| Hội chợ Đồng bằng Bắc Bộ 2025: "Sân khấu lớn" cho sản phẩm OCOP và đặc sản vùng miền OCOP bùng nổ nhờ sức mạnh livestream Sợi miến dong "vàng ròng" và hành trình xây dựng thương hiệu OCOP 5 sao |
 |
| Sản phẩm OCOP ngày càng nâng cao, khẳng định chất lượng trên thị trường trong nước và quốc tế. |
Thách thức trong quản lý và phân phối OCOP
Giai đoạn 2021–2025, Chương trình OCOP đã đạt được những kết quả ấn tượng với 17.316 sản phẩm từ 3 sao trở lên, tăng 12.838 sản phẩm so với năm 2020, cùng với 9.345 chủ thể tham gia, trong đó có 3.075 hợp tác xã đã chuyển đổi theo hướng chuyên nghiệp. Đặc biệt, 126 sản phẩm OCOP 5 sao được lựa chọn làm quà tặng tại các hội nghị quan trọng và chuyến công tác nước ngoài của lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Hệ thống phân phối cũng mở rộng mạnh mẽ với hơn 674 điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP, tăng 4,5 lần so với năm 2020, đồng thời xuất hiện trên các nền tảng thương mại điện tử uy tín như Voso, Lazada, Vnpost và TikTok.
Tuy nhiên, theo Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và Môi trường, việc ứng dụng công nghệ số trong sản xuất, quản lý chất lượng và xây dựng thương hiệu vẫn còn manh mún, thiếu đồng bộ. Nhiều chủ thể OCOP, đặc biệt là hợp tác xã có quy mô nhỏ, còn hạn chế về năng lực quản trị, dẫn đến khó khăn khi liên kết với doanh nghiệp phân phối hoặc tham gia các kênh phân phối hiện đại. Ông Ngô Trường Sơn, Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương, nhận định: "Nhiều chủ thể OCOP còn yếu về năng lực quản trị và phát triển thị trường. Quy mô sản xuất còn nhỏ, dẫn đến khó thích ứng với yêu cầu của thị trường."
Sở hữu trí tuệ là yếu tố quan trọng, nhưng nhiều sản phẩm dù đã được bảo hộ vẫn chưa khai thác hiệu quả thương mại, chủ yếu do kỹ năng tổ chức sản xuất và marketing còn hạn chế. Đại diện Cục Sở hữu trí tuệ cho biết, các sản phẩm OCOP chưa khai thác đúng tiềm năng thương mại quốc tế, dù đã có 146 chỉ dẫn địa lý được bảo hộ tính đến tháng 9/2025. Bên cạnh đó, năng lực quản lý, xây dựng thương hiệu, phát triển vùng nguyên liệu đạt chuẩn, cũng như khả năng tiếp cận vốn và công nghệ số vẫn là bài toán khó. Bà Nguyễn Thị Hoài Linh, Phó Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, cho biết nhiều hợp tác xã cần hỗ trợ nguồn vốn, chính sách ưu đãi. Đồng thời, Liên minh sẽ tổ chức Cuộc thi “Hợp tác xã đổi mới sáng tạo”, hỗ trợ 800 Euro cho các ý tưởng ứng dụng khoa học – công nghệ và chuyển đổi số trong sản xuất.
Một số địa phương như Quảng Ninh đã ghi nhận sự phát triển nhanh chóng: từ 40 tổ chức kinh tế ban đầu, nay đã có 180 tổ chức và cơ sở sản xuất với 437 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên. Ông Nguyễn Văn Công, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về giải pháp chuyển đổi số toàn diện, từ sản xuất đến quản lý chất lượng, liên kết tiêu thụ và phát triển chuỗi giá trị. Những thách thức này cho thấy, mặc dù OCOP đã đạt nhiều kết quả nổi bật, nhưng vẫn cần hệ thống chuyển đổi số và quản trị chuyên nghiệp để nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.
Chuyển đổi số thúc đẩy OCOP vươn tầm quốc tế
 |
| Việc kết hợp chuyển đổi số, sở hữu trí tuệ và xúc tiến thương mại số sẽ giúp các sản phẩm OCOP khai thác tối đa tiềm năng, mở rộng thị trường và nâng cao giá trị cho người nông dân. |
Nhận diện những thách thức, Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định chuyển đổi số là giải pháp cốt lõi để tạo bước đột phá cho sản phẩm OCOP. Bộ trưởng Phùng Đức Thắng cho biết, giai đoạn 2026–2030 sẽ ứng dụng khoa học – công nghệ, xây dựng hệ thống dữ liệu quốc gia OCOP, đảm bảo truy xuất nguồn gốc minh bạch, đồng thời đưa các sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử uy tín. Bộ cũng nghiên cứu Nghị định riêng về mô hình OCOP, thể hiện tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết 57-NQ/TW về đổi mới sáng tạo trong khoa học – công nghệ.
Các mô hình thành công đã chứng minh hiệu quả rõ rệt của chuyển đổi số. Ví dụ, vải thiều Lục Ngạn năm 2023 đạt 3.324 tỷ đồng sản xuất, xuất khẩu 2.434 tỷ đồng (96,79 triệu USD), chiếm hơn 60% tổng giá trị sản xuất nhờ quản lý số hóa và bảo hộ chỉ dẫn địa lý tại 8 quốc gia. Tương tự, chè Thái Nguyên nhờ công nhận OCOP và số hóa quản lý, giá trị mỗi hecta tăng gấp nhiều lần. Sản phẩm thêu tay Hải Dương sau khi đạt OCOP và ứng dụng thương mại điện tử, giá trị tăng 2–3 lần, đồng thời được thị trường trong nước và quốc tế biết đến nhiều hơn.
Hà Nội là điển hình kết hợp thành công giữa OCOP, du lịch nông thôn và chuyển đổi số. Thành phố hiện có khoảng 3.500 sản phẩm OCOP, trong đó 9 sản phẩm đạt 5 sao, nhiều sản phẩm xuất khẩu sang Mỹ, Nhật Bản, Đan Mạch, Romania. Các điểm đến du lịch như Green Park (Phù Đổng), làng quê Hồng Vân, làng nghề gốm Bát Tràng đón hàng chục đến hàng trăm nghìn lượt khách mỗi năm, vừa tiêu thụ sản phẩm OCOP vừa tạo việc làm cho người dân. Định hướng giai đoạn tới, các địa phương sẽ tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm, phát triển vùng nguyên liệu, đào tạo nhân lực, khuyến khích sản phẩm hữu cơ, chế biến sâu và thương mại điện tử.
Hà Nội hướng tới xây dựng chuỗi giá trị nông nghiệp – văn hóa – du lịch, tạo ra mô hình du lịch nông thôn hấp dẫn, hiện đại, mang lại lợi ích kinh tế bền vững. Ở góc học thuật, GS.TS Ngô Thị Phương Lan nhấn mạnh, OCOP cần hướng tới sản phẩm đẳng cấp quốc gia (OCOP Premium) và OCOP xuất khẩu đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Việc kết hợp chuyển đổi số, sở hữu trí tuệ và xúc tiến thương mại số sẽ giúp các sản phẩm OCOP khai thác tối đa tiềm năng, mở rộng thị trường và nâng cao giá trị cho người nông dân. Với quyết tâm chính trị cao, lộ trình rõ ràng và sự tham gia của cộng đồng, Chương trình OCOP giai đoạn 2026–2030 hứa hẹn tạo bước đột phá, đưa sản phẩm OCOP vươn ra thế giới, góp phần nâng cao thu nhập bền vững và phát triển kinh tế nông thôn Việt Nam.
