| Những điều cần biết về sét để phòng tránh Hàng tấn cá lóc bị sét đánh chết ở Quảng Bình, nông dân lo trắng tay Mưa gió giật mạnh khiến hàng trăm ha lúa tại Ninh Thuận bị thiệt hại |
Sấm sét là hiện tượng phóng điện trong khí quyển giữa các đám mây và mặt đất hoặc giữa các đám mây mang điện tích trái dấu, thường xuất hiện trước, trong hoặc sau cơn mưa rào. Sét có thể đánh vào bất kỳ đâu, bất kỳ đối tượng hoặc vật thể nào khi có đủ điều kiện hình thành.
 |
Theo thống kê, mỗi năm trên thế giới có khoảng 250.000 người bị sét đánh, và hàng chục nghìn người trong số đó thiệt mạng. Những người sống sót cũng bị tổn thương sức khỏe nghiêm trọng.
Sét là hiện tượng thiên nhiên quen thuộc trong mùa hè ở Việt Nam, ẩn chứa sức mạnh phi thường và tiềm ẩn nguy cơ cao. Theo nghiên cứu của Viện Vật lý địa cầu, Việt Nam nằm ở tâm dông châu Á - một trong ba khu vực dông sét mạnh nhất thế giới, trung bình 100 ngày mỗi năm và số giờ dông trung bình là 250 giờ một năm. Do vị trí địa lý đặc biệt này, Việt Nam thường xuyên phải hứng chịu hoạt động dông sét dữ dội.
Mỗi năm, Việt Nam phải hứng chịu số lượng sét khổng lồ lên đến hai triệu cú, tiềm ẩn nguy cơ cao cho người và tài sản. Tần suất sét lớn hơn ở vùng núi, vùng trung du phía Bắc và đồng bằng Nam Bộ. Ở vùng núi, tuy sét xuất hiện nhiều hơn nhưng lại ít gây nguy hiểm vì có nhiều cây to là những vật dẫn điện tốt. Vùng trung du và đồng bằng có ít cây xanh nên người và gia súc dễ bị sét đánh trúng.
Sét có thể gây thương tích cho con người theo các cách đánh thẳng vào vị trí nạn nhân từ trên đám mây xuống; khi nạn nhân đứng cạnh vật bị sét đánh, sét có thể phóng qua khoảng cách không khí giữa người và vật (gọi là sét đánh tạt ngang), khi nạn nhân tiếp xúc với vật bị sét đánh, khi người tiếp xúc với mặt đất ở một vài điểm (sét lan truyền trên mặt đất)…
Sét đánh thường gây tổn thương rất nặng cho các cơ quan trong cơ thể như tim, da và cơ gân, hệ thần kinh. Những người bị sét đánh thường bị các tổn thương vĩnh viễn ở não, điếc hay mù nếu chậm được phát hiện và cấp cứu tại chỗ, trường hợp nặng có thể tử vong. Có khoảng 30% nạn nhân sét đánh bị tử vong do tim ngừng đập.
Sét đánh là hiện tượng ngẫu nhiên nên không có vị trí an toàn tuyệt đối, vì thế mọi người cần chủ động phòng tránh sét bằng những hành động phù hợp với hoàn cảnh:
 |
Cách phòng, tránh
Điều đầu tiên để phòng chống bị sét đánh, tất cả người dân cần chủ động nắm rõ thông tin thời tiết.
Nếu đang ở nhà
Khi trời sắp xảy ra giông (mây đen, không khí lạnh, gió) cần vào nhà trú mưa.
Khi ở trong nhà, nên đứng xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, tránh các chỗ ẩm ướt như buồng tắm, bể nước, vòi nước, không nên dùng điện thoại trừ trường hợp rất cần thiết. Rút phích cắm các thiết bị điện trước lúc có giông. Với các đường dây điện thoại hay dây điện vì nối với lưới bên ngoài nên rất có thể bị ảnh hưởng sét đánh lan truyền. Bởi vậy nên tránh xa các dây này và các vật dùng điện với khoảng cách ít nhất là một mét.
Cột thu lôi là kim loại thường được cố định trên đỉnh tòa nhà và nó hoạt động bằng cách chuyển hướng tia sét xuống mặt đất. Mặc dù thanh cột thu lôi không ngăn được tia sét xảy ra nhưng nó chặn tia sét đi vào nhà và phân tán năng lượng một cách an toàn xuống đất.
Không tự ý sửa chữa đường điện khi đang có mưa, bão.
Không được tắt, mở công tắc khi tay đang ướt, chân không mang dép, nơi đứng bị ẩm ướt. Nên lắp cầu dao chống giật cho dây dẫn. Các thiết bị điện như tủ lạnh, máy giặt, máy nước nóng... nên có dây nối đất để bảo đảm an toàn khi gặp sự cố rò điện.
Nếu đang ở ngoài trời
Bể bơi, sông, hồ... là những nơi mọi người không nên đến khi trời mưa. Vì nước dẫn điện nên những vùng này có thể làm tăng đáng kể khả năng bị thương hoặc tử vong nếu bị sét đánh.
Nhà địa chất học Micheal Okere cho biết đứng trong những vũng nước là rất nguy hiểm vì nước mưa chứa nhiều ion và tạp chất khiến nó trở thành chất dẫn điện tốt, không giống như nước cất.
Sét đánh vào những vật thể cao nên việc tìm nơi trú ẩn dưới gốc cây cao hoặc nhóm cây cao khi trời mưa có thể gây nguy hiểm.
Không đứng ở đỉnh đồi, không đứng ở các vùng đất trống trải, vứt bỏ các vật dụng kim loại trong người; cũng không đứng, ngồi cạnh cột điện, hoặc đường dây tải điện, vì đây cũng là những nơi dễ bị sét đánh hay dây điện bị đứt nên rất nguy hiểm.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ, sét thường đánh trúng những người làm việc bên ngoài hoặc tham gia các hoạt động giải trí ngoài trời. Để giảm thiểu những rủi ro bị sét đánh, chuyên gia khuyên mọi người nên tìm nơi trú ẩn thích hợp khi trời mưa.
Ngoài ra, chuyên gia cũng khuyên mọi người nên kéo cửa sổ ô tô lên khi lái xe trong điều kiện trời mưa.
Nếu ở trong rừng thì tìm những nơi cây thấp hơn và thưa để tránh. Không đứng thành nhóm người gần nhau.
Nếu như bạn cảm thấy tóc bị dựng lên (như cảm giác điện khi sờ tay trước mặt tivi) thì điều đó có nghĩa là có thể bị sét đánh bất cứ lúc nào. Lập tức cúi ngồi xuống và lấy tay che tai, không nằm xuống đất hay đặt tay lên đất.
Ở những vùng nông thôn, đồi núi, biện pháp phòng chống sét lâu dài là trồng nhiều cây xanh. Thực tế cho thấy khi trồng nhiều cây xanh phủ trên diện tích rộng, số lần sét đánh giảm hẳn. Tuy nhiên, không được trồng cây quá cao sát nhà…
Cách sơ cứu nạn nhân bị sét đánh
Khi gặp người bị sét đánh, nếu nạn nhân hôn mê thì cần kiểm tra xem còn thở hay không. Nếu ngừng thở, cần tiến hành hồi sinh tim phổi ngay lập tức.
Đặt nạn nhân nằm ngửa.
Tiến hành hồi sức hô hấp miệng-miệng: Lấy tay bịt mũi nạn nhân, hít một hơi thật sâu. Sau đó ngậm kín miệng của nạn nhân, thổi một hơi dài rồi buông ra để nạn nhân thở ra bình thường. Tiếp tục làm như vậy khoảng 2 lần.
Ép tim ngoài lồng ngực: Xác định 1/3 dưới xương ức. Đặt hai tay lên vị trí vừa xác định và ép liên tục khoảng 30 lần với tần số khoảng 100 lần/phút, ép sâu khoảng 3-5cm.
Luân phiên thổi ngạt-ép tim như vậy với tỉ lệ 2 lần thổi ngạt và 30 lần ép tim đến khi có nhân viên y tế đến hỗ trợ và có các trang thiết bị thiết yếu.
Phải cố định cột sống cổ, lưng cho bệnh nhân trong trường hợp nghi ngờ có vết thương trên đầu hoặc vùng cổ sưng nề có máu tụ.
Lưu ý, sau khi cấp cứu, sơ cứu, cần nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất.
 Đà Nẵng cắt tỉa cây xanh để phòng chống mưa bão |
 Dự báo diễn biến thiên tai phức tạp, mưa bão xuất hiện nhiều |
 Suy thận - Mối đe dọa tiềm ẩn cho sức khỏe |
