Đề xuất thu thuế 0,1% khi chuyển nhượng vàng miếng: Cần cân nhắc kỹ lưỡng để tránh bất cập

Dự thảo Luật Thuế TNCN (sửa đổi) đang gây chú ý với đề xuất thu thuế 0,1% khi chuyển nhượng vàng miếng.

Thuế 0,1% với vàng miếng: Minh bạch thị trường hay gánh nặng cho người tiết kiệm?

Tại phiên họp Quốc hội sáng nay, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, đã trình bày tờ trình chi tiết về Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) sửa đổi. Một trong những điểm mới gây chú ý nhất là việc đề xuất đưa hoạt động chuyển nhượng vàng miếng vào diện chịu thuế TNCN.

Theo nội dung tờ trình, dự thảo luật đã mở rộng cơ sở thu thuế bằng cách bổ sung một số khoản thu nhập mới phát sinh trong bối cảnh kinh tế - xã hội hiện nay. Cụ thể, các khoản thu nhập dự kiến chịu thuế bao gồm: Thu nhập từ chuyển nhượng tên miền internet quốc gia Việt Nam “.vn”, thu nhập từ chuyển nhượng biển số ô tô trúng đấu giá, thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số và đáng chú ý nhất là thu nhập từ chuyển nhượng vàng miếng.

Đối với hoạt động chuyển nhượng vàng miếng, dự thảo đề xuất áp dụng một mức thuế suất cụ thể là 0,1% trên giá trị chuyển nhượng. Theo lý giải của Chính phủ, động thái này nhằm hai mục tiêu chính: Thứ nhất, nâng cao tính minh bạch của thị trường vàng, vốn được xem là một kênh đầu tư và cất trữ quan trọng. Thứ hai, góp phần hạn chế các hoạt động đầu cơ, lướt sóng vàng miếng, vốn có thể gây bất ổn cho thị trường tài chính.

Để đảm bảo tính linh hoạt, dự thảo luật giao Chính phủ quy định cụ thể về ngưỡng giá trị vàng miếng chịu thuế, thời điểm bắt đầu áp dụng và cơ chế điều chỉnh thuế suất sao cho phù hợp với lộ trình quản lý thị trường vàng của Ngân hàng Nhà nước trong từng thời kỳ.

Tờ trình của Chính phủ cũng làm rõ cơ sở pháp lý của việc thu thuế này. Hiện nay, kinh doanh vàng miếng là hoạt động kinh doanh có điều kiện. Chỉ các doanh nghiệp và tổ chức tín dụng được Ngân hàng Nhà nước cấp phép mới được thực hiện hoạt động mua bán vàng miếng. Pháp luật không cho phép cá nhân kinh doanh vàng miếng. Do đó, Chính phủ xác định rằng việc mua bán vàng miếng của cá nhân (không có giấy phép kinh doanh) nếu phát sinh thu nhập sẽ được xem là “thu nhập khác”, chứ không phải thu nhập từ hoạt động kinh doanh.

Tuy nhiên, đề xuất này đã vấp phải sự thận trọng lớn từ phía cơ quan thẩm tra. Trình bày quan điểm của Ủy ban Kinh tế và Tài chính, Chủ nhiệm Ủy ban Phan Văn Mãi cho biết, nhiều ý kiến trong ủy ban đề nghị Chính phủ cần cân nhắc hết sức kỹ lưỡng việc áp thuế đối với chuyển nhượng vàng miếng.

Nỗi lo lớn nhất là quy định này có thể gây ra những bất cập không đáng có cho người dân. Thực tế, phần lớn người dân mua vàng miếng không chỉ vì mục đích đầu cơ, kinh doanh kiếm lời, mà còn là một hình thức tiết kiệm, tích lũy truyền thống để phòng thân hoặc chuẩn bị cho các việc lớn.

Cơ quan thẩm tra đã nêu quan điểm rất rõ ràng, nhấn mạnh rằng: “Việc đánh thuế vào khoản tiết kiệm từ vàng của người dân có thể không mang ý nghĩa nhân văn, xã hội và quản lý kinh tế”. Do đó, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ cần làm rõ thời điểm dự kiến áp dụng quy định này để Quốc hội và người dân có cơ sở đánh giá tác động.

Điều chỉnh giảm trừ gia cảnh và biểu thuế 5 bậc: Vẫn còn băn khoăn về tính công bằng

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng

Bên cạnh nội dung "nóng" về thuế vàng miếng, dự thảo Luật Thuế TNCN (sửa đổi) cũng đề xuất những thay đổi căn bản liên quan đến mức giảm trừ gia cảnh và biểu thuế lũy tiến từng phần, hai yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập thực tế của hàng triệu người lao động.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng thông tin, vào ngày 17/10/2025 vừa qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua một nghị quyết quan trọng về việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của thuế TNCN, áp dụng cho kỳ tính thuế năm 2026. Theo nghị quyết này, mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế đã được nâng từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng. Đồng thời, mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc cũng tăng từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng.

Để phù hợp hơn với thực tiễn, dự thảo luật quy định rằng Chính phủ sẽ căn cứ vào tình hình biến động giá cả và thu nhập thực tế của người dân để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh khi cần thiết.

Cùng với việc tăng mức giảm trừ, biểu thuế lũy tiến từng phần áp dụng cho cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công cũng được đề xuất sửa đổi lớn. Biểu thuế hiện hành gồm 7 bậc sẽ được rút gọn xuống còn 5 bậc. Khoảng cách giữa các bậc được nới rộng, lần lượt là 10, 20, 30, và 40 triệu đồng.

Các mức thuế suất tương ứng cho 5 bậc mới là: 5%, 15%, 25%, 30% và 35%. Trong đó, mức thuế suất cao nhất 35% sẽ áp dụng cho phần thu nhập tính thuế trên 100 triệu đồng/tháng.

Mặc dù việc rút gọn biểu thuế và nới rộng khoảng cách bậc thang được kỳ vọng sẽ giảm bớt gánh nặng cho một số nhóm người nộp thuế, Ủy ban Kinh tế và Tài chính vẫn chỉ ra những băn khoăn. Ông Phan Văn Mãi cho biết, nhiều ý kiến lo ngại rằng với cơ cấu biểu thuế mới, một số khoảng thu nhập nhất định (đặc biệt là ở các bậc thuế giữa) lại có thể phải chịu gánh nặng thuế lớn hơn so với quy định của luật hiện hành. Trong khi đó, các khoảng thu nhập khác lại được giảm nghĩa vụ thuế.

“Điều này chưa bảo đảm công bằng cho người nộp thuế giữa các nhóm thu nhập khác nhau”, ông Mãi nhận xét.

Một điểm tranh luận pháp lý quan trọng khác là về thẩm quyền quy định mức giảm trừ gia cảnh. Dự thảo luật đang đề xuất giao Chính phủ quy định mức giảm trừ. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cho rằng mức giảm trừ gia cảnh liên quan trực tiếp tới việc xác định nghĩa vụ thuế của công dân. Hơn nữa, Hiến pháp đã quy định rất rõ rằng “các khoản thu, chi ngân sách nhà nước phải được dự toán và do luật định”.

Vì vậy, đa số ý kiến của cơ quan thẩm tra đề nghị Luật cần quy định cụ thể mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế và người phụ thuộc ngay trong văn bản luật, tương tự như cách thể hiện của Luật Thuế TNCN hiện hành. Đồng thời, luật sẽ quy định thẩm quyền giao Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định điều chỉnh mức giảm trừ này khi cần thiết, phù hợp với biến động giá cả hoặc tình hình kinh tế - xã hội từng thời kỳ.

Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) dự kiến sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026. Riêng các quy định đối với cá nhân kinh doanh, biểu thuế lũy tiến mới và các nội dung liên quan đến tiền lương, tiền công sẽ được áp dụng sớm hơn, từ ngày 1/1/2026, để đảm bảo đồng bộ với thời điểm áp dụng mức giảm trừ gia cảnh mới đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua.

Ngân hàng Nhà nước "mở cửa" thị trường vàng: Người dân và doanh nghiệp được lợi gì?

Đề xuất áp thuế 0,1% trên mỗi giao dịch vàng miếng