| Ghẹ Việt Nam “cầm cự” trước lệnh nhập khẩu bị tạm hoãn tại Mỹ |
 |
| Xuất khẩu ghẹ Việt Nam sang Mỹ tạm thời chưa bị cấm xuất khẩu theo đạo luật bảo vệ thú biển của Mỹ |
Lệnh cấm nhập khẩu ghẹ từ Việt Nam và tác động ngành
Ngày 11.10 vừa qua, Viện Thủy sản quốc gia Mỹ cùng Hiệp hội Nhà hàng và một số doanh nghiệp thủy sản Mỹ đã khởi kiện Cơ quan Quản lý khí quyển và đại dương quốc gia Mỹ (NOAA/NMFS) về việc từ chối công nhận “tương đương” đối với nghề khai thác ghẹ của Việt Nam theo Đạo luật Bảo vệ thú biển (MMPA). Nếu lệnh cấm nhập khẩu ghẹ từ Việt Nam và ba quốc gia khác gồm Philippines, Indonesia, Sri Lanka có hiệu lực từ 1.1.2026, nhiều loài hải sản chủ lực của Việt Nam, như ghẹ, cá ngừ, cá kiếm, cá mú, mực, cá đối… sẽ bị dừng xuất khẩu sang thị trường Mỹ – thị trường chiếm gần 81% tổng kim ngạch xuất khẩu ghẹ.
Quyết định của Tòa án Thương mại quốc tế Mỹ vừa công bố đã tạm hoãn hiệu lực lệnh cấm, cho đến khi NOAA/NMFS hoàn tất việc xem xét lại các “khả năng so sánh tương đương” về bảo vệ động vật biển giữa các quốc gia xuất khẩu và Mỹ. Theo đó, các quốc gia bị từ chối, trong đó có Việt Nam, sẽ có ít nhất 60 ngày để bổ sung thông tin, chứng minh tính tương đương và tuân thủ quy định bảo vệ động vật biển. Đây là bước đi quan trọng, giúp ghẹ Việt Nam tiếp tục xuất khẩu sang Mỹ trong thời gian tới, tránh nguy cơ mất thị trường quan trọng trị giá hàng chục triệu USD.
Theo VASEP, tín hiệu này là rất tích cực nhưng chưa thể coi là kết quả cuối cùng. Kết quả phụ thuộc hoàn toàn vào chất lượng hồ sơ Việt Nam gửi tới NOAA/NMFS. Giai đoạn này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý thủy sản, hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp xuất khẩu để hoàn thiện hồ sơ khoa học, kỹ thuật, minh chứng cho các tiêu chuẩn bền vững, an toàn sinh thái trong nghề khai thác ghẹ. Nếu thành công, xuất khẩu ghẹ sang Mỹ có thể tiếp tục tăng trưởng ổn định.
Số liệu hải quan cho thấy, 9 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu ghẹ Việt Nam đạt gần 58 triệu USD, tăng nhẹ 1% so với cùng kỳ năm trước. Riêng thị trường Mỹ đạt hơn 46 triệu USD, tăng 5% so với cùng kỳ 2024. Tuy tốc độ tăng trưởng chậm lại so với các năm trước, nhưng đây là nền tảng quan trọng giúp Việt Nam duy trì thị phần tại thị trường chủ lực. Bên cạnh đó, các thị trường mới như EU và CPTPP đang mở ra dư địa tăng trưởng đáng kể cho sản phẩm ghẹ chế biến.
Hoàn thiện hồ sơ và giải pháp duy trì xuất khẩu
 |
| Quyết định tạm hoãn lệnh cấm nhập khẩu ghẹ từ Mỹ là cơ hội quan trọng để ngành thủy sản Việt Nam củng cố thị trường xuất khẩu chủ lực. |
Để giữ vững thị trường Mỹ, các cơ quan chức năng Việt Nam cần hành động khẩn trương. Bộ Tư pháp Mỹ và nguyên đơn đã đạt thỏa thuận tạm hoãn lệnh cấm, đồng nghĩa với việc Việt Nam có ít nhất 60 ngày để cung cấp thêm thông tin cho NMFS. Cơ quan thủy sản Việt Nam phải phối hợp chặt chẽ với hiệp hội và doanh nghiệp, hoàn thiện hồ sơ minh chứng tính bền vững của nghề khai thác ghẹ. Các nội dung cần tập trung gồm: dữ liệu khoa học về quần thể ghẹ, phương pháp khai thác bền vững, biện pháp bảo vệ môi trường biển và quản lý nghề cá theo quy định quốc tế.
Ngày 11.11, VASEP đã phối hợp với Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư TP.HCM thảo luận các giải pháp tháo gỡ vướng mắc, tập trung vào nghề khai thác ghẹ đỏ – một trong những ngành xuất khẩu chủ lực. Hai bên hướng tới triển khai Chương trình cải thiện nghề khai thác ghẹ đỏ (FIP) tại TP.HCM và khu vực lân cận, nhằm chứng minh tính bền vững và an toàn sinh thái. Việc hoàn thiện hồ sơ không chỉ giúp giữ vững thị trường Mỹ mà còn tạo điều kiện tăng cường thương hiệu ghẹ Việt Nam trên các thị trường quốc tế, đồng thời nâng cao năng lực quản lý và khai thác bền vững.
Các chuyên gia nhận định, nếu Việt Nam hoàn tất hồ sơ đáp ứng yêu cầu của NMFS và giữ được chứng nhận “so sánh tương đương”, kim ngạch xuất khẩu ghẹ sang Mỹ có thể tăng thêm 3 – 5% trong năm 2026. Tuy nhiên, ngành vẫn đối mặt với nguy cơ rủi ro từ chính sách thương mại Mỹ. Do đó, doanh nghiệp cần chủ động đa dạng hóa thị trường, tăng cường xuất khẩu sang EU, CPTPP, đồng thời nâng cao tiêu chuẩn khai thác bền vững, đảm bảo không phụ thuộc quá lớn vào một thị trường duy nhất.
VASEP nhấn mạnh, sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan quản lý, hiệp hội và doanh nghiệp là yếu tố sống còn. Việc minh chứng khoa học, kỹ thuật và tuân thủ các tiêu chuẩn bảo vệ động vật biển không chỉ giúp ghẹ Việt Nam tiếp tục xuất khẩu sang Mỹ mà còn nâng cao vị thế của ngành thủy sản trên thị trường toàn cầu. Đây cũng là cơ hội để Việt Nam khẳng định trách nhiệm và năng lực trong khai thác thủy sản bền vững, hướng tới phát triển lâu dài. Quyết định tạm hoãn lệnh cấm nhập khẩu ghẹ từ Mỹ là cơ hội quan trọng để ngành thủy sản Việt Nam củng cố thị trường xuất khẩu chủ lực. Thành công phụ thuộc vào việc phối hợp hoàn thiện hồ sơ khoa học, kỹ thuật và minh chứng tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế, mở ra triển vọng tăng trưởng bền vững cho ghẹ Việt Nam trong những năm tới.
