 |
Đặc điểm của cây atiso đỏ
Atiso đỏ (tên tiếng Anh: Hibiscus) là một giống thực vật quen thuộc với người Việt Nam thường hay được sử dụng để làm thành trà uống. Atiso đỏ còn được gọi là cây bụp giấm, bụp chua, giền chua, cây rau chua, hoa vô thường, lạc thần hoa hoặc đay Nhật, thuộc họ Cẩm Quỳ và có nguồn gốc từ Tây Phi. Hoa astiso đỏ được trồng nhiều nhất là ở Trung Quốc và Thái Lan, nhưng chất lượng tốt nhất là phải kể đến hoa atiso đỏ trồng tại Sudan với số lượng rất ít.
Cây atiso đỏ thường sống được khoảng một năm, chiều cao từ 1,5 - 2m, phân nhánh gần gốc, màu sắc tím nhạt. Lá cây có hình trứng, nguyên, mép lá có răng, hoa thường mọc đơn độc ở nách, gần như không có cuống. Tràng hoa màu vàng hồng hay tía, có khi trắng, quả nang hình trứng, có lông thô mang đài màu đỏ sáng tồn tại bao quanh quả. Cây hibiscus thường ra hoa từ tháng 7 đến tháng 10, khi hoa tàn sẽ lộ ra quả atiso với màu đỏ xung quanh. Mỗi quả atiso lại có những lông dài ở bên ngoài và 1 đài xanh gắn liền với quả.
 |
Cây bụp giấm thường được sử dụng phần đài quả và lá làm rau chua sử dụng thay cho giấm chua. Loại cây này không kén đất nhưng hợp nhất là với đất đồi núi, khí hậu nóng ẩm. Hoa atiso đỏ có chứa nhiều chất dinh dưỡng, đặc biệt là các vitamin C và protein, các chất đóng vai trò như một loại kháng sinh tự nhiên. Trong hạt atiso thì có tới 24% là protein, 7,3% là nước, 13,5% chất xơ. Hàm lượng tinh dầu cũng đạt tới 24%, hàm lượng chất khoáng lên đến 7%.
Tại Việt Nam, cây atiso đỏ thường được trồng làm cảnh hoặc mọc hoang ở nhiều nơi. Người ta thường tận dụng đài hoa và hạt atiso đỏ để nấu nước uống hoặc phơi khô làm trà pha nước uống nhằm sử dụng được lâu hơn. Không chỉ thơm ngon nhờ có vị chua thanh đặc trưng, loài cây này còn có nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe mà có thể bạn chưa biết.
Hiện hoa atiso được bán nhiều ở các chợ tại Lâm Đồng, trang thương mại điện tử hoặc chợ online với giá 40.000 – 70.000 đồng/kg. Chị em nội trợ có thể tìm mua bởi đây là chính vụ, nông dân bắt đầu thu hoạch loại hoa này.
Tác dụng của cây atiso đỏ
Hoa atiso đỏ được sử dụng nhiều trong đời sống bởi có nhiều tác dụng tích cực với sức khỏe. Mỗi bộ phận của cây đều có những tác dụng đặc trưng rất riêng.
Công dụng của đài hoa atiso đỏ
 |
Đối với nhiều loại cây, đài hoa chỉ có tác dụng là bệ đỡ cho bông hoa nhưng riêng đối với hoa atiso đỏ thì khác. Đài hoa không chỉ đơn thuần là bệ đỡ cho bông hoa mà còn được sử dụng làm thuốc với nhiều tác dụng như:
Hạn chế co thắt tử cung: Đài hoa atiso thường được sử dụng để giúp cơ trơn ở tử cung co giãn tốt hơn, hạn chế các cơn đau do co thắt tử cung.
Cải thiện tình trạng khó ngủ: Khi dùng đài hoa atiso làm trà uống sẽ giúp thanh lọc máu và kích thích hoạt động của các cơ quan nội tạng. Các axit hữu cơ còn cải thiện tình trạng mất ngủ, căng thẳng và làm các mạch máu co giãn tốt hơn.
Cải thiện thị lực: Một số nghiên cứu đã chỉ ra nước từ đài hoa atiso đỏ có khả năng cải thiện thị lực, giúp mắt bạn sáng hơn, hạn chế một số bệnh lý về mắt.
Phòng ngừa ung thư: Một số nghiên cứu cho thấy uống trà làm từ đài hoa atiso đỏ có thể hỗ trợ phòng ngừa ung thư, giảm sự hình thành của các gốc tự do - nguyên nhân chính gây ra ung thư.
Giảm nguy cơ bị sỏi thận, lợi tiểu: Trà làm từ đài hoa atiso có tác dụng lợi tiểu, hạn chế nguy cơ gây sỏi thận.
Công dụng của lá atiso
 |
Lợi tiểu: Không chỉ có đài hoa mà cả lá hoa cũng được sử dụng để cải thiện tình trạng bí tiểu.
Làm canh, làm siro: Lá cây atiso đỏ có vị chua thanh mát, có tác dụng nhiệt, giải độc và còn thay thế cho cả giấm. Vì vậy, người ta thường hay sử dụng nó để nấu canh chua thay cho các nguyên liệu quen thuộc như trái dứa, quả me hoặc dùng làm mứt, làm nước siro uống đều rất ngon và bổ dưỡng.
Làm rượu vang: Một số nơi người ta dùng cây atiso để làm rượu vàng. Rượu có vị chua thanh, dịu mát, màu đỏ hấp dẫn, nếu uống chưa quen sẽ cảm thấy hơi chát.
Công dụng của hoa atiso
 |
Điều trị các bệnh về gan: Hoa atiso đỏ có tính mát, có khả năng thanh nhiệt, giải độc. Flavonoid có tác dụng chống độc, làm giảm thương tổn gan, bảo vệ chức năng gan. Chiết xuất atiso đỏ có nhiều tác dụng tích cực cho sức khỏe của gan khi tăng cường hoạt động của các enzym giúp giải độc tố, làm giảm mức độ tổn thương gan và tránh được tình trạng gan bị nhiễm mỡ.
Giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh: Ngoài việc giúp cải thiện tình trạng bí tiểu hoa atiso đỏ còn giúp cả hệ tiêu hóa của bạn khỏe mạnh hơn. Đặc biệt đối với người tiêu hóa kém hay người già, hoa atiso đỏ có tác dụng như một liều thuốc nhuận tràng tự nhiên mà không gây ra tác dụng phụ nào cả.
Làm đẹp da: Gan sạch, tiêu hóa khỏe thì là điều kiện để có làn da đẹp. Hoa atiso giúp bạn chăm sóc da từ sâu bên trong bằng việc cải thiện chức năng gan và hệ tiêu hóa. Với hương vị dịu nhẹ, chua thanh, trà hoa atiso không chỉ là thức uống ngon miệng mà còn có nhiều tác dụng tích cực giúp đào thải hết độc tố trong cơ thể và làm đẹp da.
Giảm dấu hiệu ho, đau rát họng: Bông bụp giấm có tính sát khuẩn, kháng viêm nên có khả năng trị các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp như ho, đau rát cổ họng rất hiệu quả.
Ngăn ngừa nguy cơ bị tăng huyết áp: Atiso đỏ chứa nhiều bioflavonoids, một chất chống oxy hóa ngăn cản quá trình oxy hóa lipoprotein, giúp hạ huyết áp. Thói quen uống trà hoa atiso đỏ mỗi ngày có thể giúp bạn ngăn ngừa cao huyết áp một cách tự nhiên.
Điều trị scorbut: Trà hãm từ hoa atiso khô có khả năng hỗ trợ điều trị bệnh scorbut rất hiệu quả.
Tăng cường đề kháng: Nhiều nghiên cứu cho thấy, chiết xuất từ hoa atiso đỏ có thể chống lại một số loại vi khuẩn, giảm khả năng cơ thể bị nhiễm trùng cũng như tăng cường hệ miễn dịch. Cụ thể, atiso đỏ có thể làm ức chế hoạt động của E. coli - là một chủng vi khuẩn gây ra các dấu hiệu như chuột rút, đầy hơi và tiêu chảy, chống lại chứng cảm lạnh và nhiễm trùng bằng cách bổ sung hàm lượng lớn vitamin C tự nhiên giúp tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể.
Công dụng của đài quả atiso
 |
Ngăn lão hóa cho toàn cơ thể: Trà làm từ đài quả atiso có các chất chống oxy hóa, vitamin C cùng nhiều khoáng chất tạo nên lớp màng ngăn để hạn chế sự tấn công của các gốc tự do, hạn chế được các dấu hiệu lão hóa.
Ổn định mỡ máu cho người mỡ máu cao: Trà đài quả atiso đỏ được biết đến có khả năng làm lượng mỡ và đường trong máu, cũng như huyết áp giảm xuống ngưỡng an toàn. Không chỉ giúp huyết áp ổn định, đài quả atiso đỏ còn giúp giảm các LDL cholesterol - 1 loại cholesterol xấu trong máu, bảo vệ tim mạch của bạn được bảo vệ khỏi bệnh tật.
Đánh bay mỡ thừa, duy trì cân nặng an toàn: Trong đài quả atiso đỏ có chứa chất ức chế enzyme giúp sản xuất amylase để đẩy nhanh quá trình phân hủy tinh bột đường, tránh tích tụ calo thừa trong cơ thể. Bên cạnh đó, trà atiso chứa rất ít calo lại có tác dụng lợi tiểu nên cũng làm giảm lượng nước trong cơ thể, giúp bạn có vóc dáng thon gọn hơn. Sử dụng trà atiso sau bữa ăn sẽ giúp cơ thể bạn đẩy nhanh quá trình trao đổi chất và đốt chất béo nhanh hơn, giảm tình trạng béo phì do tích mỡ.
Nâng cao hệ miễn dịch: Atiso nói chung và trà atiso nói riêng đều có lượng vitamin C dồi dào giúp cải thiện hệ miễn dịch của bạn tốt hơn bao giờ hết.
Một số lưu ý khi sử dụng hoa Atiso đỏ
 |
Atiso đỏ rất tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, khi sử dụng atiso thì bạn cần lưu ý một số điều dưới đây:
Nếu dùng hoa để làm trà, siro hay rượu thì cần chia ra thành nhiều lần uống, không uống một lần quá nhiều lượng hoa này.
Thận trọng khi sử dụng hoa atiso khi đang điều trị với các loại thuốc khá. Atiso sẽ làm giảm nồng độ Diclofenac và giảm công dụng của nhiều loại thuốc khác.
Không dùng quá 2g đài hoa khô cho người lớn 60kg trong mỗi ngày. Dùng quá nhiều có thể gây nên tình trạng ngộ độc cho cơ thể.
Những hoạt chất có lợi sẽ bị mất tác dụng và bị phá hủy nếu chế biến ở nhiệt độ quá cao.
Atiso đỏ đem lại nhiều công dụng nhưng hiệu quả phụ thuộc tùy thuộc vào cơ địa, độ tuổi, thể trạng của từng người. Nếu như bạn muốn dùng atiso để hỗ trợ điều trị bệnh thì nên hỏi ý kiến của bác sĩ nhé.
Cách trồng cây bụp giấm (cây atiso đỏ)
Chuẩn bị dụng cụ trồng và đất trồng
 |
Dụng cụ trồng: Bạn có thể tận dụng bao xi măng, chậu, khay, thùng xốp có sẵn trong nhà hoặc mảnh đất trống trong vườn để trồng cây atiso đỏ (lưu ý: Dưới đáy khay đục lỗ để thoát nước). Ngoài ra còn cần các dụng cụ làm vườn khác như xẻng xúc, bình tưới... Bạn cũng có thể tham khảo thiết bị trồng rau sạch BKFAST (Bộ full dinh dưỡng + xơ dừa) để sử dụng trồng hoa atiso đỏ tại nhà.
Đất trồng: Cây atisô đỏ thích hợp trồng ở đất nhiệt trung bình, hàm lượng hữu cơ 5 - 7%, giữ ẩm và thoát nước tốt. Độ pH thích hợp là 6 - 6,5, độ ẩm trong mùa khô cần lên đến 80% nhưng nếu ẩm độ đất quá cao và kéo dài trong vụ mưa sẽ dễ gây bệnh chết cây con. Bạn có thể mua đất sẵn hoặc tiến hành trộn đất với phân bò hoại mục, phân gà, phân trùn quế, vỏ trấu, xơ dừa, than bùn, mùn hữu cơ… Nên bón lót với vôi rồi phơi ải từ 7 - 10 ngày trước trồng để xử lý các mầm bệnh có trong đất.
Hạt giống: Hạt giống bạn có thể tìm mua ở các cửa hàng bán hạt giống gần nhà. Khi mua chú ý lựa chọn hạt giống chất lượng, có tỉ lệ nảy mầm cao, không chất bảo quản.
Cách trồng cây bụp giấm
 |
Bước 1: Trước khi gieo nếu thời tiết và đất khô, bạn có thể ngâm nước khoảng 2 - 3 tiếng để trưng hạt, giúp nảy mầm tốt hơn.
Bước 2: Gieo thẳng mỗi hốc từ 2 - 3 hạt (mỗi hạt cách nhau 3 - 5cm). Khi cây con mọc cao 20cm, tỉa bớt cây xấu, chỉ để lại một cây tốt (để lại cây có lá xẻ thuỳ nhiều năng suất cao hơn) phủ đất tơi dày 3cm. Sau khi gieo xong tiến hành tưới nước bằng vòi phun nhẹ.
Chăm sóc
Vào mùa khô, ngày tưới nước 2 lần vào lúc sáng sớm và chiều mát cho cây atisô đỏ. Khi bước sang mùa mưa, chú ý tháo nước để tránh tình trạng cây bị ngập úng. Sau khi trồng khoảng 15 - 20 ngày, tiến hành bón lót đợt 1 bằng phân hữu cơ, phân bò, phân dê, phân trùn quế… Cứ khoảng 20 ngày bón 1 đợt. Suốt mùa vụ, tiến hành vun xới từ 2 - 3 lần cho cây. Thường xuyên làm cỏ dại để tránh tình trạng cỏ ăn mất chất dinh dưỡng.
