Dưa hấu chưng Tết - Vị thuốc quý cho ngày đầu năm mới

Đặc điểm của dưa hấu

Dưa hấu còn gọi là dưa đỏ, tây qua, thủy qua, hàn qua, hạ qua... Tên khoa học Citrullus vulgaris Schrad. Thuộc họ Bầu bí - Cucurbitaceae.

Dưa hấu là loài cây thân thảo thuộc họ bầu bí, mọc bò trên mặt đất, lá to cuống dài, có ít lông.

Quả to, thịt trắng, đỏ hay vàng.

Đây là trái cây rất phổ biến, được nhiều người ưa chuộng, chủ yếu dùng làm thức ăn tráng miệng và giải khát trong mùa hè nắng nóng.

Hạt dưa hấu có thể dùng chế biến lấy dầu ăn, làm nhân bánh kẹo, phơi khô để rang ăn trong các dịp lễ, tết, hội hè, cưới xin.

Bộ phận dùng làm thuốc của dưa hấu là thịt quả - tây qua thuỷ, phần cùi trắng - tây qua, lớp vỏ xanh - tây qua bì.

Việc sử dụng các bộ phận của dưa hấu làm thuốc ít được chú ý và thường chỉ có tính chất địa phương, dùng trong phạm vi dân gian. Và Đông y thường dùng dưa hấu vỏ xanh, ruột đỏ được sử dụng làm thuốc.

Thành phần hóa học

Trong dưa hấu có nhiều nước, protein, lipid, carbohydrat; các vitamin A, B1, B2, C; Ca, Fe, Mn, P. Thịt quả còn chứa citrulin và arginin. Hạt chứa protein, dầu và curcubocitrin.

Theo y học cổ truyền

Đông y cho rằng dưa hấu có tính vị ngọt mát, không độc, có tác dụng giải khát, giải nhiệt do trúng nắng hạ áp; sinh tân dịch nên trị được chứng miệng bị khô, tiếng nói khan; ăn thường thì tiểu bớt gắt (tiểu vặt), cầu bớt táo. Dưa hấu có đến 80-90% là nước. Không thể bảo nóng theo hàn, nhiệt vì dưa hấu (tây qua) luôn được các thầy thuốc đông y tín nhiệm để giải nhiệt, lợi tiểu, thải độc, tiêu viêm, trị giun sán, và điều trị cả việc phụ nữ bị hành kinh mà kinh ra quá nhiều…

Theo y học hiện đại

Dưa hấu là một thức giải khát được nhiều người ưa chuộng. Theo một quan điểm của Tây y, có thể hiểu thức ăn nóng là thực phẩm chứa nhiều năng lượng trong một đơn vị khối lượng nhất định. Thức ăn mát là những thực phẩm đem lại ít năng lượng và nhiều nước, chất xơ, muối khoáng và vitamin. Việc một thức ăn được xem là nóng hay mát cũng chỉ có tính tương đối khi so sánh với những thực phẩm khác.

Bài thuốc ứng dụng từ dưa hấu

Viêm phế quản mạn tính

Dưa hấu 1 trái khoảng 3kg, gừng tươi 60g, đường phèn 50g; dưa hấu mở một lỗ cho gừng và đường phèn vào trong, lấy vỏ dưa đậy kín lại, đặt trên rổ, hấp cách thủy 2 giờ, ăn dưa và uống nước cốt chia nhiều lần trong ngày. Mỗi ngày ăn 1 trái, một đợt điều trị là 10 ngày, giữa 2 đợt điều trị nghỉ 3 - 5 ngày.

Cảm sốt, đầu váng, hoa mắt, nhiều mồ hôi

Vỏ xanh trái dưa phơi khô 20g, hoa hoặc cành kim ngân 20g, lá tre 10g, nước 500ml; nấu sôi 15 phút, chia 3 lần uống trong ngày.

Chữa tiểu buốt

Quả dưa hấu 100 g và lá diếp cá 30 g. Quả dưa hấu bỏ vỏ, cả hai vị thuốc đem giã nhỏ ép lấy nước. Mỗi ngày uống 2-3 lần.

Rôm sảy

Vỏ giữa trái dưa hấu tươi xoa vào chỗ rôm sảy.

Chữa tiêu hóa kém

Vỏ quả dưa hấu 30 g, trần bì 10 g, sơn trà 8 g, gừng tươi 4 g. Các vị thuốc đem sao khô, cho vào sắc còn khoảng 150 ml nước thuốc, chia làm 3 lần uống trong ngày.

Chữa rong kinh

Hạt dưa hấu 100 g, ngải cứu 100 g, bẹ móc 100 g. Hạt dưa hấu sao thơm, còn ngải cứu, bẹ móc sao cháy tất cả, tán bột mịn, mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần uống 10 g với nước sôi để nguội.

Lưỡi nóng, khát nước, người hao tổn do nắng nóng mùa hè

Trái dưa hấu chín xẻ ra ép lấy nước uống từ từ; còn có tác dụng giải say rượu. Vỏ giữa trái dưa hấu 30g, hoạt thạch 18g, cam thảo 03g; sắc uống.

Thanh nhiệt giải độc, lợi tiểu, làm hết khát

Thịt tái dưa hấu 1kg, cát cánh 25g, đường phèn 100g, gạo tẻ 100g; dưa hấu xắt lát nhỏ, cát cánh xắt miếng nhỏ như hạt gạo, gạo vo sạch ngâm cho trương lên. Tất cả cho vào nồi, đổ nước vừa đủ rồi ninh nhừ thành cháo; mỗi ngày ăn một vài bát trong những ngày hè nắng nóng.

Tăng huyết áp

Vỏ giữa trái dưa hấu khô 15g, hạt muồng 9g; sắc nước uống hằng ngày thay nước chè. Ăn hạt dưa bỏ vỏ lúc bụng đói, ăn sống hay chín đều được.

Phụ nữ kinh nguyệt quá nhiều

Nhân hạt dưa 9g nghiền vụn uống với nước, uống ngày 2 lần.

Trị sốt cao

Trường hợp bị viêm đường tiết niệu, viêm bàng quang, viêm thận đều có thể dùng nước ép dưa hấu để uống.

Ðau họng, khô cổ

Vỏ dưa hấu (khô) 3 gam, nước 2 bát sắc còn 1 bát, chia làm hai lần uống trong ngày, uống liền nhiều ngày.

Lưu ý khi dùng dưa hấu

Người tỳ vị hư hàn, có bệnh hàn thấp kiêng dùng.

Người huyết áp thấp nên ăn ít.

Mò hoa trắng - "Cây thuốc quý" mọc hoang quanh nhà

Cây bàng - Loài cây gắn liền với ký ức tuổi thơ còn có tác dụng chữa bệnh

Bài thuốc chữa bệnh từ cây sấu