 |
| Củ ấu sừng trâu |
Năm xưa, có lẽ nhiều đứa trẻ đã quen thuộc với những gánh hàng rong chở đầy thứ củ đen xì, có hình dáng giống như những chiếc sừng trâu. Để ăn loại củ này, phải dùng hết sức cắn mạnh cho vỡ đôi, rồi khéo léo lấy phần nhân trắng muốt ra. Củ ấu đã ở trong ký ức của nhiều người theo cách như thế!
Cây ấu cùng họ với sen, súng bởi nó phát triển tốt trong ao đầm và những chân ruộng có nước quanh năm. Ấu có lá hình tròn, có mép răng cưa nổi trên mặt trước. Hoa màu trắng, mọc đơn độc hay ở nách lá và củ ấu được mọc ra từ trong thân. Củ ấu có nhiều loại nhưng phổ biến nhất là củ ấu sừng trâu. Vì có 2 sừng cong nhọn như sừng trâu.
Củ ấu là loại thực phẩm sạch và giàu dinh dưỡng, được trồng ở nhiều vùng miền trên khắp Việt Nam. Củ ấu được người dân chế biến thành nhiều món ăn ngon như chè củ ấu, vịt nấu củ ấu, heo quay nấu củ ấu, củ ấu hầm xương, củ ấu chiên bột, dưa chua củ ấu… Nhưng đơn giản nhất vẫn là món củ ấu luộc lên ăn chơi. Món ăn này cũng như sắn, khoai, ngô, được bày bán ven đường như một món quà quê.
Trong củ ấu có hàm lượng tinh bột chiếm khoảng 49% và hàm lượng protein chiếm 10,3%. Còn các thành phần dinh dưỡng khác theo tài liệu Trung Quốc, trong 100g củ ấu chín có 4.5gam albumin, 0.1gam chất béo, 19.7gam chất đường các loại, 0.19gam vitamin B1, 0.06gam B2, 1.5mg PP, 13mg C, 7mg Ca, 0.7mg sắt, 19mg Mn, 93mg P. Hợp chất AH13 được biết đến như chất được dùng hỗ trợ điều trị chống ung thư.
 |
| Củ ấu chứa nhiều chất xơ |
Củ ấu chứa nhiều chất xơ giúp thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn probiotic giúp sản sinh enzyme tiêu hoá đối với đường ruột Củ ấu còn có thể bổ sung máu cho những người thiếu máu, canxi và photpho. Những thành phần này đều giúp xương chắc khỏe. Hơn nữa, thành phần magie cũng như mangan có chứa trong củ ấu có thể sản xuất enzyme làm giảm tình trạng stress, đồng thời còn bổ sung thêm kẽm để tăng cường hệ thống miễn dịch cũng như nhiều thành phần kali giúp cải thiện tình trạng tim mạch và huyết áp
Trong củ ấu còn chứa iod có tác dụng ngăn ngừa bệnh bướu cổ và các bệnh liên quan đến tuyến giáp khác. Bên cạnh đó hàm lượng vitamin C và vitamin B có tác dụng cải thiện tăng cường sức đề kháng.
Luộc củ ấu cũng phải có kỹ thuật, nếu luộc chưa đủ thì bên trong vẫn còn sống sượng, còn luộc kỹ quá lại khiến củ ấu bị nát.
Củ ấu khi nấu chín, vỏ có màu đen và rất cứng. Khi ăn, người ta sẽ phải dùng dao hoặc kéo để tách đi lớp vỏ bên ngoài. Nhưng thường thì tụi trẻ con hay một số người vẫn có sở thích dùng răng cắn bỏ đi lớp vỏ. Chỉ có điều bạn sẽ phải cẩn thận với phần đầu nhọn của hai chiếc sừng của củ ấu, dễ gây xây xước nhẹ cho miệng.
Dù có vẻ ngoài xù xì, đen nhẻm không có gì bắt mắt, nhưng phần nhân bên trong củ ấu lại có màu trắng ngần, chứa nhiều chất dinh dưỡng và vị ngọt bùi đặc trưng. Củ ấu chứa nhiều tinh bột và đạm. Cũng giống như khoai mì, khoai lang, trong dân gian, củ ấu ngoài là món quà ăn vặt còn có thể sử dụng chế biến món ăn, làm thuốc. Nhiều vùng còn coi củ ấu như là “nhân sâm của người nghèo” vì nó rẻ tiền nhưng lại rất bổ, mát.
 |
Theo Y Học Cổ Truyền, củ ấu có vị ngọt, tính mát, vào tỳ, tác dụng ích khí kiện tỳ, thanh thử giải nhiệt lương huyết, trừ phiền chỉ khát. Di chiết trong rượu củ ấu có thể sử dụng nhằm giúp chống nóng, chống nắng, giải độc say rượu, trừ rôm sảy. Còn với những củ ấu già có tác dụng kiện tỳ bổ khí, và những loại ấu này thường được sử dụng trong trường hợp tỳ hư tiết tả, chu kỳ kinh nguyệt với hàm lượng máu khá nhiều, trĩ xuất huyết và có thể chống suy nhược.
Củ ấu còn giúp cơ thể thanh lọc giải độc đặc biệt đối với gan. Khi sử dụng củ ấu sẽ giúp mang lại sức khỏe tốt hơn cũng như điều trị hiệu quả với bệnh tiêu chảy.
Củ ấu còn được sử dụng trong điều trị bệnh eczema với hỗn hợp củ ấu nấu chín cùng với nước. Bổ sung thêm một ít nước chanh vào hỗn hợp này và thoa lên vùng da nhiễm bệnh của bệnh nhân.
Củ ấu còn có khả năng kháng khuẩn mạnh mẽ, giúp làm lành các nhiễm trùng do vi khuẩn, đồng thời củ ấu cũng giúp loại bỏ đờm, chữa cảm lạnh và cúm. Hay củ ấu cũng giúp giảm viêm khớp, đau sưng và tấy đỏ. Hơn nữa, một vài nghiên cứu cũng cho kết quả ăn củ ấu có khả năng mang lại hiệu quả cho những bệnh nhân loét dạ dày.
