Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên: Chú trọng đổi mới, thúc đẩy xuất khẩu bền vững góp phần tăng trưởng kinh tế

Chú trọng đổi mới, thúc đẩy xuất khẩu bền vững góp phần tăng trưởng kinh tế.

Xuất khẩu vượt 400 tỷ USD

Năm 2024 diễn ra trong bối cảnh tình hình chính trị - kinh tế thế giới diễn biến phức tạp, thuận lợi và khó khăn đan xen, tuy nhiên nhờ nỗ lực chung của hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân, toàn ngành Công Thương đã hoàn thành các chỉ tiêu tăng trưởng được đề ra từ đầu năm trên tất cả các lĩnh vực sản xuất công nghiệp, năng lượng, xuất nhập khẩu và thương mại nội địa.

Cụ thể, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) ước tăng 8,4%, là mức cao nhất trong giai đoạn 2020-2024 (kế hoạch là 7-8%); tổng sản lượng điện toàn hệ thống điện quốc gia ước tăng cao hơn 10,1% (kế hoạch 9,4 - 9,8%); kim ngạch xuất khẩu ước tăng 16,4% (kế hoạch là 6%), tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước tăng 9% (kế hoạch là 9%).

Trong những năm qua, hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam ngày càng đi vào chiều sâu và mang tính thực chất, mang lại nhiều kết quả nổi bật, cả về xuất khẩu, thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam năm 2023 đạt 355,5 tỷ USD, ước năm 2024 là 405,53 tỷ USD. Đây là kết quả của việc tận dụng hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA) và cải thiện môi trường kinh doanh trong nước.

Về thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) những năm gần đây, Việt Nam đã đạt được những thành tựu vượt bậc. Tổng vốn FDI thực hiện đạt 25,35 tỷ USD, mức cao nhất trong 5 năm qua. Về cơ cấu đầu tư, ngành công nghiệp chế biến và chế tạo tiếp tục dẫn đầu, chiếm khoảng 68,1% tổng vốn FDI đăng ký, tương đương 13,41 tỷ USD. Đáng chú ý, sự chuyển đổi kinh tế sang các ngành công nghệ cao và kỹ thuật số cũng là nhân tố thúc đẩy dòng vốn FDI vào Việt Nam, góp phần củng cố vị thế quốc gia trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Tỷ lệ tham gia chuỗi giá trị toàn cầu của Việt Nam tăng lên đáng kể, đặc biệt trong các ngành sản xuất và công nghiệp hỗ trợ. Theo Ngân hàng Thế giới, khoảng 50% GDP và việc làm của Việt Nam phụ thuộc vào xuất khẩu, nhấn mạnh vai trò quan trọng của hội nhập kinh tế trong thúc đẩy tăng trưởng và chuyển đổi cơ cấu kinh tế.

Một minh chứng nổi bật là Việt Nam hiện đang trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, với thị trường ngành này dự kiến đạt 7,01 tỷ USD vào năm 2028, với tốc độ tăng trưởng hàng năm khoảng 6,69%. Hiện nay, các khu công nghệ cao tại TP.HCM, Hà Nội, và Đà Nẵng đã thu hút nhiều doanh nghiệp quốc tế, tạo nền tảng cho phát triển công nghệ cao và nâng cao giá trị gia tăng.

Đặc biệt, quá trình hội nhập sâu rộng của Việt Nam vào nền kinh tế toàn cầu đã nâng cao đáng kể vị thế quốc tế của Việt Nam. Việt Nam ngày càng được công nhận là một đối tác kinh tế uy tín, đáng tin cậy trong khu vực và trên thế giới.

Dưới áp lực của hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam đã liên tục cải thiện các chỉ số cạnh tranh quốc gia và môi trường kinh doanh, tăng cường cải cách hành chính và chuyển đổi số. Điều này giúp tăng cường niềm tin của nhà đầu tư và tạo động lực cho doanh nghiệp phát triển, với số lượng doanh nghiệp thành lập mới dự kiến tăng ít nhất 10% trong năm 2024.

Hội nhập kinh tế quốc tế thúc đẩy Việt Nam chuyển đổi từ nền kinh tế dựa vào tài nguyên sang nền kinh tế dựa vào tri thức, công nghệ cao và đổi mới sáng tạo. Đặc biệt, hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng đã thúc đẩy cải cách thể chế và hoàn thiện hệ thống pháp lý, phù hợp với các chuẩn mực quốc tế, từ đó tạo môi trường đầu tư thuận lợi và minh bạch hơn. Đây chính là yếu tố quan trọng trong việc đổi mới mô hình tăng trưởng, từ tập trung vào chiều rộng (tăng trưởng nhanh) sang phát triển chiều sâu (tăng trưởng bền vững, chất lượng).

Nhiều hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên.

Dù đã có những điểm sáng tích cực song Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cũng chỉ ra những thách thức trong thời gian tới cho doanh nghiệp và nền kinh tế. Đó là, các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp tiếp tục gặp nhiều khó khăn do khó tiếp cận nguồn vốn dù lãi suất đã giảm, chi phí nguyên vật liệu nhập khẩu tăng cùng với tỉ giá đồng USD tăng cao làm giảm tính cạnh tranh về giá của sản phẩm xuất khẩu.

Khu vực sản xuất trong nước phụ thuộc nhiều vào nguồn nguyên vật liệu nhập khẩu từ bên ngoài. Mức độ liên kết và hợp tác kinh doanh giữa các doanh nghiệp trong cùng một ngành và giữa các ngành còn hạn chế.

Đặc biệt là liên kết giữa các doanh nghiệp FDI với doanh nghiệp trong nước còn chậm, chưa thúc đẩy phát triển kỹ năng quản trị, chuyển giao công nghệ, hình thành các chuỗi cung ứng vật tư, nguyên liệu và cụm liên kết ngành.

Xuất khẩu mặc dù phục hồi tăng trưởng nhanh nhưng chưa bền vững, chịu nhiều tác động bởi các yếu tố bên ngoài.

“Phần lớn kim ngạch xuất khẩu của nước ta do FDI với trên 70%, nhưng phụ thuộc nhiều vào chuỗi cung ứng toàn cầu và chưa tạo được hiệu ứng lan tỏa, thúc đẩy doanh nghiệp trong nước tham gia.

Xuất khẩu cũng còn phụ thuộc vào một số thị trường lớn, chủ yếu là với các quốc gia Đông Bắc Á, Hoa Kỳ, ASEAN, EU (chiếm gần 80% tổng kim ngạch).

Nhiều mặt hàng xuất khẩu tại các thị trường này đối diện với các áp lực về điều tra phòng vệ thương mại, gian lận xuất xứ, các rào cản kỹ thuật liên quan đến môi trường, phát triển bền vững, chuyển đổi xanh…”, Bộ trưởng Bộ Công Thương dẫn chứng.

Trước thực tế đó, người đứng đầu ngành Công Thương cho biết, Bộ Công Thương sẽ triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp, khắc phục những khó khăn trên.

Cụ thể, Bộ Công Thương sẽ tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách. Đẩy mạnh tái cơ cấu theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả và năng lực cạnh tranh dựa trên nền tảng của khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Bộ sẽ tập trung nhiệm vụ đảm bảo cung ứng điện trên cơ sở rà soát, điều chỉnh Quy hoạch điện 8, phát triển điện hạt nhân, các nguồn điện khác. Tăng cường hội nhập kinh tế quốc tế, đàm phán và ký kết mới và nâng cấp các FTA với đối tác tiềm năng, tạo động lực tăng trưởng mới.

Tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng thương hiệu, thúc đẩy xuất khẩu bền vững; khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam là thành viên để đa dạng hóa thị trường, chuỗi cung ứng toàn cầu và đẩy mạnh xuất khẩu.

Khai thác và đón đầu làn sóng dịch chuyển đầu tư các ngành trọng điểm, thực thi hiệu quả các giải pháp kết nối chặt chẽ giữa các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài với doanh nghiệp trong nước để đáp ứng yêu cầu tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ngoài ra là việc chú trọng đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác xúc tiến thương mại, kết hợp chặt chẽ giữa thương mại truyền thống với thương mại hiện đại nhằm khai thác hiệu quả thị trường nội địa 100 triệu dân.

Thời cơ và thách thức từ Lệnh 248 (sửa đổi) của Trung Quốc

Đòn bẩy nào cho xuất khẩu cá ngừ tăng trưởng năm 2025?

Giá trị kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam – Singapore đạt mức kỷ lục mới