Bệnh đái tháo đường, hay tiểu đường, là một bệnh lý mạn tính đòi hỏi người bệnh phải tuân thủ một chế độ ăn uống và sinh hoạt nghiêm ngặt để kiểm soát nồng độ đường trong máu. Trong đó, việc duy trì các bữa ăn đều đặn đóng vai trò then chốt.
Tuy nhiên, vì nhiều lý do khác nhau, không ít người bệnh đã xem nhẹ và bỏ qua bữa sáng. Đây là một quyết định có thể gây ra những hệ lụy sức khỏe khôn lường hơn họ tưởng.
 |
| Bữa sáng giúp người bệnh tiểu đường ổn định đường huyết và duy trì năng lượng cho cả ngày. |
Cơ thể chúng ta sau một đêm dài không được nạp năng lượng, nồng độ đường trong máu thường ở mức thấp. Bữa sáng có nhiệm vụ cung cấp năng lượng cần thiết để khởi động quá trình trao đổi chất và ổn định đường huyết. Đối với người bệnh tiểu đường, đặc biệt là những người đang dùng thuốc hoặc tiêm insulin, cơ chế này đã bị suy yếu.
Việc bỏ bữa sáng sẽ tạo ra một cú sốc đối với cơ thể, khởi đầu cho một chuỗi các phản ứng sinh hóa bất lợi, khiến việc kiểm soát bệnh trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
Vì sao nhịn ăn sáng là 'kẻ thù' của người bệnh tiểu đường?
Theo ThS.BS Hồ Khải Hoàn, Phó Trưởng khoa Đái tháo đường - Bệnh viện Nội tiết Trung ương, buổi sáng là thời điểm cơ thể tiết ra nhiều nhất hormone insulin. Do đó, bữa sáng cho người đái tháo đường rất quan trọng.
Bác sĩ Hoàn giải thích thêm, ăn sáng có thể cung cấp đủ năng lượng cho hoạt động thể chất, đồng thời giúp kiểm soát cơn đói, tránh ăn quá nhiều vào các thời điểm khác trong ngày. Điều này giúp giữ lượng đường trong máu ổn định suốt buổi sáng và thậm chí cả ngày.
Việc bỏ bữa sáng tác động tiêu cực đến cơ thể người bệnh theo nhiều cách, từ rối loạn tức thời đến nguy cơ biến chứng lâu dài.
Gây rối loạn đường huyết nghiêm trọng
Khi nhịn ăn sáng, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách giải phóng các hormone như cortisol và glucagon để kích thích gan sản xuất glucose. Điều này khiến nồng độ đường trong máu vào buổi sáng đã cao lại càng cao hơn.
Nguy hiểm hơn, việc bỏ bữa sáng khiến người bệnh có xu hướng ăn nhiều hơn để "bù đắp" vào bữa trưa và bữa tối. Thực tế, một nghiên cứu đăng trên Journal of Nutrition cho thấy, người mắc tiểu đường type 2 bỏ bữa sáng thường có mức đường huyết sau bữa trưa và bữa tối cao hơn, so với khi họ ăn sáng đầy đủ.
Vòng luẩn quẩn này không chỉ khiến đường huyết biến động mạnh mà còn làm tăng nguy cơ biến chứng tim mạch, tổn thương thận và mắt.
Làm gia tăng tình trạng kháng insulin
Kháng insulin là tình trạng các tế bào của cơ thể không phản ứng hiệu quả với insulin, khiến đường không thể đi vào tế bào để tạo năng lượng.
 |
| Bữa sáng “vàng” cho người tiểu đường cần đủ carbohydrate phức hợp, protein chất lượng cao và chất béo lành mạnh. |
Lý giải sâu hơn về cơ chế này, BS.CKII Trần Thùy Ngân, Đơn vị Nội tiết - Đái tháo đường Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7, cho biết: "Bỏ bữa sáng làm cho lượng đường trong máu xuống thấp và dư thừa lượng insulin tiết ra. Lâu dần tế bào beta của tuyến tụy bị suy giảm chức năng. Từ đó, mức độ kháng insulin ở người tiểu đường type 2 tăng lên, gây rối loạn dung nạp glucose hay rối loạn đường huyết."
Dẫn đến nguy cơ hạ đường huyết và tăng cân
Đối với những bệnh nhân đang tiêm insulin hoặc dùng thuốc hạ đường huyết, việc nhịn ăn sáng đặc biệt nguy hiểm vì có thể gây hạ đường huyết đột ngột với các triệu chứng như run rẩy, vã mồ hôi, chóng mặt, thậm chí hôn mê.
Bên cạnh đó, thói quen này còn kích thích cảm giác thèm ăn. Theo chuyên gia dinh dưỡng Caroline Thomason, nhà giáo dục về bệnh tiểu đường tại Mỹ: "Bỏ bữa sáng dễ dẫn đến cảm giác đói vào cuối ngày và dẫn tới ăn quá nhiều carbohydrate." Điều này không chỉ gây khó khăn cho việc kiểm soát đường huyết mà còn là nguyên nhân gây tăng cân, béo phì.
Xây dựng bữa sáng cho người tiểu đường
Một bữa sáng lý tưởng cho người bệnh tiểu đường không chỉ giúp ổn định đường huyết mà còn cung cấp đủ năng lượng và dưỡng chất cho cả buổi sáng.
Để làm được điều đó, người bệnh cần tuân thủ nguyên tắc cốt lõi là cân bằng các nhóm chất dinh dưỡng, bao gồm: carbohydrate phức hợp (giàu chất xơ), protein chất lượng cao và chất béo lành mạnh. Một bữa ăn như vậy sẽ giúp làm chậm quá trình hấp thụ đường vào máu và tạo cảm giác no lâu. Thời điểm ăn sáng tốt nhất là trong vòng 1-2 giờ sau khi thức dậy.
Dưới đây là những nhóm thực phẩm nên được ưu tiên
Carbohydrate phức hợp: Yến mạch nguyên hạt, gạo lứt, bánh mì nguyên cám, khoai lang.
Protein chất lượng cao: Trứng, sữa chua Hy Lạp không đường, các loại đậu, phô mai ít béo.
Chất béo lành mạnh: Quả bơ, các loại hạt (hạnh nhân, óc chó), hạt chia, dầu ô liu.
Rau xanh và trái cây ít ngọt: Rau bina, dưa chuột, các loại quả mọng (dâu tây, việt quất).
Một vài gợi ý thực đơn bữa sáng thân thiện
Cháo yến mạch nấu chậm: Nấu yến mạch với nước hoặc sữa không đường, thêm quả mọng và các loại hạt.
Trứng ốp la và bánh mì nguyên cám: 1-2 quả trứng ăn kèm một lát bánh mì nướng nguyên cám, vài lát bơ và rau xanh.
Sữa chua Hy Lạp và các loại hạt: Một hộp sữa chua Hy Lạp không đường trộn với các loại hạt và dâu tây cắt nhỏ.
Tóm lại, bữa sáng không phải là bữa ăn có thể tùy tiện bỏ qua. Duy trì một bữa sáng đều đặn, khoa học chính là một trong những "viên gạch" vững chắc nhất để xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả, giúp người bệnh kiểm soát tốt đường huyết và sống vui khỏe mỗi ngày.
 Rau củ có tinh bột: Ăn sao cho đúng? |
 Người tiểu đường có nên ăn xoài? |
 Người tiểu đường có nên ăn dưa muối? |
