 |
Bách bộ có tên khoa học là Stemona tuberosa Lour, là một loại cây leo mọc hoang ở khắp nơi, phần củ thường được dùng để làm thuốc. Củ bách bộ đầu trên hơi phình to, đầu dưới thuôn nhỏ dần, chất cứng giòn chắc, ít ngọt, đắng nhiều, mùi thơm ngát.
Bách bộ là giống cây mọc hoang, có thể dễ dàng bắt gặp ở bất kỳ đâu, đặc biệt là các khu vực miền núi.
Theo đông y, bách bộ có tác dụng nhuận phổi, chữa ho, ngoài ra còn có tác dụng tẩy giun, trừ sâu bọ, chấy rận,…. Bộ phận làm thuốc là rễ củ già của cây bách bộ, được thu hoạch vào mùa thu đông, trước khi thu hoạch người ta sẽ cắt bỏ dây thân, đào toàn bộ củ lên, rửa sạch rồi tùy vào mục đích sử dụng sẽ để tươi hoặc đem phơi hay sấy khô.
 |
Một số bài thuốc có chứa bách bộ
Trị ho lao: bách bộ 40g, thiên môn 40g, mạch môn 40g, bạch mai 3 quả, tang bạch bì 20g. Tất cả tán bột. Dùng 1 chén nước cốt gừng tươi hoà với mật ong làm viên bằng hạt nhãn. Mỗi lần ngậm 1 viên. Chữa ho lâu năm, phiền nhiệt dần thành ho lao ( Nam dược thần hiệu ).
Trị viêm phế quản, hen suyễn: bách bộ 20g, ma hoàng 8g, tỏi 1 củ, rễ cây bông 3 cái. Sắc uống.
Chữa lao phổi: bách bộ 16g, hoàng cầm 12g, đan sâm 12g, đào nhân 12g. Sắc uống. Ngày 1 thang, uống liền trong 2 - 3 tháng.
Chữa cảm mạo gây ho, ngứa họng, có ít đờm: bách bộ 16g, kinh giới 12g, bạch tiền 12g, cát cánh 12g. Sắc uống.
Trị trẻ em ho do lạnh: bách bộ sao 30g, ma hoàng ( bỏ đốt ) 30g, hạnh nhân ( bỏ vỏ và đầu nhọn rồi đem sao ) 30g. Tất cả nghiền nhỏ hòa nước cơm làm viên bằng hạt ngô. Mỗi lần uống 2-3 viên với nước ấm, ngày 2 lần.
 |
Tẩy giun kim: bách bộ tươi 40g ( bằng 20g bách bộ khô ), nước 200ml, sắc đun sôi trong nửa giờ, cô lại còn khoảng 30ml. Dùng nước thuốc thụt giữ 20 phút. Điều trị như vậy trong thời gian 10-12 ngày là khỏi bệnh giun kim.
Trị chấy rận: bách bộ 200g, rượu trắng 1.000ml ngâm trong 24 giờ, lấy dung dịch rượu bôi vào chỗ bị chấy rận.
Trị phát ban: bách bộ 20g, khổ sâm 12g, bằng sa 8g, hùng hoàng 8g. Sắc đặc, bôi rửa chỗ bị phát ban.
Trị đau bụng do các loại trùng sán: bách bộ nấu thành cao, uống thường xuyên phòng trị các loại trùng.
Sát khuẩn vết côn trùng đốt: bách bộ giã nát, xoa vào chỗ mẩn ngứa, muỗi đốt, viêm da, sâu bọ đốt.
Trị các loại côn trùng vào lỗ tai: bách bộ ( sao ) nghiền nát, trộn với dầu mè bôi trong lỗ tai.
Diệt côn trùng: Nước sắc bách bộ, thêm ít đường mật để diệt ruồi.. Dung dịch pha tỉ lệ 1/20 để diệt bọ gậy. Hoặc rắc bột bách bộ vào hố phân sẽ diệt giòi bọ.
 |
Lưu ý:
Bách bộ là vị thuốc có tính bình vào kinh phế, tính chuyên giáng xuống nên không dùng cho người có tì vị hư nhược.
Bách bộ dễ hại dạ dày, dễ gây tiêu chảy nên người yếu dạ, hay tiêu chảy không được uống.
Sử dụng bách bộ theo đúng liều lượng được khuyến cáo, tránh tình trạng dùng bách bộ ở liều cao sẽ làm ức chế trung tâm hô hấp, có thể gây tử vong.
Nên sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn với sức khỏe và cơ thể.
