Chuyển đổi số ngành gỗ: Vì sao doanh nghiệp còn dè dặt?

Ngành gỗ Việt Nam có vị thế trên thế giới, nhưng để phát triển bền vững các doanh nghiệp cần chuyển đổi số mạnh mẽ hơn

Ngày 15/12, Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) (Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng) phối hợp với các hội, hiệp hội ngành gỗ tổ chức hội thảo “Chuyển đổi số của doanh nghiệp ngành gỗ: Thực trạng, mức độ sẵn sàng và giải pháp”.

Chuyển đổi số - yếu tố then chốt

Theo báo cáo đánh giá mức độ sẵn sàng chuyển đổi số ngành chế biến gỗ do Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP. Hồ Chí Minh (HAWA) phối hợp với Ban IV thực hiện dưới sự hỗ trợ của Quỹ châu Á tại Việt Nam cho thấy, gần 58% người được hỏi xác nhận rằng công ty họ có chiến lược số; gần 80% người được hỏi xác nhận rằng chuyển đổi số là cốt lõi trong việc triển khai kinh doanh chiến lược của họ trong tương lai; gần 70% người được hỏi xác nhận nhóm lãnh đạo của họ có kỹ năng cần thiết để thực hiện chuyển đổi số. 48% người được hỏi xác nhận rằng công ty họ có kế hoạch tối đa 2 năm khi xây dựng chiến lược số, trong khi đó, khoảng 46% người được hỏi xác nhận rằng công ty họ có kế hoạch từ 3-5 năm khi xây dựng chiến lược số.

Khảo sát cũng chỉ ra, thiếu kiến thức, quá trình và con người được nhìn nhận là thách thức số 1 trong việc xây dựng và triển khai chiến lược số, bên cạnh đó là thách thức về ngân sách và quản lý.

Tăng năng suất và chuyển đổi công ty là lý do số 1 được doanh nghiệp đưa ra để bắt đầu quá trình chuyển đổi số; lý do số 2 là tăng doanh thu, giảm chi phí và tìm kiếm thị trường mới.

Báo cáo cũng cho hay, khoảng 60% người được hỏi đồng ý rằng các hành động và ý tưởng chuyển đổi số được khởi xướng từ cả ban lãnh đạo và nhân viên. 58% người được hỏi đồng ý rằng họ có áp dụng truyền thông số và thương mại điện tử cho khách hàng và đối tác. 71% người được hỏi sử dụng các công nghệ số như CAD, thương mại điện tử và thanh toán số, gần 12% sử dụng Internet vạn vật dưới một số hình thức.

Theo bà Phạm Thị Ngọc Thủy - Giám đốc Văn phòng Ban IV, dịch Covid-19 khiến các doanh nghiệp gặp khó trong việc tương tác lẫn nhau trong chuỗi cung ứng cũng như tương tác với khách hàng để thúc đẩy hoạt động thương mại và xuất nhập khẩu. Mặc dù doanh nghiệp ngành gỗ được đánh giá là nhóm có sự nỗ lực rất lớn trong tìm phương án chuyển đổi số, vận hành chuỗi cung ứng trong bối cảnh giãn cách xã hội cũng như tương tác với khách hàng nước ngoài. Tuy nhiên, việc này vẫn mang tính tự phát và mới nằm ở các doanh nghiệp có tính tích cực cao, chưa phải là sự lan tỏa đồng đều đến các doanh nghiệp ngành gỗ.

“Báo cáo đánh giá giúp tạo động lực lớn hơn, tạo hiểu biết tốt hơn và đồng đều hơn các doanh nghiệp trong ngành đối với câu chuyện này”, bà Thủy chia sẻ.

Bà Phạm Thị Ngọc Thủy- Giám đốc Văn phòng Ban IV phát biểu tại hội nghị

Ông Amit Sharma - Trưởng nhóm chuyên gia nghiên cứu mức độ sẵn sàng chuyển đổi số ngành gỗ Việt Nam, chuyên gia tại Singapore cho biết, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc và EU tiếp tục là 5 thị trường quan trọng nhất của Việt Nam, tổng kim ngạch xuất khẩu hơn 9,3 tỷ USD, chiếm 90% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước. Trong số đó, Hoa Kỳ đã trở thành thị trường rất lớn đối với ngành gỗ Việt Nam. Lâm sản là một trong số ít các mặt hàng xuất khẩu tăng trưởng cả về sản lượng và giá trị do Covid-19 ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế ở các nước trên thế giới. Tuy nhiên, về lâu dài, ảnh hưởng của dịch Covid-19 buộc doanh nghiệp ngành gỗ sẽ phải tìm hướng đi mới.

“Sự lây lan nhanh chóng của Covid-19 đã làm thay đổi hành vi của người tiêu dùng, tạo áp lực và thách thức buộc các doanh nghiệp phải đổi mới và cải tiến ở tất cả các khâu, từ thiết kế, sản xuất đến thương mại, trong đó số hóa là yếu tố then chốt”, ông Amit Sharma chia sẻ.

Doanh nghiệp vẫn dè dặt trong chuyển đổi số

Ông Nguyễn Chánh Phương - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký HAWA - đánh giá, đến nay chuyển đổi số ngành gỗ chưa tích cực, có điều gì đó dè dặt trong các doanh nghiệp. So với các nước đang phát triển như Đức, Trung Quốc, Ba Lan, Việt Nam vẫn đang ở phía sau khá nhiều. “Trong bản đồ xuất khẩu gỗ thế giới, ngành gỗ Việt có vị trí tương đối nhưng sự đóng góp của chuyển đổi số, công nghệ cao vào kết quả này chưa nhiều, chưa làm thay đổi cục diện của ngành công nghiệp gỗ Việt Nam”, ông Phương nói.

Bà Nguyễn Thị Lệ Quyên, đại diện Văn phòng Chuyển đổi số (Cục Phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã nghiên cứu khảo sát nhu cầu thực tiễn và thấy rằng hiện nay đang có 4 thách thức trong chuyển đổi số của doanh nghiệp.

Thứ nhất, doanh nghiệp nhỏ và vừa có khoảng cách về năng lực triển khai chuyển đổi số, ví dụ như xây dựng kế hoạch, lộ trình chuyển đổi số thế nào, cần làm thế nào, bắt đầu từ đâu. Thứ hai là khoảng cách về thị trường thông tin về giải pháp chuyển đổi số cho doanh nghiệp. Hiện nay, có nhiều giải pháp công nghệ đa dạng nhà cung cấp trong và ngoài nước, nhưng để doanh nghiệp xác định đâu là giải pháp phù hợp với mình thì không đơn giản.

Thứ ba là khoảng cách về tài chính mở tín dụng, hoặc chi phí doanh nghiệp phải bỏ ra để chuyển đổi số. Các chi phí này bao gồm chi phí công nghệ, tổ chức lại nguồn nhân lực… Thứ tư là thể chế, chính sách, "Việt Nam đang trong quá trình chuyển đổi số quốc gia, hoạt động của doanh nghiệp phải gắn với hạ tầng nền kinh tế số”, bà Lệ Quyên nhấn mạnh.

Các diễn giả tham gia Hội thảo Chuyển đổi số. Ảnh Gỗ Việt

PGS.TS Trần Đình Thiên cho rằng, nhận thức không rõ ràng về khái niệm chuyển đổi số là một trong những nguyên nhân mấu chốt dẫn tới thất bại của quá trình chuyển đổi số. Nhiều doanh nghiệp "ngại" chuyển đổi số vì áp lực chi phí lớn, chưa biết bắt đầu từ đâu, đâu là giải pháp doanh nghiệp có thể bắt tay vào làm ngay và đâu là giải pháp có điều kiện tiên quyết trong trung và dài hạn. Chính vì vậy, doanh nghiệp muốn bắt tay thực hiện quá trình này phải hiểu rõ khái niệm chuyển đổi số để có những lựa chọn phù hợp trong quá trình chuyển đổi này.

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, không có đáp án chung cho việc chuyển đổi số. Mỗi doanh nghiệp có đặc điểm khác nhau nên cũng có những giải pháp khác nhau để thực hiện chuyển đổi số. Tình hình tài chính và chiến lược của doanh nghiệp là yếu tố quyết định trong việc xác định mục tiêu cho chiến lược chuyển đổi số. Nhiều công ty bắt đầu chuyển đổi số bằng cách rà soát các yếu tố tạo ra giá trị cho khách hàng đồng thời phát triển các mô hình hoạt động để cung cấp giá trị. Trong chuỗi giá trị gỗ, bước đầu tiên hướng tới chuyển đổi số thành công là xây dựng lòng tin giữa các bên tham gia chuỗi giá trị.

“Doanh nghiệp cần xác định mình đang ở đâu trong tiến trình chuyển đổi số để đưa ra quyết định hành động và đầu tư một cách chính xác nhất. Nhiều doanh nghiệp hỏi, nếu kinh phí ít thì làm được gì?. Trên thực tế, có doanh nghiệp đầu tư nhỏ nhưng vẫn thu được hiệu quả, trong khi đó có những doanh nghiệp đầu tư lớn nhưng không thu được hiệu quả như kỳ vọng”, bà Phạm Thị Ngọc Thủy chia sẻ.

Ông Đỗ Xuân Lập - Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam nhận định, nâng cao năng lực và quản trị doanh nghiệp, cốt lõi vấn đề là thực hiện chương trình chuyển đổi số. Hiện, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ngành gỗ vẫn đang ở mức thấp so với các doanh nghiệp ngành khác, cũng như so với các doanh nghiệp FDI.

“Mặc dù các doanh nghiệp ngành gỗ ra đời lâu, nhưng năng lực quản trị của các doanh nghiệp ngành gỗ còn thấp, đặc biệt là hệ thống ứng dụng công nghệ thông tin, ứng dụng công nghệ trong hệ thống quản trị còn rất non trẻ. Báo cáo đánh giá cũng mở ra tầm nhìn, nhận thức và chương trình hành động”, ông Đỗ Xuân Lập cho biết.

Ông Đỗ Xuân Lập cũng kỳ vọng các doanh nghiệp trong ngành sẽ đẩy mạnh chuyển đổi số, nâng cao năng lực, tạo ra giá trị gia tăng cao cho ngành.