Sàn vàng quốc gia sẽ vận hành thế nào?

Ngân hàng Nhà nước dự kiến trình dự thảo Nghị quyết thí điểm sàn giao dịch vàng trong tháng 10, một bước đi được kỳ vọng sẽ minh bạch hóa thị trường.

Sự chênh lệch lớn giữa giá vàng trong nước và thế giới, có thời điểm lên tới hơn 20 triệu đồng/lượng, đã tạo ra nhiều bất ổn cho thị trường. Trước bối cảnh đó, đề xuất thành lập một sàn giao dịch vàng quốc gia đã được các chuyên gia đưa ra từ nhiều năm. Mới đây, ý tưởng này lần đầu tiên được cơ quan quản lý hiện thực hóa bằng kế hoạch cụ thể, mở ra kỳ vọng về một thị trường vàng minh bạch và liên thông hơn.

Tuy nhiên, khác với hình dung của nhiều người về một nơi giao dịch sôi động cho tất cả mọi người, mô hình sàn vàng trong giai đoạn đầu sẽ có những giới hạn nhất định. Đây được xác định là một bước đi thận trọng nhằm ổn định thị trường sơ cấp trước khi mở rộng ra quy mô lớn hơn.

Minh bạch hóa thị trường sơ cấp

Theo định hướng của Ngân hàng Nhà nước, sàn giao dịch vàng trong giai đoạn đầu tiên sẽ là nơi mua bán vàng vật chất, hoạt động trong phạm vi nội địa và chưa kết nối với thế giới. Thành viên tham gia không phải là các nhà đầu tư cá nhân mà là các tổ chức được cấp phép, bao gồm các ngân hàng thương mại và doanh nghiệp được cấp hạn mức nhập khẩu vàng.

Ông Huỳnh Trung Khánh, Phó chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam (VGTA), nhận định rằng sàn giao dịch này sẽ đóng vai trò là một kênh phân phối vàng nguyên liệu chính ngạch. Thay vì các doanh nghiệp phải tự tìm kiếm nguồn cung, giờ đây họ có thể tiếp cận nguồn vàng từ Ngân hàng Nhà nước hoặc các đơn vị được phép nhập khẩu thông qua một "khu chợ" tập trung. Điều này giúp cơ quan quản lý kiểm soát chặt chẽ hơn nguồn gốc vàng, hạn chế tình trạng nhập lậu qua biên giới.

"Người dân vẫn sẽ tiếp cận vàng thông qua các kênh bán lẻ của doanh nghiệp như hiện tại và chưa thể trực tiếp mua bán trên sàn," ông Khánh nhấn mạnh.

Dưới góc độ chuyên gia, TS. Nguyễn Xuân Thành, giảng viên Đại học Fulbright Việt Nam, cho rằng việc vận hành sàn giao dịch sẽ giúp minh bạch hóa hoạt động mua bán vàng nguyên liệu. Từ đó, thị trường sẽ dần hình thành một mức giá tham chiếu chuẩn, làm cơ sở để các doanh nghiệp định giá vàng miếng SJC bán ra. Đây được xem là một bước tiến quan trọng, hướng tới mục tiêu lớn hơn là thu hẹp khoảng cách chênh lệch giữa giá vàng trong nước và quốc tế, vốn đã duy trì ở mức rất cao trong thời gian dài.

Nguồn cung - 'Nút thắt' quyết định thành công

Dù được đánh giá cao về tính minh bạch, nhiều chuyên gia vẫn tỏ ra thận trọng khi cho rằng việc lập sàn vàng chưa thể ngay lập tức giải quyết được bài toán chênh lệch giá. TS. Nguyễn Hữu Huân từ Đại học Kinh tế TP.HCM phân tích, sàn giao dịch chỉ là một khâu kỹ thuật, một công cụ để tổ chức thị trường. Yếu tố quyết định đến giá cả vẫn nằm ở nguồn cung thực tế.

"Câu trả lời không đơn giản là có sàn vàng thì giá sẽ giảm. Nếu nguồn cung không tăng lên đáng kể, dù có bao nhiêu doanh nghiệp tham gia trên sàn, giá vàng trong nước vẫn sẽ chênh lệch lớn so với thế giới," ông Huân chia sẻ.

Nỗi lo lớn nhất của cơ quan quản lý khi bàn về việc tăng nguồn cung chính là áp lực lên dự trữ ngoại hối và tỷ giá. Ông Đào Xuân Tuấn, Cục trưởng Cục Quản lý Ngoại hối (Ngân hàng Nhà nước), bày tỏ sự thận trọng, nhấn mạnh mục tiêu là tránh biến sàn vàng thành một kênh đầu cơ, gây biến động cho thị trường tài chính. "Việt Nam không phải là quốc gia sản xuất vàng, nên việc nhập khẩu số lượng lớn sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến dự trữ ngoại hối và sự ổn định của tỷ giá," ông Tuấn nói.

Nhu cầu vàng tại Việt Nam là không hề nhỏ. Theo Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), nhu cầu đầu tư vàng của người Việt (vàng miếng và nhẫn trơn) ước tính khoảng 30-40 tấn mỗi năm. Trong khi đó, TS. Nguyễn Hữu Huân ước tính quy mô thị trường có thể lên tới vài chục tỷ USD mỗi năm. Để đáp ứng nhu cầu này, lượng ngoại tệ cần dùng để nhập khẩu là một con số đáng kể.

Do đó, việc thành lập sàn giao dịch vàng là một bước đi cần thiết nhưng mới chỉ là điều kiện cần. Để thị trường thực sự ổn định và giá vàng tiệm cận với thế giới, điều kiện đủ chính là một cơ chế cung ứng vàng hợp lý, cân bằng được giữa nhu cầu thị trường và mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô. Chừng nào "nút thắt" về nguồn cung chưa được tháo gỡ, giấc mơ về một thị trường vàng bình ổn vẫn còn là một chặng đường dài phía trước.

Việt Nam sắp có sàn giao dịch vàng: Vận hành ra sao và ai được tham gia?

Lập sàn giao dịch vàng: "Chìa khóa" để hạ nhiệt cơn sốt và chống đầu cơ?