| Tỏi cô đơn Phù Yên: Đặc sản “trứ danh” vùng đất Sơn La Những ai tuyệt đối không nên ăn “thần dược” tỏi đen? Top 5 thực phẩm màu đen tốt cho sức khỏe, có loại giúp giảm nguy cơ ung thư |
 |
| Tỏi cô đơn Yên Châu |
Yên Châu là huyện miền núi, biên giới, nằm ở phía đông nam tỉnh Sơn La. Phía bắc giáp huyện Bắc Yên; phía nam giáp huyện Sốp Bâu, tỉnh Hủa Phăn nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào; phía đông giáp huyện Mộc Châu; phía tây giáp huyện Mai Sơn.
Yên Châu cách thành phố Sơn La 62 km về phía đông, cách Hà Nội 240 km theo quốc lộ 6. Yên Châu cũng là điểm nối giữa 2 trung tâm kinh tế trọng điểm Mộc Châu và Mai Sơn; có quốc lộ 6 qua địa bàn huyện cùng mạng lưới giao thông liên tỉnh, liên huyện khá phát triển, có 56,501km đường biên giới tiếp giáp với tỉnh Hủa Phăn (Lào), có cửa khẩu phụ Nà Cài.
Tỏi là một trong những cây trồng chủ lực trong sản xuất vụ đông ở huyện Yên Châu. Với thổ nhưỡng, khí hậu phù hợp, cây tỏi nơi đây có năng suất, chất lượng cao.
Toàn huyện Yên Châu có khoảng 200 ha tỏi, năng suất đạt 20-25 tấn/ha, trồng chủ yếu ở các xã Chiềng Đông, Chiềng Sàng, Chiềng Pằn, Viêng Lán... Giống tỏi tía thường có nhiều nhánh được người dân lựa chọn trồng phổ biến nhất. Ngoài ra, còn có giống tỏi một nhánh hay còn gọi là “tỏi cô đơn” có mùi thơm đậm hơn, vị cay nồng, được người tiêu dùng ưa chuộng. Đa phần tỏi Yên Châu sau khi thu hoạch thường được tiêu thụ dưới dạng tươi hoặc đã qua phơi khô, chủ yếu chỉ để làm gia vị trong bữa ăn hằng ngày, nên việc bảo quản không được lâu, giá trị kinh tế không cao.
Nhằm nâng cao giá trị sản phẩm tỏi, từ năm 2016, HTX Tây Bắc, bản Huổi Hẹ, xã Viêng Lán, đã nghiên cứu, sản xuất thành công sản phẩm tỏi đen. Chị Nguyễn Thị Yến Linh, Giám đốc HTX Tây Bắc, chia sẻ: Qua tìm hiểu, sản phẩm tỏi đen có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe như chống lão hóa, phòng ngừa các bệnh tim mạch, ung thư, tăng cường sức đề kháng... Với lợi thế là địa phương có diện tích trồng tỏi lớn, nguyên liệu đầu vào nhiều, giá cả hợp lý, HTX đã đầu tư dây chuyền sản xuất sản phẩm tỏi đen.
Trong quá trình sản xuất, sản phẩm tỏi đen của HTX hoàn toàn không có chất phụ gia hay chất bảo quản, là sản phẩm hoàn toàn tự nhiên. Một trong những yêu cầu quan trọng, tạo được sản phẩm tỏi đen đạt chất lượng là nguồn nguyên liệu. Vì vậy, HTX Tây Bắc đã lựa chọn, ký hợp đồng thu mua tỏi tươi của các hộ dân ở xã Chiềng Đông, vì chất lượng tỏi ở đây được đánh giá cao, diện tích trồng khá ổn định với trên 80 ha.
 |
| Sản phẩm "Tỏi đen Diệp Bách" của HTX Tây Bắc đang xây dựng sản phẩm OCOP |
Tỏi tươi sau khi thu hoạch, được các thành viên HTX Tây Bắc phân loại, rửa sạch, cắt bỏ rễ, phần đầu cuống, sau đó, xếp vào các khay đưa vào lò ủ, duy trì nhiệt độ của lò ủ ở mức 60-80oC phù hợp với từng giai đoạn; ủ liên tục trong 30 ngày đến khi vỏ củ tỏi khô lại, tép tỏi bên trong chuyển màu đen, dẻo, mềm, ngọt và không còn mùi cay hăng như tỏi tươi. Sản phẩm tỏi đen đã khô chỉ cần bảo quản nơi thoáng mát, có thể sử dụng trong 2 năm.
Hiện nay, HTX có 8 máy làm tỏi đen, trong đó 4 máy chuyên ủ men và 4 máy sấy; công suất mỗi máy khoảng 1,5 tấn tỏi tươi/mẻ. Mỗi tháng, HTX sản xuất 3 tấn tỏi đen, giá bán 800 nghìn đồng/kg, chủ yếu xuất bán tại các thị trường thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Cần Thơ, Hải Phòng, Thanh Hóa... cho doanh thu 2,5-3 tỷ đồng/năm. Ngoài ra, HTX phát triển thêm các sản phẩm rượu tỏi đen, mật ong ngâm tỏi đen… với thương hiệu “Diệp Bách” được người tiêu dùng ưa chuộng.
Phát triển ý tưởng kinh doanh từ sản phẩm nông sản đặc trưng địa phương, năm 2021, HTX Tuổi trẻ 26/3 cũng lựa chọn sản phẩm tỏi Yên Châu để đưa vào sản xuất, xây dựng thương hiệu “Tỏi đen Châu Yên”, “Tỏi đen Hoshi”.
Hiện nay, máy lên men tỏi đen của HTX đạt công suất 400kg tỏi tươi/mẻ, nhiệt độ điều khiển tự động theo từng giai đoạn khác nhau. Quá trình lên men diễn ra liên tục, chính xác, chất lượng sản phẩm tỏi đen làm ra đồng đều. Với 400kg tỏi tươi, sau 35-45 ngày lên men, cho ra khoảng 200kg tỏi đen.
Đáp ứng nhu cầu thị trường, các thành viên HTX Tuổi trẻ 26/3 tiếp tục nghiên cứu giải pháp điều khiển tự động, giám sát từ xa trên máy tính hoặc điện thoại với toàn bộ 20 lò lên men tỏi đen của HTX. Mỗi năm, HTX bán ra thị trường khoảng 10 tấn tỏi đen, doanh thu trên 4 tỷ đồng, tạo việc làm hơn 10 lao động địa phương với mức thu nhập 6 triệu đồng/tháng.
Hiện tại, sản phẩm tỏi đen của HTX được xây dựng để đạt tiêu chuẩn 4 sao trong chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP); HTX cũng đang xây dựng thương hiệu “Tỏi đen Hoshi” đảm bảo các yêu cầu nghiêm ngặt phục vụ xuất khẩu ra thị trường các nước.
 Tỏi đen: “thần dược” cải thiện nhiều chứng bệnh |
 Tỏi cô đơn Phù Yên: Đặc sản “trứ danh” vùng đất Sơn La |
 Những ai tuyệt đối không nên ăn “thần dược” tỏi đen? |
