Nghề nuôi tôm hùm luôn gặp khó từ trước đến nay
Mặc dù, nghề nuôi tôm hùm trong những năm trở lại đây được các địa phương, đặc biệt, là các tỉnh khu vực Nam Trung Bộ tập trung phát triển. Tuy nhiên, nghề nuôi tôm hùm đang gặp không ít khó khăn và thiếu sự bền vững.
Nghề nuôi tôm hùm luôn đối diện nhiều thách thức và rủi ro
Khánh Hòa là một trong những địa phương có lợi thế và tiềm năng, Khánh Hòa có hơn 50 nghìn lồng nuôi tôm hùm, sản lượng hằng năm gần 1.500 tấn. Tuy nhiên thời gian qua, nghề nuôi tôm hùm đang đối diện nhiều thách thức và rủi ro khi không chủ động được con giống; phải sử dụng thức ăn tươi; công nghệ nuôi theo lồng gỗ truyền thống không chịu được sóng lớn; môi trường nuôi ngày càng ô nhiễm; đầu ra gặp nhiều khó khăn do phụ thuộc quá nhiều vào xuất khẩu tiểu ngạch...
Vấn đề mấu chốt của nghề nuôi tôm hùm là chủ động được con giống và phòng, chống dịch bệnh. Nhưng hiện nay, Việt Nam vẫn chưa sản xuất được giống nhân tạo. Ở Khánh Hòa, người dân trong vùng biển Nha Phu đang phải lặn, bẫy bắt từng con tôm hùm con chỉ nhỉnh hơn que tăm một chút, đem nuôi. Nguồn giống khai thác tự nhiên không ổn định; không đáp ứng được yêu cầu thả nuôi lâu dài. Hay trường lợp như lâu nay, người nuôi gần như bó tay không có cách chữa trước bệnh sữa của tôm hùm. Rõ ràng khoa học - công nghệ của chúng ta chưa theo kịp thực tiễn sản xuất. Do đó, cần đẩy mạnh hơn nữa việc nghiên cứu, ứng dụng các giải pháp công nghệ cao để giải quyết được những vấn đề về giống, về ngăn ngừa dịch bệnh cho tôm hùm.
Hiện nay, hầu hết các vùng nuôi lồng bè tôm hùm còn mang tính tự phát, phát triển phá vỡ quy hoạch; các vùng nuôi lồng, bè chưa được quy hoạch chi tiết nên chưa thể giao, cho thuê mặt nước cho các cơ sở nuôi; công tác quy hoạch chi tiết và giao mặt nước, cấp phép cho người nuôi tôm hùm còn gặp nhiều khó khăn…
Ðầu ra cho sản phẩm tôm hùm cũng đang là trở ngại lớn. Tôm hùm của Việt Nam hầu hết được xuất khẩu tươi sống nguyên con sang các thị trường Trung Quốc, Singapore... Một lượng lớn trong số đó lại xuất khẩu bằng đường tiểu ngạch, cho nên kim ngạch xuất khẩu cũng như giá cả rất bấp bênh. Thậm chí ở Khánh Hòa có thời điểm rao bán tôm hùm không ai mua. Bên cạnh đó, cũng còn tình trạng người dân không nghe theo hướng dẫn của cơ quan quản lý mà đua nhau nuôi tự phát, cho nên sản phẩm chưa đủ tiêu chuẩn để xuất khẩu chính ngạch sang các thị trường khó tính.
Dự thảo đề án tạo nhiều tiềm năng góp phần tạo nhiều lợi thế cho nghề nuôi tôm hùm
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang lấy ý kiến đóng góp để hoàn thiện Dự thảo Ðề án "Phát triển sản xuất, xuất khẩu tôm hùm đến năm 2025". Dự kiến sẽ triển khai thực hiện ở 9 tỉnh, thành phố ven biển miền trung, gồm: Quảng Bình, Ðà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Ðịnh, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận và Bình Thuận.
Dự thảo phát triển sản xuất, xuất khẩu tạo nhiều lợi thế và tiềm năng để phát triển mạnh nghề nuôi tôm hùm
Theo dự thảo đề án, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đặt mục tiêu đến năm 2025, tổng sản lượng tôm hùm nuôi đạt 3.000 tấn, giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt 200 triệu USD, tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu đạt 14,8%.
Bên cạnh đó, từng bước hình thành các vùng sản xuất và xuất khẩu tôm hùm trọng điểm; vùng nuôi được kiểm soát môi trường và dịch bệnh, bảo đảm an toàn thực phẩm, an toàn lao động.
Ngoài ra, đảm bảo 100% cơ sở nuôi tôm hùm tuân thủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về nuôi trồng thủy sản và từng bước được cơ quan quản lý địa phương cấp mã số nhận diện, giúp truy xuất được nguồn gốc sản phẩm tôm hùm.
Về hình thức nuôi, tiếp tục phát triển hình thức nuôi tôm hùm bằng lồng trên biển theo hướng bền vững, được quản lý dựa vào cộng đồng và có sự giám sát của cơ quan quản lý địa phương.
Đồng thời, phát triển hình thức nuôi bằng thức ăn công nghiệp trên cơ sở chủ động về con giống, thức ăn và quản lý môi trường dịch bệnh.
Ngoài ra, ưu tiên nhập công nghệ, nghiên cứu hoàn thiện quy trình công nghệ về sản xuất giống, ương nuôi tôm hùm bông, tôm hùm xanh; nghiên cứu hoàn thiện quy trình kỹ thuật nuôi tôm hùm thương phẩm theo hướng bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu; nghiên cứu hoàn thiện quy trình công nghệ sản xuất thức ăn công nghiệp và biện pháp phòng trị bệnh trên tôm hùm.
Song song với phát triển, cần nghiên cứu xây dựng các mô hình bảo vệ, tái tạo nguồn lợi tôm hùm giống ngoài tự nhiên và kỹ thuật khai thác bền vững tôm hùm giống.
Lê Thoa
