 |
| Người dân ở xã Tam Thái thu hoạch vụ sâm Bố Chính đầu tiên cho năng suất cao. |
Đầu tư 12 triệu thu về 75 triệu
Sâm Bố Chính còn gọi là sâm thổ hào, sâm núi thuộc họ cẩm quỳ, tên khoa học Abelmoschus sagittifolius. Trước đây, sâm mọc trong tự nhiên, phân bố chính từ bắc đèo Ngang đến Phú Yên. Theo y học cổ truyền, sâm Bố Chính có vị ngọt, hơi nhớt, tính bình, được dùng bồi bổ sức khỏe và chữa một số bệnh như lao phổi, hen suyễn, ho, sốt, thiếu máu... Sâm từng là sản vật dùng để tiến vua.
Đầu tháng 7, trên cánh đồng ở thôn Hòa Bình, xã Tam Thái, anh Trần Thanh Dưỡng cùng sáu người thu hoạch 2 sào (1.000 m2) sâm Bố Chính. Trên ruộng, cây sâm bắt đầu lụi tàn ngả sang màu vàng. Công việc được phân công cho từng thành viên, người bới củ, rũ đất, người gom vào rổ, rồi bốc lên xe chở đi bán.
Mùa trước, mảnh ruộng được anh Dưỡng trồng dưa hấu và luân canh nhiều loại hoa màu, doanh thu cao nhất 10 triệu đồng mỗi sào. Đầu năm 2023, anh được hợp tác xã nông nghiệp kinh doanh tổng hợp Đại Phát liên kết trồng sâm Bố Chính. Ngoài anh Dưỡng, bốn hộ dân khác tham gia với tổng diện tích 12 sào.
 |
| Trồng sâm Bố Chính sau 6 tháng đã cho thu hoạch. |
Trước khi canh tác, anh Dưỡng được tập huấn kỹ thuật trồng và chăm sóc. Trên 2 sào, anh cày đất phân luống trồng sâm bằng phương pháp lót bạt. Sau khi gieo hạt, hơn 4.000 cây phát triển tốt và có thể thu hoạch sau 6 tháng. Năng suất đạt hơn 800 kg củ. Củ to có giá 110.000 đồng, nhỏ giá 70.000-80.000 đồng một kg. Chi phí anh Dưỡng đầu tư cho phân bón, giống, bạt nylon, thuốc trừ sâu, hết khoảng 12 triệu đồng.
Người nông dân 37 tuổi tính toán, với diện tích trên, anh thu về khoảng 75 triệu đồng. So với trồng dưa hấu, lợi nhuận đem lại gấp 3-4 lần, trong khi thời gian chăm sóc lại ít hơn.
Ông Phạm Lộc (thôn Hòa Bình) cho biết, tháng 1/2023, ông chuyển 3 sào đất trồng dưa hấu sang trồng sâm bố chính. Sau một thời gian trồng thử nghiệm, ông nhận thấy cây sâm nhanh lớn, sâm chỉ bón phân hữu cơ, ít bị sâu bệnh, không tốn quá nhiều công chăm sóc.
“Tính từ khi xuống giống đến khi thu hoạch mất khoảng 7-8 tháng. Nhiều củ sâm bố chính khá to, đạt trọng lượng khoảng 6 củ/kg. Tôi ước tính với diện tích này có thể thu được hơn 1 tấn củ, bán với giá 100 nghìn đồng/kg, lợi nhuận đem lại từ cây sâm sẽ khá ổn định” - ông Lộc phấn khởi.
 |
| Rửa sạch củ sâm trước khi mang đi phơi khô. |
Đang thu hoạch sâm bố chính tại cánh đồng thôn Hoà Bình, ông Hồ Văn Hợi (xã Tam Thái) cho biết, trước đây, 2 sào đất ruộng được gia đình ông trồng dưa hấu, lợi nhuận đem lại khoảng 12 triệu đồng/vụ.
Sau gần 7 tháng gieo trồng, cây sâm cho khoảng 1 tấn củ. Ông Hợi bán cho HTX với giá từ 70-100 nghìn đồng/kg, doanh thu đem lại cho ông hơn 70 triệu đồng.
“So với dưa hấu thì cây sâm đem lại giá trị cao hơn. Vì dưa hấu trồng 3 vụ/năm, tốn nhiều chi phí như thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, thuê nhân công làm cỏ, trong khi đó giá cả bấp bênh. Còn sâm bố chính chỉ cần trồng một lần, ít chi phí đầu tư, không kén đất, lại được bao tiêu sản phẩm ở ngay tại địa phương nên không lo lắng về giá cả và đầu ra” - ông Hợi chia sẻ.
Cây dược liệu quý bán cả củ, hoa, lá đều đắt hàng
Trồng sâm Bố Chính, ông Lợi không chỉ hoạch củ mà hoa, lá, cành cũng được tận dụng, đem lại lợi nhuận khoảng 10 triệu đồng. Hoa sâm có màu hồng, đỏ, lá dài 6-7 cm, rộng 30 mm, hình bầu dục, có thể dùng chế biến trà.
"Sản phẩm làm ra được hợp tác xã thu mua nên chúng tôi không lo lắng đầu ra. Năm tới, tôi mở rộng thêm diện tích trồng vì loại cây ít công chăm sóc nhưng hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều cây trồng khác", ông Lợi nói.
Sâm bố chính hay còn gọi là sâm Thổ Hào (sâm tiến vua) - là loại thân thảo sống dai, mọc đứng, thân cây yếu ớt, có khi dựa vào các cây xung quanh, cao chừng 1 mét hoặc hơn. Rễ sâm bố chính màu trắng nhạt hoặc vàng nhạt, có đường kính 1,5-2cm; nhiều rễ có hình người rất giống nhân sâm.
Toàn bộ phần củ sâm bố chính đều có thể dùng làm thuốc. Theo các nhà khoa học, sâm bố chính có dược tính rất cao, được cho là tương đương nhân sâm Hàn Quốc, chỉ thua sâm Ngọc Linh.
 |
| Sâm Bố Chính tươi loại 4 củ một kg bán giá 110.000 đồng/kg. |
Ông Nguyễn Xuân Tin, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp - kinh doanh tổng hợp Đại Phát cho biết, ông từng đến Quảng Bình và một số nơi khác thấy người dân trồng sâm bố chính trên đất lúa cho năng suất cao.
Vì vậy, đầu năm 2023, ông vận động 5 thành viên của HTX đang trồng dưa hấu ở thôn Hòa Bình chuyển sang trồng thử nghiệm sâm bố chính trên diện tích khoảng 12 sào. HTX hỗ trợ toàn bộ hạt giống, phân bón, hướng dẫn kỹ thuật và cam kết bao tiêu sản phẩm.
“Hiện người dân đang thu hoạch vụ sâm đầu tiên song thấy năng suất chưa cao, nguyên do là thời tiết nắng hạn khiến cây sâm bị rụng lá. Cạnh đó, việc trải bạt khi trồng khiến củ sâm dễ bị thối. Gần đây, HTX tiếp tục thu mua hoa sâm bố chính để chế biến trà và củ sâm để chế biến tinh bột nhân sâm và mỹ phẩm.
Lãnh đạo HTX Đại Phát và nhiều hộ dân cho hay thời gian tới sẽ tiếp tục trồng sâm bố chính và mong muốn mở rộng diện tích trồng. Ai cũng hi vọng đây là loại cây mang lại giá trị kinh tế cao giúp họ cải thiện kinh tế.
Dù mới trồng thử nghiệm sâm Bố Chính trên đồng đất xã Tam Thái nhưng thành quả bước đầu cho thấy hiệu quả kinh tế cao. Thay vì lo lắng mùa vụ bấp bênh khi trồng hoa màu trước đây, cây sâm Bố chính có thị trường ổn định. Để người dân yên tâm chuyển đổi cây trồng, địa phương cũng có nhiều biện pháp hỗ trợ, quy hoạch vùng sản xuất, nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu... để cây sâm Bố Chính phát triển bền vững./.
