 |
| Theo số liệu của Cục Hải quan, từ đầu năm đến hết tháng 9/2025, tổng kim ngạch trao đổi thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ đạt khoảng 126,4 tỷ USD. |
Từ chính sách thuế đến thách thức mới cho hàng Việt
Việc Việt Nam và Hoa Kỳ công bố Tuyên bố chung về Khuôn khổ Hiệp định thương mại đối ứng, công bằng và cân bằng tại Hội nghị Cấp cao ASEAN cuối tháng 10 vừa qua được xem là dấu mốc quan trọng trong quan hệ hợp tác song phương. Theo nội dung hiệp định, Việt Nam sẽ dành quyền tiếp cận thị trường ưu đãi cho gần như toàn bộ hàng xuất khẩu nông nghiệp và công nghiệp của Hoa Kỳ, trong khi Hoa Kỳ duy trì mức thuế đối ứng 20% đối với hàng hóa có xuất xứ từ Việt Nam.
Cùng với đó, hai bên sẽ phối hợp xử lý các rào cản phi thuế quan, thúc đẩy thương mại số, dịch vụ, đầu tư, phát triển bền vững và tăng cường năng lực chống chịu của chuỗi cung ứng toàn cầu. Đây là bước tiến quan trọng giúp Việt Nam tiến gần hơn tới việc trở thành mắt xích chiến lược trong chuỗi giá trị quốc tế.
Theo ông Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin công nghiệp và thương mại (Bộ Công Thương), việc mở cửa mạnh cho hàng nông nghiệp và công nghiệp của Hoa Kỳ đồng nghĩa Việt Nam sẽ giảm hoặc xóa bỏ nhiều loại thuế nhập khẩu. Điều này có thể tạo ra sức ép lớn đối với doanh nghiệp trong nước, đặc biệt trong lĩnh vực nông sản và chế biến, do hàng Mỹ vốn có lợi thế về quy mô, chất lượng và giá thành.
Tuy nhiên, xét tổng thể, cấu trúc kinh tế Việt Nam và Hoa Kỳ mang tính bổ sung hơn là cạnh tranh. Hàng hóa Hoa Kỳ vào Việt Nam chủ yếu ở nhóm công nghệ cao, năng lượng và nguyên liệu đầu vào, trong khi hàng Việt xuất khẩu sang Hoa Kỳ chủ yếu là hàng tiêu dùng, dệt may, da giày, điện tử lắp ráp… Việc mở cửa này giúp doanh nghiệp trong nước tiếp cận nguyên liệu chất lượng với giá rẻ, còn người tiêu dùng được hưởng sản phẩm Mỹ với mức giá hợp lý.
Ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ, cho rằng: “Cơ cấu hàng hóa giữa hai nước có tính bổ sung, không trực tiếp cạnh tranh. Do đó, việc duy trì thuế đối ứng 20% không chỉ là cơ chế cân bằng, mà còn tạo hành lang minh bạch, giúp doanh nghiệp Việt chủ động chiến lược sản xuất, tránh rủi ro từ các biện pháp thuế đột ngột.”
Mức thuế này cũng đặt ra yêu cầu Việt Nam phải thay đổi mô hình xuất khẩu: từ tăng trưởng theo kim ngạch sang nâng cao chất lượng và giá trị bền vững. Theo TS. Lê Duy Bình – Giám đốc Economica Việt Nam, chính sức ép này sẽ là “đòn kích hoạt” để doanh nghiệp đổi mới công nghệ, tăng tỷ lệ nội địa hóa và hướng đến sản phẩm có hàm lượng chất xám cao hơn.
Chuyển áp lực thuế thành động lực bứt phá bền vững
 |
| Hiệp định được kỳ vọng trở thành “bàn đạp” cho giai đoạn 2026–2030, giúp Việt Nam thúc đẩy xuất khẩu có giá trị gia tăng cao, nội địa hóa sâu và củng cố năng lực chống chịu chuỗi cung ứng. |
Ở góc nhìn vĩ mô, các chuyên gia đánh giá thuế đối ứng 20% là van điều tiết chiến lược, giúp Việt Nam kiểm soát tăng trưởng xuất khẩu theo hướng chất lượng thay vì số lượng. PGS.TS Ngô Trí Long nhận định, chính sách này giúp hạn chế biến động thương mại, tăng khả năng dự báo đơn hàng quý IV, đồng thời “lọc” dòng vốn FDI theo tiêu chí công nghệ cao, thân thiện môi trường.
Về dài hạn, Hiệp định được kỳ vọng trở thành “bàn đạp” cho giai đoạn 2026–2030, giúp Việt Nam thúc đẩy xuất khẩu có giá trị gia tăng cao, nội địa hóa sâu và củng cố năng lực chống chịu chuỗi cung ứng. Mức thuế đối ứng ổn định khiến doanh nghiệp không còn tâm lý “chờ giảm thuế”, thay vào đó chủ động đầu tư nâng cấp dây chuyền, mở rộng thị trường và đa dạng hóa nguồn nguyên liệu.
Ông Đỗ Ngọc Hưng nhấn mạnh, tuyên bố chung lần này còn giúp Việt Nam khẳng định vị thế đối tác ổn định, bền vững và đáng tin cậy trong mắt các nhà đầu tư Hoa Kỳ. Điều này đặc biệt quan trọng khi Washington đang thúc đẩy đa dạng hóa chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc, tìm kiếm những điểm đến có năng lực sản xuất và ổn định chính trị.
Các chuyên gia cũng cho rằng, để biến thách thức thành cơ hội, Chính phủ cần đồng hành với doanh nghiệp thông qua chính sách hỗ trợ công nghệ, xúc tiến thương mại, chuyển đổi số và đổi mới quy trình sản xuất. TS. Lê Quốc Phương đề xuất cần tăng cường đầu tư nghiên cứu, áp dụng mô hình sản xuất xanh – sạch nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật của Hoa Kỳ, đồng thời bảo vệ thị phần nội địa.
Bên cạnh đó, việc công khai rõ mức thuế và danh mục hàng hóa trong các phụ lục Sắc lệnh Hành pháp của Hoa Kỳ giúp doanh nghiệp Việt dễ dàng hoạch định chiến lược dài hạn, đồng thời nâng cao khả năng dự báo thị trường. Khi rủi ro giảm, các doanh nghiệp sẽ mạnh dạn đầu tư vào chuỗi giá trị có chiều sâu hơn, thay vì dừng ở mức gia công.
Tại phiên họp Ban Chỉ đạo quốc gia triển khai Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân ngày 1/11, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, Chính phủ sẽ tiếp tục đàm phán với Hoa Kỳ để mở rộng khuôn khổ hợp tác, hướng tới môi trường thương mại minh bạch, bền vững hơn cho doanh nghiệp Việt.
Hiệp định thương mại đối ứng Việt – Mỹ không chỉ mang ý nghĩa điều chỉnh thuế quan, mà còn là bước ngoặt định vị lại chiến lược xuất khẩu. Mức thuế 20% tưởng chừng là thách thức, nay lại trở thành động lực để Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ hơn – từ xuất khẩu dựa vào chi phí thấp sang tạo giá trị cao, bền vững và có tiếng nói trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
