp. Nó bắt đầu từ việc nhận diện và thay đổi những thói quen nhỏ hàng ngày. Hãy ưu tiên giấc ngủ chất lượng, tăng cường vận động, xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh, quản lý căng thẳng và nuôi dưỡng các mối quan hệ xã hội. Bằng cách loại bỏ những "kẻ thù giấu mặt" này, bạn đang trao cho bộ não của mình món quà quý giá nhất: cơ hội để hoạt động minh mẫn, khỏe mạnh và sắc bén trong nhiều năm tới.
 Nhịn ăn sáng – sai lầm nguy hiểm với người tiểu đường |
 Vì sao không nên tắm ngay sau bữa ăn? |
 Cá và tôm – “lựa chọn vàng” cho thực đơn giữ dáng khoa học |
