 |
| Xuất khẩu thủy sản thời gian tới cũng sẽ đối mặt nhiều thách thức, do các rào cản về thuế quan, rào cản kỹ thuật và các quy định quốc tế. |
Trong 9 tháng đầu năm 2025, ngành thủy sản Việt Nam đạt kết quả xuất khẩu ấn tượng, với tổng sản lượng xuất khẩu 1,8 triệu tấn, trị giá 8,16 tỉ USD, tăng 5,7% về lượng và 13% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024. Riêng quý III/2025, xuất khẩu đạt 671,02 nghìn tấn, trị giá 3,05 tỉ USD, tăng 7,8% về lượng và 9,1% về trị giá so với quý II. Các mặt hàng chủ lực gồm cá tra, basa, cá đông lạnh, chả cá, bạch tuộc, cùng nhóm tôm các loại, đóng góp mạnh vào tăng trưởng xuất khẩu. Trong đó, tôm tiếp tục dẫn đầu về trị giá, tăng 44,1% về lượng và 28,9% về trị giá so với cùng kỳ.
Trong 10 tháng năm 2025, tổng sản lượng thủy sản đạt 8,157 triệu tấn, tăng 3% so với cùng kỳ, trong đó cá đạt 5,737 triệu tấn, tôm đạt 1,256 triệu tấn và thủy sản khác đạt 1,163 triệu tấn. Riêng tháng 10, sản lượng đạt 895,3 nghìn tấn, với nuôi trồng chiếm 597,3 nghìn tấn (tăng 5,2%), trong khi khai thác giảm 1,7% do tác động bão số 10 và 11 tại Bắc Trung Bộ. Các vùng nuôi trọng điểm ở Đồng bằng sông Cửu Long tiếp tục khẳng định vai trò “vùng trụ đỡ”. Cá tra đạt 188,5 nghìn tấn (tăng 4,3%) nhờ giá xuất khẩu hồi phục, trong khi tôm thẻ chân trắng đạt 104,9 nghìn tấn (tăng 7,6%), nhờ mô hình nuôi siêu thâm canh và ứng dụng công nghệ cao.
Tuy nhiên, ngành thủy sản vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức: rào cản kỹ thuật và thuế quan tại các thị trường truyền thống như Hoa Kỳ, EU, chi phí vận chuyển và nguyên liệu tăng cao, cùng yêu cầu kiểm soát dư lượng và truy xuất nguồn gốc ngày càng khắt khe. Các doanh nghiệp nếu chỉ cạnh tranh về giá sẽ khó duy trì lợi nhuận trong bối cảnh biến động toàn cầu. Ngoài ra, sự phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống khiến ngành phải đẩy mạnh đa dạng hóa. Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản vẫn chiếm hơn 50% kim ngạch xuất khẩu.
Tăng trưởng tại Trung Quốc đạt 34,6%, Mỹ 6,2%, Nhật Bản 11,2%, trong khi các thị trường mới nổi như Brazil tăng 43,1% và ASEAN tăng trên 15%, cho thấy chiến lược đa dạng hóa đang phát huy hiệu quả. Bước tăng trưởng mạnh trong 9–10 tháng đầu năm phản ánh khả năng thích ứng nhanh của doanh nghiệp, nhu cầu tiêu dùng phục hồi và sự vươn lên của các mặt hàng chủ lực. Tuy nhiên, để duy trì đà này và giảm rủi ro thị trường, ngành thủy sản cần giải quyết các thách thức về tiêu chuẩn kỹ thuật, chi phí và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.
Đa dạng hóa thị trường, nâng cao giá trị gia tăng
 |
| Mặt hàng tôm là một trong những sản phẩm chủ lực trong cơ cấu xuất khẩu thủy sản Việt Nam. Ảnh: Hồng Thắm. |
Trước những thách thức hiện tại, các doanh nghiệp thủy sản đang tập trung vào giải pháp đa dạng hóa thị trường và nâng cao giá trị gia tăng để củng cố lợi thế cạnh tranh. Việc tận dụng các hiệp định thương mại tự do như CPTPP, EVFTA, RCEP mở ra cơ hội tăng trưởng bền vững, đồng thời giảm rủi ro khi các thị trường truyền thống siết chặt rào cản kỹ thuật. Xu hướng tiêu dùng toàn cầu đang dịch chuyển mạnh sang thực phẩm an toàn, chế biến sẵn, tiện lợi và có chứng chỉ bền vững, tạo cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam nâng cao thương hiệu và giá trị sản phẩm.
Các sản phẩm chế biến sâu, giá trị gia tăng cao như tôm, cá tra, cá ngừ và thủy sản chế biến đang được ưu tiên phát triển, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng tại ASEAN, Trung Đông, Nam Mỹ và khối CPTPP. Chính phủ và các hiệp hội ngành hàng như VASEP hỗ trợ doanh nghiệp thông qua gỡ “thẻ vàng” IUU, thúc đẩy đàm phán thương mại, hỗ trợ chống bán phá giá, cải thiện hạ tầng logistics, phát triển vùng nuôi nguyên liệu an toàn, bền vững, đồng thời cung cấp các chính sách tín dụng hỗ trợ.
Doanh nghiệp cũng được khuyến nghị đổi mới công nghệ, tăng cường truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu quốc gia trên các kênh thương mại điện tử, ẩm thực cao cấp và chuỗi phân phối quốc tế. Điều này giúp sản phẩm thủy sản Việt Nam nâng cao giá trị gia tăng, cải thiện biên lợi nhuận và củng cố vị thế trên thị trường toàn cầu. Bước sang quý IV, giai đoạn cao điểm nhập khẩu thủy sản để phục vụ mùa lễ hội, doanh nghiệp có cơ hội bứt phá nhờ năng lực cung ứng, sản phẩm chế biến tiện lợi, đạt chuẩn “xanh – sạch – truy xuất nguồn gốc”.
Việc kết hợp mở rộng thị trường mới, đa dạng hóa sản phẩm và áp dụng công nghệ nuôi trồng tiên tiến sẽ giúp duy trì đà tăng trưởng bền vững, giảm rủi ro và nâng cao giá trị thương hiệu quốc gia. Năm 2025 được xem là năm bản lề, giúp ngành thủy sản Việt Nam chuyển từ tăng trưởng về lượng sang phát triển về chất, nâng cao giá trị gia tăng, củng cố vị thế quốc tế và tạo nền tảng vững chắc cho các giai đoạn phát triển tiếp theo. Sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, hiệp hội và doanh nghiệp sẽ quyết định khả năng bứt phá và khẳng định vị thế của thủy sản Việt trên bản đồ toàn cầu.
