 |
| Khuyến nông phải gần dân, sát dân, vì dân là mục tiêu lớn nhất, toàn diện nhất, xuyên suốt - Ảnh: VGP/LS |
Khó khăn và thách thức trong phát triển khuyến nông
Hệ thống khuyến nông Việt Nam đang trải qua giai đoạn đổi mới mạnh mẽ, khi Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND tỉnh Lâm Đồng triển khai sắp xếp, kiện toàn theo Thông tư 60/2025/TT-BNNMT gắn với mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Sau gần một năm triển khai, mặc dù đã tổ chức lại tinh gọn, trực thuộc Trung tâm Dịch vụ sự nghiệp công cấp xã, hệ thống vẫn phải đối mặt nhiều khó khăn. Một trong những thách thức lớn là nhân lực tại các cơ sở khuyến nông chưa đồng bộ, còn thiếu cán bộ chuyên môn am hiểu công nghệ, thị trường và quản lý sản xuất.
Theo Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia Lê Quốc Thanh, cán bộ khuyến nông hiện nay không chỉ cần cung cấp kỹ thuật mà còn phải đảm bảo tư duy kinh tế nông nghiệp, am hiểu thị trường, quản lý chuỗi giá trị, ứng dụng chuyển đổi số và công nghệ mới. Ông Thanh nhấn mạnh: “Khuyến nông phải trở thành một hệ sinh thái kết nối sản xuất – thị trường – môi trường, hỗ trợ nông dân tham gia tổ hợp tác, hợp tác xã, ổn định sinh kế và phát triển trên chính mảnh đất của mình.”
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Ngọc Phúc cũng khẳng định, dù khuyến nông đóng vai trò quan trọng trong phát triển nông nghiệp và nông thôn, nhưng việc liên kết sản xuất, cơ chế chính sách hỗ trợ và sự tham gia của doanh nghiệp chưa đồng bộ, dẫn đến nhiều mô hình chưa phát huy hiệu quả tối ưu. Bên cạnh đó, nông dân vẫn gặp khó khăn trong tiếp cận thông tin thị trường, kỹ thuật mới và công nghệ tiên tiến.
Một nội dung nổi bật khác là sự cần thiết đẩy mạnh hợp tác công – tư giữa khuyến nông cơ sở và doanh nghiệp. Theo Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Lộc Trời Phạm Thanh Thọ, hiện nay, các doanh nghiệp đầu tàu có nguồn lực và trách nhiệm gắn bó với nông dân vẫn chưa được huy động tối đa trong mô hình chuỗi giá trị nông nghiệp. Ông Thọ nhấn mạnh: “Với sự chỉ đạo quyết liệt của Tổng Bí thư Tô Lâm và cơ sở pháp lý hiện nay, đây là thời điểm ‘thiên thời, địa lợi, nhân hòa’ để triển khai hợp tác công – tư trong khuyến nông.”
Hơn nữa, trong bối cảnh triển khai Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL, hợp tác công – tư không chỉ là lựa chọn mà trở thành yêu cầu cấp thiết. Việc chưa có khung pháp lý riêng cho khuyến nông kết nối PPP, cùng với hạn chế về quy trình, tổ chức và kế hoạch triển khai tại địa phương, đã tạo ra rào cản đáng kể. Đây là thách thức cần được giải quyết để lực lượng khuyến nông cơ sở thực sự trở thành trung tâm chuyển giao công nghệ, kết nối chuỗi giá trị, phục vụ nông dân một cách chuyên nghiệp, gần dân và hiệu quả.
Giải pháp đổi mới và hợp tác công – tư hiệu quả
 |
| Các đại biểu tham quan 400 ha thanh long hữu cơ vỏ vàng của HTX Trung Bình, xã Hàm Thuận, tỉnh Lâm Đồng - Ảnh: VGP/ Lê Sơn |
Trước những khó khăn này, Hội nghị Khuyến nông toàn quốc 2025 đã đề ra các giải pháp toàn diện nhằm đổi mới hoạt động khuyến nông, lấy nông dân làm trung tâm và phát triển chuỗi giá trị bền vững. Bộ NN&MT yêu cầu các địa phương đẩy nhanh thành lập Trung tâm Dịch vụ sự nghiệp công cấp xã, quy định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của khuyến nông cơ sở, đồng thời kiện toàn lực lượng cộng tác viên thôn, bản. Mục tiêu là 100% cán bộ khuyến nông Nhà nước được chuẩn hóa chức danh nghề nghiệp, đào tạo kiến thức về kinh tế, thị trường, chuyển đổi số, trong khi 100% cán bộ hợp tác xã, doanh nghiệp, tổ chức chính trị – xã hội tham gia khuyến nông cộng đồng cũng được đào tạo về kỹ thuật, kinh tế và chuyển đổi số.
Đặc biệt, chiến lược khuyến nông đặt mục tiêu đào tạo 100% nông dân tham gia chuỗi liên kết vùng nguyên liệu về quy trình, kỹ thuật, tiêu chuẩn chất lượng, tổ chức sản xuất và liên kết thị trường. Các mô hình khuyến nông tập trung chuyển giao đồng bộ giải pháp kỹ thuật, công nghệ tiên tiến và tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị; 100% sản phẩm mô hình đạt chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường; hiệu quả kinh tế tăng trên 15%, chi phí đầu vào giảm trên 10%, được nhân rộng trong các chuỗi ngành hàng chủ lực.
Về hợp tác công – tư, Tập đoàn Lộc Trời đề xuất mô hình liên kết chặt chẽ giữa chính quyền, khuyến nông, doanh nghiệp và nông dân. Trung tâm Khuyến nông Quốc gia giữ vai trò trụ cột, ban hành quy định, giám sát và điều phối triển khai. Doanh nghiệp ký biên bản hợp tác với trung tâm khuyến nông tỉnh, thành lập ban điều hành chương trình, xây dựng kế hoạch vùng nguyên liệu theo vụ, ký hợp đồng phối hợp công – tư với cán bộ khuyến nông cơ sở, và triển khai hợp đồng liên kết với nông dân. Các doanh nghiệp tham gia phải có bộ sản phẩm vật tư nông nghiệp, giống lúa, quy trình canh tác theo Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, giảm phát thải, đồng thời có đội ngũ chuyên gia và phần mềm công nghệ giám sát quá trình canh tác.
Nền tảng này cho phép khuyến nông chuyển từ “làm phong trào” sang dịch vụ chuyên nghiệp, có địa chỉ, chuỗi giá trị và thị trường. Nhà nước có công cụ chính sách hiệu quả, doanh nghiệp có vùng nguyên liệu và thương hiệu, nông dân được tiếp cận tiến bộ khoa học, giảm chi phí đầu vào, tăng lợi nhuận, ổn định sinh kế và bền vững. Lãnh đạo Tập đoàn Lộc Trời nhấn mạnh rằng khi 5 kiến nghị về khung pháp lý PPP riêng cho khuyến nông, đề án hành động, chỉ đạo thành lập ban điều hành hợp tác công – tư, hỗ trợ từ lãnh đạo địa phương và cơ sở pháp lý được hiện thực hóa, mô hình này sẽ nâng tầm khuyến nông cơ sở thành trung tâm chuyển giao công nghệ, kết nối chuỗi giá trị nông nghiệp hiện đại, đồng thời góp phần xây dựng nông thôn thông minh, nông dân văn minh và nền nông nghiệp bền vững, xanh, hiệu quả.
