 |
Sông Hồng mang dòng nước ngọt chảy qua bao nhiêu làng mạc, vun đắp phù sa, mang tôm cá nuôi sống bao đời người dọc châu thổ. Cá mòi, một loại cá nửa của sông nửa của biển, nhưng cá mang hương vị đặc sản này gần như chỉ có ở sông Hồng, đến hẹn lại lên gây thương nhớ cho bao người...
Những ngư dân sống ven sông đều thuộc lòng sự tích cá mòi. Theo truyện dân gian, cá mòi do chim ngói hóa thành.
Mỗi năm vào mùa thu khi hết vụ lúa, chim ngói bay ra biển, hóa thân thành cá mòi. Mùa xuân, cá bơi ngược về sông, đến đầu nguồn lại hóa thân thành chim ngói. Tất nhiên, sự tích đôi khi đậm chất hoang đường, nhưng nó nhắc cho người ta nhớ về tập quán di cư của hai loài đều là đặc sản này.
Cá mòi màu trắng bạc, mình dẹt, vảy mềm và nhỏ, thịt ngọt, xương nhiều nhưng mềm. Cá mòi có nhiều ở cửa biển cửa sông, nhưng được đẩy lên hàng đặc sản thì chỉ có ở sông Hồng, người ta lý giải, có thể do cá được đắm mình trong những hạt phù sa màu mỡ của con sông mẹ mà thế chăng? Cá càng ngon khi được bắt ở những khúc sông sâu trong đất liền. Cá gần cửa sông thì bớt thơm, bớt ngọt, cá bắt ở cửa biển thì thịt thậm chí còn hôi.
 |
Cá mòi có nhiều ở các tỉnh ven biển như Quảng Ninh, Nghệ An, Đà Nẵng, Bình Thuận… Cứ cuối tháng 2 đầu tháng 3 âm lịch là mùa sinh sản của chúng – đây là khoảng thời gian duy nhất trong năm người dân miền biển hoặc thành phố có thể được thưởng thức cá mòi tươi ngon.
Xưa cá mòi có nhiều ở vùng biển nhưng ít ai biết đến! Gần đây chúng bắt đầu trở thành đặc sản được người thành phố ưa chuộng. Hiện chúng được rao bán ở các chợ vùng biển, chợ dân sinh hoặc siêu thị hải sản với giá 120.000 đồng/kg.
Các món ăn ngon chế biến từ cá mòi
Cá mòi kho rục
 |
Để được nồi cá mòi kho thơm thì phải biết cách chọn cá ngon. Cá mòi ngon sẽ có mắt sáng, thịt mềm, dày. Sau đó, cá được rửa sạch, đánh vẩy, loại bỏ ruột, mang, phần thừa và tẩm ướp gia vị.
Hương vị món cá mòi kho là sự hòa trộn của nhiều hương vị khá nhau: vị chua mềm của chay, thơm nồng của gừng, cay cay của ớt, ngọt đậm của mía. Tất cả tạo nên một hương vị hoàn hảo nhất, không gì có thể sánh được.
Cá ướp gia vị trong 30 phút cho ngấm rồi mới xếp vào nồi. Những con cá được xếp đứng, cùng chiều để toàn bộ thân cá được tiếp xúc với nước gia vị khi đun. Riềng kẹp vào các khe hở, cứ một lớp cá lại xếp một lớp chay khô và riềng thái lát. Sau cùng, phủ một lớp chuối xanh lên trên các lớp cá.
Quá trình kho cá cũng có những bí quyết riêng. Khi kho phải đảm bảo xương nhừ nhưng thịt cá rắn chắc. Màu sắc của cá phải vàng óng. Muốn vậy, cần kho cá trong nồi đất đủ từ 8 - 10 tiếng và điều chỉnh lửa cho phù hợp trong quá trình kho mới tạo ra nồi cá mòi thơm nức, đưa cơm.
Cá mòi rán
 |
Cá mòi rán là món ăn khá dễ chế biến, tuy nhiên không phải ai cũng biết cách rán cá mòi ròn và ngậy. Cá mòi sau khi làm sạch nên ướp cùng chút bột nêm, sả - ớt - tỏi (nên xay lấy nước cốt) và một chút bột chiên giòn. Khi cá đã ngấm gia vị thì đem chiên ngập ở trong dầu đến khi vàng đều 2 mặt. Cách rán và ướp cá này sẽ giúp cho cá giòn, đậm vị hơn rất nhiều so với cách rán thông thường.
Cá mòi rán thơm ngon, giòn rụm đầy hấp dẫn, quyến rũ. Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận được vị ngon ngọt đặc trưng của thịt cá, bên ngoài thì giòn rụm, ngon nhưng không hề bị béo.
Để làm nước chấm, bạn cho phần sả, tỏi còn lại vào chén, thêm 1 trái ớt cắt lát, thêm 1 muỗng cà phê đường, 3 muỗng canh nước mắm, 1 muỗng canh nước lọc, 1 muỗng canh tương ớt và 1 muỗng canh nước cốt chanh. Khuấy đều để các gia vị hòa quyện vào nhau thật hoàn hảo, nêm nếm lại cho hợp với khẩu vị gia đình bạn.
Cá mòi đóng hộp
 |
Cách làm cá mòi hộp ngon rất đơn giản với những nguyên liệu như 500 gam cá, tỏi, hành tây. Cùng hẹ, ngò tây, cà chua, dầu ăn, nấm, rượu trắng cùng các gia vị mắm, nêm muối, đường, tiêu.
Cá mòi hộp mua về cho vào nước sôi luộc qua khoảng chừng 5 phút cho sạch rồi để ráo. Làm sạch các loại rau củ nấm, hành tỏi hẹ, băm nhuyễn hành tỏi hẹ vào cùng 1 hỗn hợp.
Cà chua rửa sạch rồi đem sốt lên cùng hành phi rồi đổ nước dùng vào thành dạng sền sệt. Sau đó cho nấm vào đảo đều rồi cho cá vào cùng, cho thêm chút rượu và gia vị.
Nấu lửa to cho sôi rồi cho nhỏ lửa nấu tầm 20 phút cho cá chín và mềm nhừ. Nêm nếm lại gia vị một lần nữa rồi cho hành mùi vào vừa đẹp mắt vừa thơm ngon. Đây là một món dễ ăn, dễ nấu có thể ăn kèm với bún hoặc cơm nóng đều được.
Cá mòi là loài cá giàu dinh dưỡng, cung cấp một lượng lớn vitamin và khoáng chất cho cơ thể. Cá mòi cung cấp cho bạn vitamin B2, niacin, vitamin B12 giúp hỗ trợ hệ thống thần kinh và nâng cao khả năng tiêu hóa. Bên cạnh đó cá còn cho bạn 1 số khoáng chất như phốt pho, canxi, kali và các khoáng vi sắt, selenium. Là một nguồn axit béo omega 3 làm tăng sức khỏe tim mạch.
