| Ngành gỗ Việt Nam cần chuẩn bị gì trước thay đổi của thị trường xuất khẩu? Ngành gỗ Việt Nam trước bài toán tái cấu trúc và phát triển bền vững ko Ngành gỗ Việt Nam buộc phải minh bạch nguồn gốc |
Ngành gỗ đối mặt áp lực đa chiều
 |
| Doanh nghiệp chế biến gỗ gặp khó trước biến động thị trường, rào cản kỹ thuật và giá nguyên liệu tăng cao. |
Từ đầu năm 2025, ngành gỗ Việt Nam bước vào giai đoạn đầy thử thách khi các thị trường lớn đồng loạt điều chỉnh chính sách thương mại. Tình hình mới không chỉ tác động trực tiếp đến kim ngạch xuất khẩu, mà còn đặt ra áp lực lớn về chiến lược phát triển bền vững cho toàn ngành.
Dẫn đầu trong nhóm nông lâm sản có giá trị xuất khẩu cao, ngành gỗ Việt Nam hiện đã có mặt tại hơn 160 quốc gia và vùng lãnh thổ. Tuy nhiên, một thực tế không thể phủ nhận là gần 50% kim ngạch xuất khẩu vẫn phụ thuộc vào thị trường Mỹ – nơi đang có nhiều thay đổi lớn về chính sách thương mại.
Theo ông Nguyễn Liêm, Chủ tịch Hiệp hội Chế biến gỗ Bình Dương, các điều chỉnh chính sách từ đầu năm 2025 tại nhiều quốc gia, đặc biệt là Mỹ, đã kéo theo tác động sâu rộng. Đáng chú ý là việc Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) mở điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp với mặt hàng gỗ dán Việt Nam, khiến hơn 130 doanh nghiệp rơi vào diện bị điều tra. Đây là cảnh báo rõ ràng về rủi ro “độc canh thị trường” trong một ngành vốn có nhiều tiềm năng toàn cầu.
Không chỉ thị trường Mỹ, các khu vực khó tính khác như Liên minh châu Âu và Nhật Bản cũng đồng loạt siết chặt tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường và truy xuất nguồn gốc. EU triển khai hàng loạt quy định mới như Quy chế sản phẩm không phá rừng (EUDR), Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), và chỉ thị báo cáo phát triển bền vững doanh nghiệp (CSRD). Những yêu cầu này buộc các sản phẩm gỗ phải có nguồn gốc hợp pháp, minh bạch chuỗi cung ứng và quy trình sản xuất bền vững.
Tại Nhật Bản – một trong những đối tác truyền thống – yêu cầu về xuất xứ nguyên liệu ngày càng khắt khe, đồng thời chính sách giá điện mới cũng gây bất lợi cho ngành viên nén gỗ. Ông Huỳnh Quang Thanh, Giám đốc Công ty TNHH Hiệp Long, cho biết: ngành gỗ hiện đang chịu áp lực kép – vừa đối mặt chi phí nguyên liệu nhập khẩu tăng do thiếu cung toàn cầu, vừa gặp khó trong việc mở rộng năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Bên cạnh đó, sự trỗi dậy của các đối thủ như Trung Quốc, Malaysia và Indonesia – vốn có lợi thế về công nghệ và chi phí – tiếp tục tạo sức ép không nhỏ cho doanh nghiệp gỗ Việt. Trong khi các quốc gia này đã đẩy mạnh đầu tư tự động hóa, chuẩn hóa xanh và phát triển thị trường, thì ngành gỗ Việt vẫn còn nhiều điểm nghẽn về tổ chức sản xuất, chứng chỉ bền vững và công nghệ chế biến.
Tái định vị để phát triển xuất khẩu bền vững
 |
| Ngành gỗ nỗ lực nâng chuẩn sản phẩm, mở rộng thị trường mới và chuyển đổi theo hướng xanh bền vững. |
Trước áp lực đa chiều, tái định vị chiến lược không còn là lựa chọn mà là yêu cầu sống còn đối với ngành gỗ Việt Nam. Để giữ đà tăng trưởng và khẳng định vị thế trên bản đồ thương mại toàn cầu, ngành cần chuyển mình toàn diện cả về tư duy và hành động thực tiễn. Theo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, doanh nghiệp nên chủ động mở rộng sang các thị trường mới nổi – nơi nhu cầu tăng nhanh nhưng yêu cầu kỹ thuật chưa quá khắt khe. Các khu vực như Trung Đông, Ấn Độ, châu Phi và Đông Âu được xem là giàu tiềm năng cho các dòng sản phẩm gỗ xây dựng, nội thất và chế biến sâu.
Tại Trung Đông, nhu cầu về nội thất cao cấp cho khách sạn và khu nghỉ dưỡng đang tăng mạnh. Những quốc gia như UAE, Qatar ưa chuộng sản phẩm ngoài trời có thiết kế độc đáo. Đây là cơ hội để doanh nghiệp Việt phát triển dòng sản phẩm chuyên biệt, gia tăng giá trị xuất khẩu. Việc tham gia các hội chợ như Index Dubai, hợp tác với nhà phân phối khu vực và đầu tư chứng chỉ FSC/PEFC sẽ giúp nâng cao uy tín và độ nhận diện thương hiệu.
Tại thị trường Ấn Độ, thương mại điện tử đang mở ra cánh cửa lớn cho các sản phẩm nội thất thông minh, tiết kiệm diện tích. Các nền tảng như Amazon India hay Flipkart là điểm đến lý tưởng cho sản phẩm gỗ Việt có thiết kế linh hoạt. Hơn nữa, đàm phán Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Ấn Độ đang có tiến triển tích cực, có thể giúp giảm thuế nhập khẩu từ 10% xuống còn 5%, tạo lợi thế cạnh tranh đáng kể.
Song song với mở rộng thị trường, đầu tư vào công nghệ chế biến và chuẩn hóa sản phẩm là xu hướng tất yếu. Theo các chuyên gia, đến năm 2030, hơn 80% sản phẩm gỗ xuất khẩu sẽ phải đạt chứng chỉ rừng bền vững và tuân thủ tiêu chuẩn ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị doanh nghiệp). Điều này đòi hỏi ngành phải đẩy mạnh truy xuất nguồn gốc, áp dụng công nghệ hiện đại và xây dựng chuỗi sản xuất minh bạch.
Một giải pháp trung hạn khác là xây dựng chuỗi cung ứng chủ động trong nước. Phát triển vùng nguyên liệu bền vững, tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp, người dân và chính quyền địa phương sẽ giúp giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, đồng thời tăng khả năng chống chịu rủi ro từ biến động quốc tế. Bên cạnh những nỗ lực nội tại, sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp, hiệp hội và các cơ quan chức năng là điều kiện tiên quyết để ngành gỗ vượt qua giai đoạn khó khăn.
Việc Bộ Nông nghiệp và Môi trường làm việc trực tiếp với phía Hoa Kỳ để tháo gỡ vướng mắc trong điều tra thương mại là một bước đi cần thiết. Tuy nhiên, bản thân các doanh nghiệp cũng phải chủ động hoàn thiện hồ sơ pháp lý, minh bạch dữ liệu và sẵn sàng tham gia điều trần nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng. Biến động thị trường là phép thử cho năng lực thích ứng và sức bền chiến lược của ngành gỗ Việt Nam.
Khi các thị trường truyền thống dần khép lại, cánh cửa mới sẽ mở ra cho những doanh nghiệp biết chuyển mình kịp thời, hành động quyết liệt và đầu tư bền vững. Tái định vị không chỉ là chuyển hướng thị trường, mà còn là quá trình ngành gỗ tự khẳng định lại vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu mới – nơi sự minh bạch, bền vững và sáng tạo sẽ là những tiêu chí cốt lõi.
