 |
| Cá ót tươi rói |
Cá ót là loài cá phổ biến ở vùng biển Quảng Ninh, có cơ thể dẹp và đầy nhớt. Cá thường có nhiều loại với kích thước khác nhau, loại nhỏ có trọng lượng mấy chục con mỗi cân, loại lớn có con lên đến 5 lạng.
Vì sao cá này có tên là cá ót. Từ điển tiếng Việt không nói rõ đây là tên loại cá mà chỉ một bộ phận cơ thể. Và tôi cũng dám cá rằng không nhiều người biết vì sao dù đó là ngư dân.
Theo anh Nguyễn Thanh Đinh, một ngư dân chính hiệu ở đảo Minh Châu (Vân Đồn, Quảng Ninh) lý giải "Ngoài đánh lưới, người ta có thể câu loại cá này. Khi cá cắn, vớt lên, vuốt đám nhớt nhầy bao quanh mình cá, họ mới có thể cầm chắc mình con cá. Cá sống bị tóm thường phát ra tiếng: ót, ọt. Rất có thể đây là lý do giống cá này được gọi là cá ót".
Mỗi loại cá ót lại có đặc điểm khác nhau như: Cá ót chỉ vàng có một đường màu vàng mảnh dẻ vắt hai bên mình con cá; cá ót gai khi nấu chín, hai bên vây xòe như những chiếc gai; cá ót đồng tiền nhỏ xíu, màu trắng bạc; cá ót đĩa to như bàn tay người lớn.
Cá ót có thể dễ dàng chế biến nhiều món ngon trong bữa cơm của gia đình cũng như các món ăn chơi như rán giòn, kho với gừng, me, khế chua. Nhưng đa phần, chúng được chế biến thành một món ăn ngọt nước là nấu riêu và làm chả.
 |
| Canh cá ót |
Thật khó tả nhưng nước canh riêu cá ót có hương vị rất đặc trưng so với các loại canh riêu khác. Và càng “đưa cơm” hơn khi ta ăn lúc bát riêu còn đang nóng hổi. Hít hà và nếm thử vị thanh ngọt, hơi chua của cà chua, gắp từng con cá ót vừa chín tới, còn nguyên dáng hình ban đầu, đó là một bát canh riêu cá ót “đúng chuẩn”.
Cá ót là loại cá lành tính, khi được nấu chín, thực khách có thể dùng đũa tách từng thớ thịt trắng nõn, mềm dai, đưa lên miệng và cảm nhận vị ngọt riêng biệt của loại hải sản này.
Kể đến “điểm yếu” của loài cá này, có lẽ nằm ở chỗ, thịt của chúng không nhiều, lại lắm xương, người ăn không cẩn thận là có thể bị hóc. Vả lại, công đoạn làm sạch cá ót cũng chẳng hề dễ dàng. Ví như với món cá riêu, trước hết, mớ cá ót mua về phải là mớ cá tươi ngoài chợ sớm.
Để làm sạch, cá được khía một đường bên sườn bụng từ đầu đến đuôi rồi bóp sạch ruột, mỗi con bé cỡ lòng bàn tay trẻ con. Dễ chừng, một người có thể ăn đến cả chục con.
Đi Quảng Ninh, thật phí nếu bỏ qua lẩu cá ót
 |
| Cá ót nhúng lẩu |
Rẻ, không ai mua, chẳng ai ăn ấy vậy mà bây giờ cá ót trở thành món đặc sản, không dễ kiếm. Còn nhớ lần muốn ăn lẩu cá ót, nhấc điện thoại nói chuyện, anh bạn vui vẻ bảo: Bây giờ, cá ót đã trở thành đặc sản nên muốn ăn thì phải gọi điện đặt trước, nhà hàng mới để phần cho.
Lẩu cá ót tưởng dễ làm mà làm không dễ, tốn nhiều công sức ra phết. Trước tiên, mớ cá ót mua về phải là mớ cá tươi ngoài chợ sớm.
Để làm sạch, cá được khía một đường bên sườn bụng từ đầu đến đuôi rồi bóp sạch ruột, mỗi con bé cỡ lòng bàn tay trẻ con mà với nồi lẩu thông thường cho chừng 10 người ăn dễ phải làm đến gần trăm con mới đủ.
Làm sạch cả trăm con cá ót, thật không thể nhanh và cũng không dễ chút nào. Thảo nào bạn tôi phải gọi điện thoại để dặn dò “u em” chuẩn bị cho nồi lẩu cá ót ngay từ khi chúng tôi đang trên đường từ Vân Đồn về Cẩm Phả.
Nồi nước dùng trông khá đơn giản, nước trong, cà chua bổ múi cau, hành hoa, thì là và quả tai chua tươi. Ở nhà chúng tôi hay trữ tai chua đã phơi khô để nấu ăn, còn ở đây người Cẩm Phả dùng tai chua tươi nấu lẩu.
Thường để đánh chua, dân vùng biển hay dùng quả bứa, một loại quả chua quen thuộc của vùng biển đảo Đông Bắc bộ, nhưng khi không có bứa thì tai chua cũng là một lựa chọn, đem lại vị chua thanh thanh tự nhiên và mùi thơm nhẹ nhàng.
 |
| Nồi lẩu cá ót đầy ứ cá nhìn đã không cầm lòng nổi |
Rau ăn kèm thì nhiều loại, cũng không quá kén chọn, có thể ăn lẩu với rau muống, rau cải, rau sam, rau sống. Nước lẩu sau khi bỏ cá ót vào có vị tanh đặc trưng ít thấy khi người miền Bắc ăn lẩu cá hay nấu canh chua nói chung.
Cái vị tanh khiến người ta tò mò và muốn ăn thử. Mà lại thanh thanh, ngòn ngọt, man mát, chua chua, thêm tí cay xực của ớt, thật “đưa lưỡi” ghê gớm.
Thả cá vào nồi, chỉ cần sôi nhẹ là cá chín ngay, vớt ra phải vẫn còn nguyên con, cá vừa chín mềm mà không vỡ nát. Bởi thế ai ăn thì tự thả tự vớt, gỡ thịt thì không dễ và cẩn thận không hóc, nhưng chan thứ nước chua đã nhúng cá ót vào và húp xì xụp thật không gì ngon miệng bằng.
Nhất là khi trời mưa mà có bát canh chua nóng hổi, vừa ngọt ngào vừa ấm áp và cho dù biển có mịt mùng thì vẫn là ngon quá, canh chua lẩu cá lạp sạp ơi.
