Tỏi cô đơn Phù Yên: Đặc sản “trứ danh” vùng đất Sơn La

Phù Yên là huyện miền núi, nằm ở phía đông bắc của tỉnh Sơn La. Độ cao các các xã vùng thấp là 175m, các xã vùng dọc sông Đà là 250-300m, các xã vùng cao là 800 - 1.000m so với mực nước biển. Ngoài ra khí hậu nơi đây rất khắc nghiệt, được chia làm hai mùa rõ rệt: mùa đông thì lạnh cắt da cắt thịt và thường xuyên có sương muối, mùa hè thì nóng nực bậc nhất đất nước bởi ảnh hưởng của gió Lào. Đồng thời nơi đây được hình thành từ một phụ lưu của sông Đà, vùng lòng chảo khắc nghiệt ấy lại có thể trồng được loại tỏi tía một nhánh quý hiếm mà không nơi nào trên đất nước ta có thể trồng được.

Người dân phát triển mô hình trồng tỏi cô đơn

Tỏi ở Phù Yên được trồng xen canh giữ 2 vụ lứa ở một số khu vực xã Tường Phù và Gia Phù huyện Phù Yên, bao gồm tỏi nhánh và tỏi cô đơn. Với khí hậu, thổ nhưỡng khắc nghiệt, cùng với kỹ thuật chăm sóc của bà con nông dân đã khiến tỏi nơi đây có chất lượng cao hơn hẳn các loại tỏi khác.

Vì tỏi được trồng ở những nơi đất rắn, ít phù sa nên tỏi cô đơn Phù Yên có đặc điểm khá nhỏ, hơi dài chứ không tròn, khá dày vỏ và thơm cay hơn hẳn nhiều vùng khác. Điểm khác biệt không nơi nào trồng tỏi có đó là giống, chỉ có giống tỏi tía truyền thống địa phương mới có thể trồng sinh ra nhiều tỏi cô đơn.

Tỏi cô đơn sau khi thu hoạch

Đặc biệt tỏi cô đơn của Phù Yên có thể làm ra một sản phẩm có thể coi là “thần dược” đó là tỏi đen. Theo các nhà khoa học, tỏi đen cô đơn không chỉ là loại thực phẩm chứa nhiều chất dinh dưỡng mà còn có những đặc tính kỳ diệu như có khả năng tăng cường hệ thống miễn dịch, làm giảm huyết áp, có tác dụng làm chậm quá trình lão hóa tế bào, chống tắc nghẽn mạch máu, làm giảm sưng huyết và tiêu viêm, chống lại ung thư…

Nhận thấy nhu cầu của thị trường về sản phẩm tỏi đen ngày càng cao, năm 2019, xã Tường Phù đã thành lập Tổ hợp tác sản xuất và kinh doanh Tỏi Phù Yên đặt tại bản Bùa Thượng chuyên sản xuất sản phẩm tỏi đen cung cấp ra thị trường trong và ngoài tỉnh. Sản phẩm đã nâng cao giá trị cây tỏi và tăng thêm thu nhập cho các thành viên Tổ hợp tác và người trồng tỏi.

Nhằm quảng bá thương hiệu “Tỏi đen Phù Yên” ra thị trường, huyện Phù Yên thường xuyên giới thiệu sản phẩm tỏi đen tại các hội chợ, ngày hội nông sản trong và ngoài tỉnh. Ngoài ra, còn trưng bày sản phẩm ở các cửa hàng kinh doanh tạp hóa, siêu thị, trong huyện, trong tỉnh, liên kết quảng bá sản phẩm trên website, mạng xã hội... Giá bán 700 - 800 nghìn đồng/kg tỏi đen nhiều nhánh và 1-1,25 triệu đồng/kg tỏi đen 1 nhánh.

Để khuyến khích bà con nông dân phát triển thương hiệu tỏi của huyện, Phù Yên hỗ trợ các xã Tường Phù, Tường Thượng, Gia Phù mở rộng diện tích, tuyển chọn, phục tráng giống tỏi tía của địa phương để tăng sản lượng và chất lượng. Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu sản phẩm để tìm kiếm thị trường tiêu thụ ổn định cho cây tỏi. Đồng thời, chuẩn bị các thủ tục để được công nhận thương hiệu “Tỏi Phù Yên”, mở ra hướng phát triển mới, ổn định, bền vững cho cây tỏi Phù Yên./.